Dự án cao tốc Hòa Bình - Mộc Châu, đoạn qua Hoà Bình có chiều dài khoảng 34 km, tổng mức đầu tư gần 10.000 tỷ đồng. Sau vài tháng thi công, dự án đã đạt được những kết quả tích cực về tiến độ. Tính đến đầu tháng 3/2025, hơn 80% chiều dài tuyến đã được giải phóng mặt bằng (GPMB), tạo điều kiện thuận lợi để các đơn vị thi công huy động phương tiện, nhân lực vào công trường. Tại địa bàn tỉnh, huyện         Mai Châu đã bàn giao 100% mặt bằng (10,15 km), huyện     Đà Bắc đạt khoảng 78% chiều dài tuyến (17/21,75 km). Phần tuyến đi qua huyện Vân Hồ (tỉnh Sơn La) dài 2,1 km đang được gấp rút hoàn tất các thủ tục đền bù, dự kiến hoàn thành giải phóng mặt bằng trong quý II/2025.

Kết quả này ghi nhận sự vào cuộc trách nhiệm và nỗ lực  của cả hệ thống chính trị. Ban Thường vụ Tỉnh ủy, UBND tỉnh Hoà Bình quyết liệt, sát sao trong lãnh đạo, chỉ đạo các sở, ban, ngành và chính quyền các huyện phối hợp chặt chẽ với Ban Quản lý dự án. Các thủ tục phê duyệt phương án bồi thường được ưu tiên giải quyết nhanh gọn; bất cứ vướng mắc nào về mặt bằng phát sinh đều được lãnh đạo tỉnh trực tiếp xuống hiện trường tháo gỡ ngay. Nhờ vậy, những đoạn mặt bằng "da beo” (xen kẽ những điểm chưa giải tỏa) dần được lấp đầy, tạo thành dải mặt bằng liền mạch phục vụ thi công. 

Sau khi có mặt bằng sạch, các nhà thầu đồng loạt triển khai nhiều mũi thi công trên toàn tuyến. Hiện nay, 6 mũi thi công đã được huy động, tập trung vào các công việc ưu tiên như đào đắp nền đường, xây dựng đường công vụ và bãi tập kết vật liệu. Trên đoạn tuyến qua huyện Đà Bắc, nhà thầu gói XL01 đã tổ chức 2 mũi thi công đắp nền đường tại những vị trí đã có mặt bằng và 1 mũi thi công các hạng mục cầu, cống (hầm chui, cống hộp, cống tròn) tại nhiều vị trí trên tuyến. Song song đó, nhà thầu gói XL02 phụ trách thi công 2 hầm xuyên núi cũng hoàn thiện phát quang và mở mới 4 tuyến đường công vụ với tổng chiều dài khoảng 1,7 km để tiếp cận các cửa hầm và vận chuyển thiết bị, vật liệu vào vị trí thi công. 

Đồng chí Bùi Chí Công, Trưởng phòng Quản lý Dự án 2, Ban Quản lý dự án đầu tư xây dựng các công trình giao thông tỉnh cho biết: "Các nhà thầu tổ chức thi công liên tục 3 ca mỗi ngày. Thời tiết vùng cao tuy khắc nghiệt nhưng đội ngũ cán bộ, kỹ sư, công nhân đều nỗ lực làm thêm giờ, bảo đảm máy móc hoạt động tối đa, kịp tiến độ đặt ra”. 

Nhờ sự nỗ lực đó, nhiều đoạn nền đường đầu tiên đã thành hình rõ nét, tạo tiền đề để bước sang giai đoạn thi công cấp phối và mặt đường trong những tháng tới.

Mặc dù đạt tiến độ khả quan ban đầu, song Dự án cao tốc Hòa Bình - Mộc Châu đối mặt với không ít khó khăn. Trở ngại lớn nhất là điều kiện địa hình đồi núi hiểm trở và địa chất phức tạp của khu vực Tây Bắc. Tuyến cao tốc đi qua nhiều núi cao, vực sâu, buộc các giải pháp thiết kế phải phức tạp hơn. Để hiện thực hoá những công trình này, nhà thầu cần sử dụng công nghệ tiên tiến, kỹ thuật thi công cao, đòi hỏi nhân lực và thiết bị chuyên dụng. Trong đó, dự án phải xây dựng một cầu dây văng đặc biệt - cầu Hòa Sơn với nhịp chính dài 550 m. Dự kiến là cầu dây văng có nhịp lớn nhất Việt Nam. Ngoài ra, trên tuyến có 3 hầm xuyên núi cùng 6 cây cầu có trụ cao trên 50 m và tổng cộng khoảng 5,5 km cầu cạn. Việc thi công các hạng mục này đòi hỏi thời gian và kỹ thuật phức tạp, ảnh hưởng trực tiếp đến tiến độ chung của dự án. 

Theo ông Nguyễn Tiến Tường, chỉ huy trưởng công trường - Công ty CP Đầu tư xây dựng và kỹ thuật VNCN E&C, địa chất vùng này rất khó lường, nhiều đoạn núi đá vôi, hang caster ngầm khiến chúng tôi phải khảo sát kỹ, thi công cẩn trọng từng mét một. Có chỗ phải điều chỉnh thiết kế cho phù hợp tầng địa chất thực tế, mất thêm thời gian.  

Bên cạnh địa hình, thời tiết tại vùng núi cao cũng là thách thức không nhỏ. Đầu năm, Tây Bắc thường có mưa phùn và sương mù dày đặc vào sáng sớm, gây cản trở tầm nhìn và làm chậm tiến độ thi công một số hạng mục ngoài trời. Dự kiến sắp tới, khi bước vào mùa mưa, công trường sẽ gặp thêm khó khăn về nguy cơ sạt lở và một số hạn chế khác. Tuy nhiên cũng theo ông Tường, những tấm bạt lớn đã được chuẩn bị sẵn để phủ vật liệu tránh mưa và kế hoạch thi công linh hoạt cũng được lập ra để ứng phó với diễn biến thời tiết bất thường.

Hiện nay, đối với Dự án cao tốc Hoà Bình - Mộc Châu, nguồn vốn và tiến độ giải ngân là vấn đề đáng lo ngại. Do dự án khởi công xây lắp muộn (các gói thầu xây lắp được lựa chọn từ cuối năm 2024), nên việc giải ngân vốn đầu tư chậm so với kế hoạch. Đến thời điểm hiện tại, dự án mới giải ngân được khoảng 1.178 tỷ đồng trên tổng số 4.611 tỷ đồng vốn đã bố trí, đạt tỷ lệ khoảng 25%. Việc vốn ngân sách Trung ương năm 2023 chuyển sang năm 2024 chưa sử dụng hết đòi hỏi phải xin gia hạn thời gian giải ngân để không bị cắt vốn. 

Báo cáo Phó Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Chí Dũng trong chuyến khảo sát tiến độ thi công dự án, đồng chí Quách Tất Liêm, Phó Chủ tịch UBND tỉnh, Trưởng Ban chỉ đạo dự án nhìn nhận: Áp lực về vốn là rất lớn. Nếu không kịp thời tháo gỡ, dự án sẽ khó đảm bảo tiến độ. Do đó, tỉnh Hòa Bình đã kiến nghị Chính phủ cho phép kéo dài thời gian giải ngân nguồn vốn thuộc Chương trình phục hồi kinh tế - xã hội sang hết năm 2025 để tiếp tục cấp đủ cho dự án. Mặt khác, tỉnh làm việc với các bộ, ngành liên quan nhằm tăng cường sự hướng dẫn, hỗ trợ tỉnh trong quá trình thực hiện dự án để đẩy nhanh tiến độ, đảm bảo tiến độ, chất lượng và phát huy hiệu quả đầu tư.

Quyết tâm vượt khó, đẩy nhanh tiến độ dự án thể hiện rõ trong công tác lãnh đạo, chỉ đạo sát sao, quyết liệt của Tỉnh uỷ, HĐND, UBND tỉnh Hoà Bình; ở tinh thần "làm ngày không đủ, tranh thủ làm đêm” của đơn vị thi công… và trong sự đồng hành, hỗ trợ từ các cơ quan quản lý nhà nước, góp phần tháo gỡ nhiều điểm nghẽn cho dự án. Cụ thể, Bộ Xây dựng (cơ quan thường trực Ban Chỉ đạo quốc gia các dự án giao thông trọng điểm) đã cử đoàn công tác phối hợp với tỉnh Hòa Bình kiểm tra hiện trường, hướng dẫn về kỹ thuật và điều chỉnh kịp thời những bất cập trong quá trình thi công. Các bộ, ngành liên quan cũng cam kết ưu tiên thủ tục phê duyệt cho Dự án cao tốc Hòa Bình - Mộc Châu, đặc biệt là việc thẩm định thiết kế các hạng mục cầu, hầm quan trọng. Nhờ đó, đến tháng 3/2025, hồ sơ thiết kế kỹ thuật đoạn Km50+260 - Km53+000 (bao gồm cầu Hòa Sơn) đã được thẩm định xong, sẵn sàng để tổ chức đấu thầu gói thầu XL-04 xây dựng cầu Hòa Sơn trong thời gian tới. 

Dự kiến trong tháng 3/2025, các gói thầu xây lắp và tư vấn cuối cùng của dự án sẽ hoàn tất quá trình đấu thầu, ký hợp đồng. Khi đó, toàn bộ tuyến cao tốc sẽ bước vào giai đoạn thi công đồng loạt, không còn điểm nghẽn, đảm bảo tận dụng tối đa thời gian thi công trước mùa mưa.

Với khí thế làm việc khẩn trương, quyết tâm và sự vào cuộc đồng bộ từ công trường đến các cấp quản lý, Dự án cao tốc Hòa Bình - Mộc Châu từng bước vượt qua khó khăn để tăng tốc. Mục tiêu đặt ra là hoàn thành tuyến cao tốc vào năm 2027, rút ngắn một năm so với kế hoạch ban đầu năm 2028, nhằm sớm đưa công trình vào khai thác. Tuy còn nhiều bộn bề phía trước, nhưng những chuyển biến tích cực trên công trường trong tháng 3 này mang lại niềm tin tuyến đường cao tốc huyết mạch nối Hòa Bình với Mộc Châu sẽ về đích đúng hẹn, mở ra cơ hội phát triển mới cho cả vùng Tây Bắc.