Sáng 11/6, theo chương trình làm việc tại Kỳ họp thứ 9, Quốc hội nghe Phó Thủ tướng Thường trực Chính phủ Nguyễn Hòa Bình giới thiệu về vai trò và ý nghĩa của Trung tâm tài chính quốc tế và nghe Tờ trình, Báo cáo thẩm tra dự thảo Nghị quyết của Quốc hội về Trung tâm tài chính quốc tế tại Việt Nam.

Phó Thủ tướng Thường trực Nguyễn Hòa Bình cho biết, Trung tâm tài chính là "hệ sinh thái đa dạng các dịch vụ tài chính tập trung tại một khu vực nhất định”, quy tụ nhiều định chế tài chính (ngân hàng, quỹ đầu tư, công ty dịch vụ tài chính…) và các sàn giao dịch (chứng khoán, tiền tệ, hàng hóa), cùng hệ thống dịch vụ hỗ trợ đa dạng. Xây dựng Trung tâm tài chính là hình thành một khu vực có chính sách và khung pháp lý riêng, vượt trội, đặc thù nhằm thu hút các nhà đầu tư cung cấp sản phẩm, dịch vụ tài chính (và các dịch vụ phi tài chính liên quan) kết nối với các Trung tâm tài chính quốc tế.

Mức độ phát triển và năng lực cạnh tranh của Trung tâm tài chính được đánh giá theo Chỉ số Trung tâm Tài chính Toàn cầu (Global Financial Centres Index - GFCI) dựa trên 5 trụ cột: môi trường kinh doanh; hệ sinh thái tài chính; cơ sở hạ tầng; nguồn nhân lực; uy tín, thương hiệu của thành phố.

Trên thế giới hiện có 119 Trung tâm tài chính và Thành phố Hồ Chí Minh được xem là một trung tâm trong số 119 Trung tâm tài chính thế giới. Năm 2025, Thành phố Hồ Chí Minh đứng thứ 98/119 theo bảng xếp hạng của GFCI 37, tăng 7 bậc so với năm trước. Chỉ số về Fintech đứng thứ 88/115, tăng 11 bậc so với năm 2024.

Khẳng định sự cần thiết, Phó Thủ tướng Thường trực Chính phủ cho biết, thành lập Trung tâm tài chính quốc tế tại Việt Nam nhằm thu hút dòng vốn quốc tế, thúc đẩy kinh tế đạt mục tiêu tăng trưởng "2 con số” trong kỷ nguyên mới - kỷ nguyên phát triển giàu mạnh, văn minh, thịnh vượng của dân tộc. Tạo động lực thực hiện đột phá chiến lược về xây dựng hệ thống kết cấu hạ tầng đồng bộ, hiện đại, đặc biệt là hạ tầng giao thông, năng lượng và kinh tế số để đáp ứng nhu cầu của Trung tâm tài chính quốc tế; góp phần phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia; đẩy nhanh quá trình xây dựng các giải pháp quản lý tài sản số, phát triển công nghệ tài chính (Fintech) mới và hiện đại nhằm đáp ứng các nhu cầu của thị trường tài chính trong thời đại mới.

Cùng với đó, kết nối Việt Nam với thị trường tài chính toàn cầu, nâng cao vai trò, vị thế, uy tín quốc gia; góp phần bảo đảm an ninh quốc phòng "từ sớm, từ xa”; đưa Việt Nam trở thành cửa ngõ tài chính quan trọng, đón đầu dòng vốn quốc tế và tận dụng cơ hội từ xu hướng chuyển dịch chuỗi cung ứng toàn cầu.

Việc xây dựng Trung tâm tài chính quốc tế tại Việt Nam cũng góp phần tăng cường an sinh xã hội (tạo việc làm, thu hút nguồn nhân lực chất lượng cao); hình thành mạng lưới chuyên gia, nhà đầu tư tài chính lớn và trí thức hàng đầu đến Việt Nam; nâng cao chất lượng cuộc sống tại địa phương thông qua việc phát triển các dịch vụ tiện ích hiện đại. Hoàn thiện khung pháp lý phù hợp với các chuẩn mực quốc tế trong lĩnh vực tài chính, tiền tệ, tạo niềm tin cho nhà đầu tư.

Theo Phó Thủ tướng Thường trực, mục tiêu tổng quát xây dựng Trung tâm tài chính là huy động hiệu quả các nguồn lực và dịch vụ tài chính phục vụ phát triển kinh tế - xã hội; xây dựng hệ sinh thái tài chính minh bạch, hiệu quả, hiện đại, tiên tiến, hình thành và phát triển thị trường cho các sản phẩm tài chính mới, bắt kịp xu hướng thị trường và các chuẩn mực quốc tế, kết nối toàn cầu.

Mục tiêu cụ thể là thành lập Trung tâm tài chính quốc tế trong năm 2025, đặt tại 2 địa điểm là Thành phố Hồ Chí Minh và Đà Nẵng. Phấn đấu đến năm 2035, Trung tâm tài chính quốc tế Việt Nam thuộc nhóm thứ 75 Trung tâm tài chính hàng đầu thế giới theo xếp hạng của GFCI (bao gồm tiêu chí về fintech) và đến năm 2045, vươn lên nhóm 20 Trung tâm tài chính hàng đầu thế giới.

Phó Thủ tướng cũng nêu các quan điểm chỉ đạo lớn trong Kết luận của Bộ Chính trị về chủ trương xây dựng các Trung tâm tài chính ở Thành phố Hồ Chí Minh và Đà Nẵng. Đó là cơ chế, chính sách đột phá: áp dụng cơ chế quản lý đặc thù, vượt trội (thể chế đột phá) so với quy định hiện hành để tạo năng lực cạnh tranh, đồng thời kèm theo cơ chế giám sát, quản lý rủi ro phù hợp. Thận trọng nhưng quyết liệt: tiến hành từng bước, vừa làm vừa rút kinh nghiệm; không nóng vội nhưng cũng không cầu toàn, tránh bỏ lỡ thời cơ. Đổi mới tư duy quản lý: đổi mới tư duy trong xây dựng pháp luật; kiên quyết từ bỏ lối tư duy "không quản được thì cấm”. Tận dụng thời cơ, đẩy nhanh tiến độ thực hiện nhanh nhất có thể; nếu thời cơ thuận lợi, điều kiện đã chín muồi, thì có thể làm ngay, không chờ theo thứ tự.

Phối hợp đồng bộ các cơ quan từ trung ương đến địa phương, phối hợp chặt chẽ, dưới sự chỉ đạo của Ban Chỉ đạo quốc gia về Trung tâm tài chính, bảo đảm đúng tiến độ, lộ trình đề ra. Một Trung tâm hai điểm đến.

Nguồn lực sẵn sàng: Song song với việc xây dựng pháp luật, cơ chế chính sách, hai địa phương (Thành phố Hồ Chí Minh và Đà Nẵng) phải chuẩn bị sẵn sàng về cơ sở hạ tầng và nguồn nhân lực. Đây là điều kiện tiên quyết, then chốt…

Đề cập đến các yếu tố bảo đảm thành công của Trung tâm tài chính quốc tế tại Việt Nam, Phó Thủ tướng Thường trực cho biết, Bộ Chính trị đã có chủ trương về việc xây dựng Trung tâm tài chính tại Việt Nam. Chính phủ đang chỉ đạo quyết liệt về việc xây dựng một Trung tâm tài chính quốc tế tại hai địa điểm. Môi trường chính trị - xã hội ổn định, cơ sở để củng cố, nâng cao niềm tin của người dân và nhà đầu tư. Kinh tế vĩ mô ổn định, tăng trưởng bền vững; có nhiều yếu tố thuận lợi để phát triển thị trường tài chính hiện đại. Triển vọng tăng trưởng khả quan nhờ môi trường đầu tư kinh doanh cải thiện, hội nhập quốc tế sâu rộng, thúc đẩy chuyển đổi số và đổi mới sáng tạo. Vị trí địa kinh tế chiến lược, kết nối thuận lợi trong khu vực ASEAN và toàn cầu. Nhu cầu lớn về nguồn lực tài chính cho tăng trưởng 2 con số; quy mô và chất lượng thị trường tài chính ngày càng tăng, sản phẩm dịch vụ đa dạng, thu hút nhiều nhà đầu tư trong và ngoài nước.

Tạo điều kiện thuận lợi tối đa cho các tổ chức, cá nhân tham gia vào phát triển Trung tâm tài chính quốc tế

Tờ trình của Chính phủ do Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng trình bày cho thấy, trên cơ sở 14 nhóm chính sách đã được Bộ Chính trị phê duyệt, dự thảo Nghị quyết đã xây dựng các chính sách, cơ chế đặc thù áp dụng tại Trung tâm tài chính quốc tế về ngoại hối; hoạt động ngân hàng; tài chính, phát triển thị trường vốn; thuế; xuất, nhập cảnh, cư trú, lao động đối với chuyên gia, nhà đầu tư và chính sách việc làm, an sinh xã hội; đất đai; xây dựng, môi trường; thử nghiệm có kiểm soát cho Fintech và đổi mới sáng tạo; ưu đãi theo lĩnh vực và chính sách đối với nhà đầu tư chiến lược; phát triển hạ tầng kỹ thuật và hạ tầng xã hội; xuất khẩu, nhập khẩu và phân phối hàng hóa, dịch vụ; phí, lệ phí; giải quyết tranh chấp trong hoạt động đầu tư kinh doanh.

Cơ quan, tổ chức thuộc Trung tâm tài chính quốc tế bao gồm: Cơ quan điều hành; Cơ quan giám sát; Cơ quan giải quyết tranh chấp bao gồm Tòa án chuyên biệt được thành lập theo quy định của Luật Tổ chức Tòa án nhân dân và Trung tâm trọng tài quốc tế thuộc Trung tâm tài chính quốc tế được thành lập theo quy định tại Luật Trọng tài thương mại.

Dự thảo Nghị quyết quy định một số thủ tục hành chính cần thiết để thực thi các cơ chế, chính sách đặc thù trong việc vận hành, phát triển Trung tâm tài chính quốc tế. Nội dung các thủ tục hành chính được quy định theo hướng đơn giản, tạo điều kiện thuận lợi tối đa cho các tổ chức, cá nhân tham gia vào phát triển Trung tâm tài chính quốc tế. Trên cơ sở quy định của dự thảo Nghị quyết, trong quá trình soạn thảo các văn bản quy định chi tiết, hướng dẫn thi hành, Chính phủ sẽ tiếp tục rà soát và cắt giảm, đơn giản hóa các thủ tục hành chính.

Nêu quan điểm của cơ quan thẩm tra, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính Phan Văn Mãi cho biết, việc xây dựng Trung tâm tài chính quốc tế tại Việt Nam trong bối cảnh hiện nay là cần thiết và hợp lý, phù hợp với tiến trình phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới. Việc xây dựng thành công Trung tâm tài chính quốc tế sẽ góp phần kết nối Việt Nam với thị trường tài chính toàn cầu, thúc đẩy thương mại với thị trường quốc tế, thu hút đầu tư tài chính nước ngoài, tạo nguồn lực đầu tư mới, góp phần đưa Việt Nam tham gia sâu hơn trong chuỗi giá trị kinh tế toàn cầu, nâng cao vị thế của Việt Nam trên trường quốc tế. Góp phần đẩy mạnh thực hiện các đột phá chiến lược (thể chế, hạ tầng, nhân lực), cơ cấu lại nền kinh tế gắn với đổi mới mô hình tăng trưởng.

Do phạm vi chính sách được đề xuất khá rộng; chứa đựng nhiều chính sách hoàn toàn mới, nhiều quy định khác với pháp luật hiện hành; có tác động trực tiếp đến kinh tế, an ninh, quốc phòng, trật tự an toàn xã hội, Ủy ban Kinh tế và Tài chính đề nghị chú trọng việc đánh giá tác động kỹ lưỡng, bảo đảm an ninh tài chính quốc gia, không ảnh hưởng đến an ninh, quốc phòng, trật tự an toàn xã hội.

Để có căn cứ thuyết phục, vững chắc cho việc trình Quốc hội xem xét, thông qua, Thường trực Ủy ban này đề nghị Ban soạn thảo đánh giá cụ thể hơn cả về mặt tích cực và cả những thách thức, nhất là đánh giá kỹ lưỡng về mức độ rủi ro, khả năng quản lý rủi ro đối với các chính sách tác động đến an toàn tài chính, quản lý tiền tệ, hệ thống tín dụng, ngân hàng, thu, chi ngân sách nhà nước, đến quốc phòng, an ninh... nhằm bảo đảm an ninh tài chính quốc gia, không ảnh hưởng tiêu cực đến quốc phòng, an ninh, giữ vững trật tự xã hội.

Ban soạn thảo làm rõ hơn về kết quả đầu ra của chính sách, chứng minh tính hiệu quả, tác động mang lại, hiệu ứng lan tỏa vùng miền và cả nước khi có Trung tâm tài chính quốc tế; đánh giá tác động, mối quan hệ đối với mục tiêu tăng trưởng 2 con số.

"Mô hình tổ chức Trung tâm tài chính quốc tế ở một số nước, kinh nghiệm phù hợp sau khi đã nghiên cứu kinh nghiệm tại nhiều quốc gia; những quy định nào được cho là phù hợp để vận dụng vào thực tế Việt Nam”, ông Phan Văn Mãi nhấn mạnh.