Điển hình như tiêu chí số 5 về trường học. Tính đến nay, huyện có 5/8 xã chưa đạt tiêu chí này do nhiều nguyên nhân, trong đó có nguyên nhân quan trọng là một số chỉ tiêu thành phần đòi hỏi mức độ đạt cao hơn giai đoạn trước. Theo UBND huyện, 5 xã chưa đạt tiêu chí số 5 gồm: Đồng Tâm, Phú Nghĩa, Thống Nhất, An Bình, Khoan Dụ. Năm 2024, trên địa bàn huyện có 4 trường học hết hạn đạt chuẩn. Bên cạnh đó, một số trường có những điểm trường gặp khó khăn trong việc đầu tư xây dựng trường đạt chuẩn quốc gia. Việc xây dựng quy hoạch phát triển chưa có chiến lược lâu dài nên nhiều trường học quy mô nhỏ, diện tích chật hẹp nhưng không thể mở rộng thêm, trong khi nhu cầu xây các phòng học bộ môn, phòng chức năng còn nhiều, ảnh hưởng đến xây dựng trường đạt chuẩn… Đây là bài toán khó chưa tìm được lời giải đối với các xã phấn đấu đạt chuẩn NTM giai đoạn 2021 - 2025. 

Còn đối với lộ trình thực hiện các tiêu chí xã NTM nâng cao, thách thức lại càng hiển hiện với hàng loạt khó khăn, vướng mắc. Theo đánh giá của UBND huyện Lạc Thủy, kết quả đến nay còn hạn chế khi bình quân mới thực hiện được 9,88 tiêu chí/xã. Trong đó, 4 xã đạt từ 10 - 14 tiêu chí; 4 xã còn lại mới đạt 8 tiêu chí. Nhìn vào các tiêu chí chưa đạt có thể thấy chặng đường phấn đấu đạt chuẩn xã NTM nâng cao sẽ còn rất gian nan. Đến nay, còn 5 xã chưa đạt tiêu chí số 2 về giao thông; 7 xã chưa đạt tiêu chí số 8 về thông tin và truyền thông; 6 xã chưa đạt tiêu chí số 11 về nghèo đa chiều; 6 xã chưa đạt tiêu chí số 12 về lao động; 7 xã chưa đạt tiêu chí số 13 về tổ chức sản xuất và phát triển kinh tế nông thôn; 7 xã chưa đạt tiêu chí số 18 về chất lượng môi trường sống. Đặc biệt, các tiêu chí số 5 (giáo dục), 6 (văn hóa); 7 (cơ sở hạ tầng thương mại nông thôn), 14 (y tế) đều chưa có xã nào hoàn thành.

Trên thực tế, bộ tiêu chí NTM giai đoạn 2021 - 2025 yêu cầu cao hơn nên khi áp dụng đánh giá các xã đạt chuẩn NTM và NTM nâng cao giai đoạn 2016 - 2020 và so sánh thì kết quả chưa có xã nào đạt chuẩn. Đây là thách thức lớn đối với lộ trình xây dựng NTM giai đoạn 2021 - 2025.

Trong khi đó, theo Kế hoạch số 74/KH-UBND, ngày 03/4/2023 của UBND tỉnh về triển khai thực hiện CTMTQG xây dựng NTM tỉnh Hòa Bình giai đoạn 2021 - 2025, huyện Lạc Thủy được giao chỉ tiêu đến cuối năm 2025, có 8/8 xã đạt chuẩn NTM giai đoạn 2021 - 2025; 4/8 xã đạt chuẩn NTM nâng cao; 2/8 xã đạt chuẩn NTM kiểu mẫu; chuẩn hóa và nâng cấp 10 sản phẩm OCOP đến năm 2025 đạt từ 3 sao trở lên và đặc biệt, mục tiêu quan trọng là đạt tiêu chuẩn huyện NTM nâng cao giai đoạn 2021 - 2025.  

Còn hơn 1 năm để phấn đấu hoàn thành các chỉ tiêu, nhiệm vụ đề ra. So với các chỉ tiêu giao tại Kế hoạch số 74/KH-UBND, ngày 03/4/2023 của UBND tỉnh, đến nay, huyện Lạc Thủy mới đạt yêu cầu về thực hiện Chương trình OCOP (từ năm 2021 đến nay, huyện đã được công nhận 14 sản phẩm OCOP, vượt chỉ tiêu UBND tỉnh giao). Còn lại, chưa xã nào đạt chuẩn xã NTM, NTM nâng cao, NTM kiểu mẫu. Riêng kết quả thực hiện bộ tiêu chí huyện NTM giai đoạn 2021 - 2025, đến nay huyện đạt 5/9 tiêu chí (gồm tiêu chí 1, 2, 3, 4, 9). Những kết quả này cho thấy phía trước còn rất nhiều thách thức đặt ra đối với huyện Lạc Thủy để có thể hoàn thành chỉ tiêu giao đến năm 2025. 

"Vì vậy, UBND huyện Lạc Thủy đề nghị UBND tỉnh sớm ban hành quy định cụ thể các tiêu chí, chỉ tiêu NTM, NTM nâng cao đã được sửa đổi tại Quyết định số 211/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ; chỉ đạo các sở, ngành sớm ban hành văn bản hợp nhất (thay thế các văn bản đã ban hành) về hướng dẫn thực hiện các tiêu chí đảm bảo thống nhất, đồng bộ, dễ theo dõi làm căn cứ để thống nhất áp dụng thực hiện trên địa bàn” - đồng chí Hoàng Thị Thu Hằng, Phó Chủ tịch UBND huyện Lạc Thủy cho biết.