Du khách trải nghiệm văn hoá truyền thống của người Dao tại xóm Sưng, xã Cao Sơn, huyện Đà Bắc - điểm du lịch cộng đồng OCOP 3 sao của tỉnh.
Bước đi đầu tiên trên hành trình dài
Được ban hành ngày 9/9/2021, Đề án số 03-ĐA/TU của Ban Thường vụ Tỉnh ủy Hòa Bình đặt mục tiêu "phát triển nông nghiệp, đẩy mạnh tiêu thụ sản phẩm gắn với xây dựng nông thôn mới (NTM) giai đoạn 2021 - 2025”. Đây là một trong những định hướng lớn về kinh tế - xã hội của tỉnh, nhằm kiến tạo NTM không chỉ bằng hạ tầng và thiết chế, mà còn bằng nội lực kinh tế và sản phẩm đặc trưng bản địa.
Theo đánh giá của ngành VH-TT&DT,Hòa Bình hiện có nhiều tiềm năng phát triển loại hìnhDLCĐ. Trong đó, nổi bật làbản sắc dân tộc đa dạng, cảnh quan thiên nhiên phong phú, gần Thủ đô Hà Nội và là điểm đến quen thuộc với du khách quốc tế. Với hơn 150 cơ sở lưu trú cộng đồng (homestay) và hơn 2.300 giường nghỉ tại bản, DLCĐ có điều kiện thuận lợi để trở thành hướng đi chủ lực tại nhiều huyện vùng cao nếu được đầu tư đồng bộ.
Thực hiện Đề ánsố 03-ĐA/TU, Sở VH-TT&DL chủ động lồng ghép các nội dung phù hợp vào kế hoạch công tác thường xuyên, đặc biệt là ở mảng du lịch nông thôn và phát triển sản phẩm OCOP.
Điểm nhấn đầu tiên là các lớp tập huấn tiếng Anh và kỹ năng giao tiếp, bán hàng OCOP được tổ chức tại 4 huyện: Đà Bắc, Lạc Sơn, Mai Châu, Tân Lạc, với 104 học viên tham gia. Những người dân từng quen với ruộng nương, chợ phiên nay được tiếp cận với khái niệm DLCĐ, học cách đón khách, quảng bá sản vật địa phương, dù còn nhiều bỡ ngỡ nhưng đã có sự khởi đầu. "Tôi chưa từng nghĩ có ngày được học cách làm du lịch. Lớp học chỉ vài buổi nhưng tôi biết thêm cách mời khách, nói vài câu tiếng Anh cơ bản. Có khách nước ngoài đến bản, tôi cũng tự tin hơn một chút”, anh Bùi Văn Thoan, người dân xã Vân Sơn, huyện Tân Lạc chia sẻ.
Cùng với đó, một số điểm DLCĐ đã được chuẩn hóa và đưa vào hệ thống sản phẩm OCOP, như xóm Ngòi (xã Suối Hoa, huyện Tân Lạc), xóm Chà Đáy (xã Pà Cò, huyện Mai Châu), xóm Sưng (xã Cao Sơn, huyện Đà Bắc)... Đặc biệt, xóm Mỗ đã được công nhận là điểm DLCĐ OCOP 4 sao năm 2024 - một cột mốc đáng chú ý trên bản đồ du lịch nông thôn Hòa Bình.
Thực hiện Đề án số 03-ĐA/TU, trong những năm qua, ngành VH-TT&DL đã tổ chức Liên hoan làng DLCĐ các dân tộc, hỗ trợ 600 triệu đồng từ chương trình mục tiêu quốc gia để phát triển OCOP du lịch nông thôn. Có 5 sản phẩm du lịch OCOP được công nhận; 50 học viên tại huyện Mai Châu, Tân Lạc được tập huấn tiếng Anh và kỹ năng giao tiếp, đồng thời, 157 học viên tại huyện Tân Lạc được đào tạo về DLCĐ và hướng dẫn viên tại điểm. Tuy nhiên, doanh thu về DLCĐ hiện còn khá khiêm tốn.
"Chúng tôi xác định rõ vai trò của văn hóa - du lịch trong xây dựng NTM, đặc biệt là DLCĐ. Dù nguồn lực còn hạn chế nhưng ngành vẫn nỗ lực triển khai lồng ghép nhiệm vụ vào các kế hoạch thường xuyên, đồng thời phối hợp chặt chẽ với địa phương để phát hiện, nâng chuẩn các điểm đến”, lãnh đạo Sở VH-TT&DL cho biết.
Những hình ảnh cổ động, các buổi văn nghệ, pano, khẩu hiệu về NTM giờ đây không chỉ đơn thuần là công cụ tuyên truyền, mà bắt đầu gắn kết với hành động cụ thể - từ đào tạo nguồn nhân lực đến xây dựng điểm đến, từng bước đưa du lịch thành một mảnh ghép có thực trong chương trình phát triển nông thôn bền vững.
Những điểm nghẽn chưa dễ tháo gỡ
Du lịch nông thôn đã có bước khởi động. Tuy nhiên, để phát triển thành ngành kinh tế bổ trợ bền vững, vẫn còn điểm nghẽn không thể xem nhẹ. Điển hình như, nhiều điểm DLCĐ đã có tên trong hệ thống sản phẩm OCOP, nhưng dịch vụ đi kèm lại thiếu sức hấp dẫn, thiếu sự khác biệt. Hoạt động quảng bá chủ yếu mang tính giới thiệu, chưa tạo được chuỗi kết nối ổn định giữa điểm đến - doanh nghiệp - du khách. Năng lực tổ chức tour, tuyến hạn chế; người dân có kỹ năng cơ bản nhưng thiếu kinh nghiệm thực tế; doanh nghiệp du lịch vẫn e dè vì thiếu hạ tầng và sản phẩm đầu ra ổn định…
Đặc biệt, theo Sở VH-TT&DL, đơn vị không được phân công nhiệm vụ cụ thể trong Kế hoạch số 242/KH-UBND - văn bản triển khai Đề án số 03-ĐA/TU. Đây là một khoảng trống quan trọng khiến ngành khó bố trí được nguồn lực riêng cho phát triển du lịch nông thôn, dẫn đến phải lồng ghép các nhiệm vụ vào kế hoạch thường xuyên, thiếu tính chuyên sâu và dài hơi.
Cùng với đó là bài toán hạ tầng. Nhiều điểm du lịch tiềm năng nằm sâu trong vùng khó khăn, đường giao thông xuống cấp, chưa có chỗ ăn nghỉ đạt chuẩn. Kinh phí tổ chức lớp tập huấn, xúc tiến quảng bá vẫn còn phụ thuộc lớn vào ngân sách cấp trên - vốn đang rất hạn chế.
Từ thực tế trên, theo đồng chí Bùi Xuân Trường, Phó Giám đốc Sở VH-TT&DL, ngành đã đề xuất Ban Chỉ đạo Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng NTM tỉnh và các địa phương cần tăng cường hỗ trợ nguồn lực để chuẩn hóa sản phẩm du lịch OCOP; mở rộng các lớp tập huấn chuyên sâu cho cán bộ cơ sở; có cơ chế phối hợp, phân công nhiệm vụ rõ ràng hơn cho các sở, ngành trong triển khai Đề án số 03-ĐA/TU giai đoạn tới.
Du lịch nông thôn Hòa Bình đã có những bước đi đầu tiên. Nhưng nếu thiếu điểm tựa chính sách và thiếu những bàn tay dẫn dắt mạnh mẽ, hành trình ấy sẽ vẫn là một vòng lặp của thử nghiệm, rồi… chững lại. Ở nhiều bản làng, cánh cổng vẫn mở nhưng người dân cũng đang chờ một điều gì đó xa hơn cả khách. Họ chờ sự gắn kết thật sự giữa tiềm năng bản địa và một chiến lược phát triển bền vững.
Minh Vũ
