(HBDT) - Zi chí hang Chố thuô̭c xỏm Hui, xa̭ Kaw Xơn (Lương Xơn), thew thiểng Mươ̒ng kỏ ngiḙ̂ la̒ hang ôốc, vi̒ tloong hang kỏ rất nhê̒w bo ôốc rái dê̒w khắp nê̒n hang. Hang Chó la̒ dươ̭c ớ lô za̒i kuố zân tiê̒n xứ Hwa̒ Bi̒nh, dôô̒ng thơ̒i ko̒n la̒ zi chí xướng chể tác kôông kṷ bă̒ng khṷ kỏ niên da̭i tlêênh zưởi 1.000 năm kắch măi ni̒.
Hang Chố, xa̭ Kaw Xơn (Lương Xơn) kỏ
loo̒ng hang rôô̭ng, tloong lớp châ̒m tích kỏ nhê̒w bo ốc, xương dôô̭ng vâ̭t
hwả thă̭ch, môô̭ch xổ meénh tước va̒ kôông kṷ law dôô̭ng.
Zi chí hang Chố ản
nha̒ kháw kố hoo̭c mo̭l Fáp, ba̒ M.Clolani khai kwâ̭t bớ ngă̒i
9-13/12/1926. Kwa 3 bâ̭n diê̒w tla, thảm xát va̒ ngiên kửw baw kác năm
1926, 1984, 1998, hiḙ̂n vâ̭tthu ản khả foong fủ wê̒l xổ lươ̭ng, da za̭ng
wê̒l chu lo̭i, tloong rỉ zi vâ̭t bă̒ng khṷ chiểm xổ lươ̭ng lởn, baw gô̒m
nhê̒w lo̭i khác kha̒. Kăn kử thew rỉ, kác nha̒ kháw kố hoo̭c cho ră̒ng
hang Chố la̒ dươ̭c ớ khả lô kuố mo̭l ngwiên thwí. Nơi ni̒ ko̒n la̒ zi chí
xướng chể tác kôông kṷ bă̒ng khṷ. Tất ká kác hiḙ̂n vâ̭t thu ản tloong
kác lâ̒n khai kwâ̭t dê̒w ản báw kwán va̒ tiếp tṷc ngiên kửw ớ kho kuố
viḙ̂n Kháw kố hoo̭c va̒ kho kuố Viḙ̂n Báw ta̒ng li̭ch xứ Viḙ̂t Nam.
Wê̒l niên da̭i, hang Chố
tương kwan kôô̒ng kác zi tích Hwa̒ Bi̒nh khác. Kôông kṷ la̒ bă̒ng khṷ
kuô̭i chiểm da xổ, wa̒i nhửng lo̭i hi̒nh kôông kṷ thuô̭c nhỏm chiê̒n
thôổng nhơ kôông kṷ riê̒ lai roo̭c, kôông kṷ riê̒ liên tiếp, mui nhoo̭nh...
Thơơ̒ng văn hwả chú iểw la̒ ốc ko̒n kỏkác bo bu̒m bḙm không rất to, dắi... cho thẩi khỉ hâ̭w tloong
vu̒ng khi̒ rỉ kỏ dô̭ ấm kaw va̒ kỏ kác khôông, hỏl to tloong khu vư̭c.
Hang Chố la̒ zi chí
kháw kố hoo̭c kwan tloo̭ng, kỏ zả tli̭ kaw tloong kôông tác ngiên kửw va̒
tham kwan wê̒l môô̭ch nê̒n văn hwả tiê̒n xứ nối thiểng "Văn hwả Hwa̒
Bi̒nh", dêểnh chi̒ ni̒ vaanr zư̭ ản ngwiên tla̭ng ban dâ̒w.
Ngă̒i 28/10, ớ Tlươ̒ng Tiếw hoo̭c pơ̭i Tlung hoo̭c kớ xớ Iên Fủ (La̭c Xơn), Báw ta̒ng tính Hwa̒ Bi̒nh tố tlức tlương tli̒nh twiên chwiê̒n nô̭i zung zả tli̭ zi tích kuốc za dă̭c biḙ̂t Mải khṷ la̒ng Vă̒nh, xa̭ Iên Fủ. Kỏ khânh 200 hoo̭c xinh, kản bô̭, zảw biên nha̒ tlươ̒ng tham zư̭ tlương tli̒nh.
La̒ diḙ̂ pa̒n hô̭i tṷ tư̒ zả tli̭ văn hwả dă̭c xắc kuố ta̒n zân tôô̭c thiếw khổ, hwiḙ̂n Da̒ Bắc xác di̭nh văn hwả la̒ nguô̒n lư̭c kwan tloo̭ng tí fát tliến zu li̭ch. Ni la̒ hưởng ti ta̒ ản Ngi̭ kwiết Da̭i hô̭i Dáng bô̭ hwiḙ̂n lâ̒n thử XXV, nhiḙ̂m ki̒ 2020 - 2025 pô̭ ho̭. Kấp wí, tlỉnh kwiê̒n tâ̭p tlung lă̭nh da̭w, chí da̭w la̒ dôô̒ng bô̭ ta̒n kắch la̒ tí fát tliến văn hwả tê̒w pơ̭i fát tliến zu li̭ch kôô̒ng ta̒n hwa̭t dôô̭ng kinh tể, pớ di̭ la̒ thêm dôô̭ng lư̭c xâi zư̭ng nôông thôn mởi.
Khai záng năm hoo̭c 2024 - 2025, Tlươ̒ng Liên kấp Za̭ Hơ̭p (fươ̒ng Hư̭w Ngi̭, thă̒nh fổ Hwa̒ Bi̒nh) i ta̒ kỏ fâ̒n tỏn kheéch dă̭c biḙ̂t. Di̭ la̒ ma̒n tli̒nh tẩw Chiêng Mươ̒ng zo ta̒n hoo̭c xinh biếw ziḙ̂n. Ka̒ng bất ngơ̒ hơn khi ngôl tlươ̒ng hiḙ̂n da̭i khươ̭ tlung tâm thă̒nh fổ kwan tâm báw tô̒n pơ̭i fát hwi bán xắc văn hwả zân tôô̭c. tlươ̒ng i ta̒ thă̒nh lâ̭p dô̭i Chiêng Mươ̒ng kuố hoo̭c xinh, mơ̒i ngḙ̂ nhân ưw tủ Bu̒i Tiển Xô, xa̭ Vi̭nh Dôô̒ng (Kim Bôi) têểnh chwiê̒n dă̭i chiêng Mươ̒ng kôô̒ng pơ̭i nha̭c kṷ zân tôô̭c Mươ̒ng… Ni tlí la̒ môô̭ch tloong tư̒ ngôl tlươ̒ng tlêênh diḙ̂ pa̒n tính Hwa̒ Bi̒nh tang hết khức tí la̒ pơ̭i kỏ ta̒n kắch la̒ khác ha̒ tí báw tô̒n pơ̭i fát hwi bán xắc văn hwả zân tôô̭c.
Hwa̒ Bi̒nh la̒ khả kướ paw kuố bu̒ng Tâi Bắc kỏ 6 zân tôô̭c tlỉnh (Mươ̒ng, Kinh, Tă̒i, Thải, Zaw, Môông) kôô̒ng khôổng tê̒w pơ̭i ha̒, tloong di̭ zân tôô̭c Mươ̒ng chiểm khwáng 64%. Mơ̭i mo̒ zân tôô̭c kỏ tliê̒n thôổng văn hwả tluổ. Ta̒n năm kwa, kôô̒ng pơ̭i nô̭ lư̭c kuố ta̒n kác kấp wí Dáng, tlỉnh kwiê̒n kô dôô̒ng ba̒w ta̒n kác zân tôô̭c thiếw khổ, tính i ta̒ la̒ ản tư̒ kết kwá tloong kôông tác báw tô̒n, fát hwi zả tli̭ văn hwả tliê̒n thôổng.