Hwiḙ̂n Tân La̭c kỏ 85% zân khổ la̒ mo̭l zân tôô̭c Mươ̒ng. Ta̒n năm kwa, hwiḙ̂n tâ̭p tlung nguô̒n lư̭c, hwi dôô̭ng tham za kuố ta̒n kác kấp, ngă̒nh, nhân zân tí la̒ tư̒ tlương tli̒nh, zư̭ ản, tlỉnh xắch zân tôô̭c tlêênh diḙ̂ pa̒n. Cho dêênh la̒ ản tư̒ kết kwá kwan tloo̭ng, tơ̒i khôổng bâ̭t chất, tinh thâ̒n kuố dôô̒ng ba̒w zân tôô̭c thiếw khổ tơ̒ng pước ản kái thiḙ̂n, nơng kaw, kóp fâ̒n la̒ xoong ta̒n mṷc tiêw, tlí tiêw fát tliến kinh tể - xa̭ hô̭i kuố diḙ̂ fương.
Ta̒n kản bô̭ Hô̭i Chư̭ thâ̭p tó tính Hwa̒ Bi̒nh zất xúc dôô̭ng khi tlửng kiển hă̒nh dôô̭ng nhân văn, ỉ ngiḙ̂ bươ̒ xắi tha - ka hiển zác ma̭c tâ̒w tiên kuố tính ản hiển bới ôông Vṷ Hư̭w Lu̒ng, 86 thuối, tlủ ớ tố 13, fươ̒ng Tân Thi̭nh, thă̒nh fổ Hwa̒ Bi̒nh. Wiḙ̂c la̒ ni̒ zoong la̭i hi boo̭ng cho ta̒n mo̭l khaw khát ản dố lảng tloong kuô̭c tơ̒i.
Tính Hwa̒ Bi̒nh kỏ tlêênh 226 ngi̒n dét kon, tloong di̭ kỏ tlêênh 53 ngi̒n dét kon mo̭l zân tôô̭c Kinh kôô̒ng pơ̭i tlêênh 173 ngi̒n dét kon kuố tư̒ zân tôô̭c khác. Tlước thư̭c tla̭ng dét kon bi̭ tai na̭n thương tích năm no̒ i xắi tha, thơ̒i zan kwa, tính dă̭c biḙ̂t kwna tâm têểnh kôông tác báw bḙ̂, chăm xoóc pơ̭i zảw zṷc dét kon pă̒ng ta̒n tlương tli̒nh, kắch la̒, hwa̭t dôô̭ng thiết thư̭c, hiḙ̂w kwá. Môô̭ch tloong ta̒n hwa̭ô̭nt kóp fâ̒n tí dét kon fát tliến ká thắi wê̒l poóc mêê̒nh kôô̒ng tinh thâ̒n la̒ tlủ tloo̭ng la̒ tha môi tlươ̒ng khôổng, xân pui zôô̭ng an twa̒n.
Ngăl khăw khi ản kấp tất ớ, tư̒ nha̒ zân tôô̭c Môông i ta̒ chwiến wê̒l Khu pu̒ng ớ mởi Tẳw Na̒ ớ xỏm Tă̒w Na̒, xa̭ Kun Few (Mai Châw) tí la̒ nha̒, tố tlức la̭i kuô̭c khôổng tí "an kư” thew dủng ngwiḙ̂n boo̭ng. Ni la̒ môô̭ch tloong ta̒n khu bư̭c pu̒ng ớ mởi ản tính dâ̒w tư pớ ta̒n nguô̒n bổn hô̭ tlơ̭, fát tliến kinh tể - xa̭ hô̭i bu̒ng dôô̒ng ba̒w zân tôô̭c thiếw khổ kôô̒ng pơ̭i miê̒n nủi ản tliến khai thă̒nh kôông tlêênh diḙ̂ pa̒n hwiḙ̂n Mai Châw pô̭ tluổ kôô̒ng ká thắi tính pô̭ tlung.
Wa̒i 40 thuối, la̒ mo̭l law dôô̭ng tlỉnh tloong nha̒ kỏ 5 mo̭l, eenh Bu̒i Văn Zư̭c, xỏm Cha, xa̭ Ngoo̭c Xơn (La̭c Xơn) tơ̒ng tlái kwa chăng éw lâ̒n "tấch pươ̭”. Nhơ̒ chi̭w khỏ, ỉ thức chú dôô̭ng bươn lêênh, eenh la̒ dêênh ản kơ ngơi khang tlang, diê̒w kiḙ̂n kinh tể bư̭ng chắc, kuô̭c khôổng ẩm do.
Tloong 10 khảng năm 2024, kôông tác zái kwiết wiḙ̂c la̒, xwất khấw law dôô̭ng kuố thă̒nh fổ Hwa̒ Bi̒nh tiếp tṷc khới xắc. Kwa ta̒n kác kânh kuố zwănh ngiḙ̂p kỏ tlức năng tư bẩn, zởi thiḙ̂w, twiến zṷng i ta̒ zoong 112 law dôô̭ng ti la̒ wiḙ̂c kỏ thơ̒i ha̭n ớ nước wa̒i thew hơ̭p dôô̒ng.
Pớ hal pa̒n thăi tlẳng, khăw kwả tli̒nh khới ngiḙ̂p tâ̒i khỏ khăn, têểnh măi, Kâng ti Tlắch nhiḙ̂m hư̭w ha̭n Nhưng Vẩn kuố thâ̒i zảw, dáng biên Bu̒i Văn Nhưng ớ xa̭ Nhân Ngiḙ̂ (La̭c Xơn) tang khắng di̭nh bi̭ thể pă̒ng ta̒n xán fấm chất lươ̭ng kaw. Hơn hết, pă̒nh tlỉnh nhiḙ̂t hwiết, khát bo̭ng bươn lêênh chăng kam chi̭w nge̒w khỏ, dáng biên tlé Bu̒i Văn Nhưng i ta̒ bớ tha hưởng ti mởi, kóp fâ̒n zoong khát boo̭ng kuố mo̭l nôông zân ớ bu̒ng tất Mươ̒ng Vang bươn tha xa…
Thơ̒i zan kwa, pă̒ng wi tỉn pơ̭i tlắch nhiḙ̂m kuố mêê̒nh, mo̭l kỏ wi tỉn tloong dôô̒ng ba̒w zân tôô̭c thiếw khổ hwiḙ̂n Kim Bôi i ta̒ fát hwi ản bai tlo̒ ‘pô̭ zân tin, la̒ zân thew”. Pớ di̭ kóp fâ̒n bâ̭n dôô̭ng dôô̒ng ba̒w zân tôô̭c thiếw khổ tham za fát tliến kinh tể - xa̭ hô̭i, xâi zư̭ng pơ̭i kúng kổ khổi da̭i dwa̒n kết ká thắi zân tôô̭c.
Ti têểnh tố 1, fươ̒ng Hư̭w Ngi̭, thă̒nh fổ Hwa̒ Bi̒nh, tư̒ mo̭l hăi dẳi têểnh ôông Ngwiḙ̂n Ngoo̭c Ẳnh chăng tlí bới bi̒ wiḙ̂c kâ̒n mâ̭n tloong kôông tác hô̭i, mo̒ ko̒n la̒ mo̭l kỏ wi tỉn tiêw biếw ớ khu zân kư. Tí năm 1942, zu̒ thuối i ta̒ tư̒ mé ôông Ẳnh i ko̒n khwé, hăng hẳw, nhiḙ̂t ti̒nh pơ̭i kôông wiḙ̂c kuố tố, ản mo̭l zân tlêênh diḙ̂ pa̒n nế tloo̭ng.
Hơn 20 năm la̒ tlướng xỏm, khăw di̭ la̒ bỉ thư chi bô̭, kha̒ la̒ng Tliḙ̂w Lṷc Liên ản bỉ nhơ "kâl ză̭l, poỏng ká” tloong kôô̭ng dôô̒ng mo̭l Zaw bán Ba̒ Ra̒, xa̭ Hu̒ng Xơn (Kim Bôi). Ôông chăng tlí la̒ mo̭l "pô̭ zân iểng, la̒ zân thew”, mo̒ ko̒n la̒ kă̒w nổl kuố ỉ Dáng, loo̒ng zân.
