Va̒ng A Chẩng chiê xé: Bán thân tôi chuô hăi dẳi ản hết wiḙ̂c cho kon lḙ̂ ha̒, lḙ̂ bơ̭ khởm mă̭n hê la̒ môô̭ch tloong ta̒n ngwiên nhân ti têểnh kon kải  té tha xḙ kẻm fát tliến. Khăw khi ản kản bô̭ twiên tliê̒n i ta̒ nhâ̭n tha ni la̒ wiḙ̂c la̒ xai tlải, bới nả tlỉnh la̒ môô̭ch fâ̒n ngwiên nhân ti têểnh tỏl nge̒w…

Thư̭c tể chăng chí za di̒nh Va̒ng A Chẩng mo̒ ko̒n tư̒ nha̒ dôô̒ng ba̒w zân tôô̭c Môông ớ 2 xa̭ Hang Kiê, Pa̒ Ko̒ (Mai Châw) kỏ kon chẳw lḙ̂ ôông, lḙ̂ bơ̭ khởm ka̭ ko̒n chuô tú thuối lḙ̂ ha̒ thew kwi di̭nh. Nhơ tlươ̒ng hơ̭p kuố Kha̒ A Tủ ớ xỏm Thung Ang, xa̭ Hang Kiê lḙ̂ bơ̭ ka̭ mởi 14 thuối; Za̒ng A Gư ớ xỏm Thung Mă̭n, xa̭ Hang Kiê lḙ̂ bơ̭ năm 16 thuối, ka̭ lḙ̂ bơ̭ mởi 14 thuối; Ha̒ng A Zu ớ xỏm Xa̒ Li̭nh, xa̭ Pa̒ Ko̒ lḙ̂ bơ̭ năm 14 thuối, bơ̭ 15 thuối…

Dôô̒ng chỉ Xu̒ng A Xiể, Chú ti̭ch WBNZ xa̭ Pa̒ Ko̒ chiê xé: Táw hôn la̒ bẩn dê̒ i ta̒ ăn khu paw tâm thức kuố dôô̒ng ba̒w Môông. Ngwiên nhân la̒ zo tứ tướng la̭c hâ̭w, hảw kon ủn mêê̒nh kỏ nha̒ kỏ kướ khởm, té thêm kon, thôn tí kỏ mo̭l la̒ wiḙ̂c kướ wiḙ̂c nha̒. Ka̭ kản bô̭ têểnh twiên tliê̒n mo̭l zân ka̭ no̒ i tlổn tleẻnh, zoong tha ta̒n lỉ zo chăng thế tlâ̒ng wiḙ̂c ti zu ti chẳw la̭i ản… 

Ko̒n thew dôô̒ng chỉ Kha̒ A Lăw, Chú ti̭ch WBNZ xa̭ Hang Kiê, táw hôn la̒ bẩn dê̒ nhức nhổi thơ̒i zan kwa kấp wí, tlỉnh kwiê̒n xa̭ tâ̭p tlung zái kwiết. Mă̭c zu̒ i ta̒ tliến khai tư̒ biḙ̂n fáp, zái fáp nhơ: xâi zư̭ng ngi̭ kwiết chwiên dê̒ wê̒l foo̒ng, chẩng tḙ̂ na̭n táw hôn; thi hă̒nh kí lwâ̭t dổi pơ̭i ta̒n dáng biên kỏ kon táw hôn; xứ fa̭t hă̒nh tlỉnh tlươ̒ng hơ̭p táw hôn; xâi zư̭ng kwi ước, hương ước wê̒l foo̒ng, chẩng táw hôn ớ ta̒n xỏm, tloong tơ̒ng zoo̒ng ho̭; twiên tlê̒in têểnh tơ̒ng nha̒, bâ̭n dôô̭ng kon dét bi̭ thă̒nh niên kôô̒ng za di̒nh chăng táw hôn… Mé kết kwá chuô thu ản nhơ moong hảw, tli̒nh tla̭ng táw hôn i ko̒n tiếp tṷc xắi tha.

Kwa thi̒m hiếw, ta̒n tôi táw hôn ớ 2 xa̭ Hang Kiê, Pa̒ Ko̒ hâ̒w hết tloong dô̭ thuối bi̭ thă̒nh niên, thiểw hăi dẳi wê̒l hôn nhân, khức khwé xinh xán, kwả tli̒nh tlung khôổng fát xinh ka̭i ha̒ ti têểnh pa̭w lư̭c za di̒nh, hăi la̒ zo kuô̭ khôổng khỏ khăn, thiểw thổn, tư̒ tlươ̒ng hơ̭p i ta̒ bi fa̭m fáp lwâ̭t nhơ ti muô paảnh, bâ̭n chwiến tlải fép ma twỉ…

Thew thôổng kê, kháw xát kuố ta̒n kơ kwan tlức năng tính, pớ năm 2018 têểnh măi, tlêênh diḙ̂ pa̒n tính chăng ko̒n xắi tha ti̒nh tla̭ng hôn nhân khânh zoo̒ng mẳw. Ti̒nh tla̭ng táw hôn tloong dôô̒ng ba̒w zân tôô̭c thiếw xổ (ZTTX) kỏ xu hưởng zám dâ̒n kwa ta̒n năm. Năm 2022, ká thắi tính xắi tha 241 tlươ̒ng hơ̭p, têểnh hết khảng 8/2023 kỏ 127 tlươ̒ng hơ̭p. Mé, ti̒nh tla̭ng ni̒ i ko̒n ziḙ̂n tha khả fố biển ớ môô̭ch xổ bu̒ng dôô̒ng ba̒w ZTTX. Tloong di̭, dôô̒ng ba̒w zân tôô̭c Môông kỏ xổ tlươ̒ng hơ̭p táw hôn tư̒ nhất, tiếp têểnh la̒ dôô̒ng ba̒w zân tôô̭c Zaw, Tă̒i. Pớ tâ̒w năm têểnh măi, tlêênh diḙ̂ pa̒n hwiḙ̂n Mai Châw kỏ 74 tlươ̒ng hơ̭p táw hôn, 100% tloong bu̒ng dôô̒ng ba̒w zân tôô̭c Môông (xa̭ Hang Kiê 52 tlươ̒ng hơ̭p, xa̭ Pa̒ Ko̒ 22 tlươ̒ng hơ̭p).

Thew dôô̒ng chỉ Ha̒ Ngoo̭c Twẩn, Fỏ Tlướng Ban Zân tôô̭c tính, kỏ tư̒ ngwiên zo zoong têểnh ti̒nh tla̭ng táw hôn tloong bu̒ng dôô̒ng ba̒w ZTTX. Tloong di̭ kỏ ngwiên zo ko̒n tô̒n ta̭i hú tṷc, tâ̭p kwản kôô̒ng pơ̭i kwan niḙ̂m la̭c hâ̭w tloong lḙ̂ ôông, lḙ̂ bơ̭ nhơ hảw khởm kỏ thôn, kỏ kon, nhâ̭n la̒ ố la̒ nha̒; tli̒nh dô̭ ngẳm ngi̭ kuố môô̭ch bô̭ fâ̭n mo̭l zân ha̭n chể… Ti̒nh tla̭ng táw hôn ớ bu̒ng dôô̒ng ba̒w ZTTX nhơ kải woo̒ng lwấn kwấn ti têểnh tư̒ nha̒ tê̒w kỏ kwan niḙ̂m fái khởm lḙ̂ ôông, lḙ̂ bơ̭ cho kon, cho thôn ka̭ chuô têểnh thuối lḙ̂ ha̒.

Tí tá ản hết thắi bẩn na̭n táw hôn tloong bu̒ng dôô̒ng ba̒w ZTTX la̒ môô̭ch kải khỏ. "Tí la̒ zái kwiết ản ti̒nh tla̭ng táw hôn chăng fái la̒ kâw tliḙ̂n ngă̒i môô̭ch ngă̒i hal. Kấp wí, tlỉnh kwiê̒n diḙ̂ fương ta̒n kác kấp tiếp tṷc tấi mă̭nh twiên tliê̒n, fố biển fáp lwâ̭t cho mo̭l zân hăi dẳi tí la̒ thew, kôô̒ng pơ̭i tích kư̭c xwả tá ta̒n hú tṷc la̭c hâ̭w. Dô̭i ngṷ kản bô̭, dáng biên kuố xa̭ fái fát hwi bai tlo̒ noo̒ng kốt, gương mâ̭w tloong wiḙ̂c foo̒ng, chẩng na̭n táw hôn; cheenh thú ản dô̭i ngṷ, dáng biên kuố xa̭ fái fát hwi bai tlo̒ noo̒ng kốt, gương mâ̭w tloong wiḙ̂c foo̒ng, chẩng táw hôn khânh ha̒ zoo̒ng mẳw” - dôô̒ng chỉ Ha̒ Ngoo̭c Twẩn nhẩn mă̭nh.