Kải Vṷ Thi̭ Nga zởi thiḙ̂w ta̒n xán fấm ớ Hô̭i chơ̭ Kôông thương khu bư̭c fiể Bắc – Hwa̒ Bi̒nh năm 2024.
Têểnh xa̭ Kaw Xơn (Lương Xơn) hói thăm ôông Dinh Kâng Xứ, xỏm Liên Hwa̒ chăng ăi la̒ chăng hăi dẳi. Za di̒nh ôông la̒ diến hi̒nh tloong chăn nuôi tlang tla̭i tôống hơ̭p kwi mô ká, thu nhâ̭p kaw kuố diḙ̂ fương. Ôống Xứ cho hăi: Xwất fát pớ nôông ngiḙ̂p thwâ̒n nôông, ản kwan tâm kuố ta̒n kâ̭p Hô̭i Nôông zân, tôi tham za tâ̭p hwẩn wê̒l ki̭ thwâ̭t chăn nuôi, lôông kâl, ti thăm kwan hoo̭c hói kinh ngiḙ̂m ớ tư̒ diḙ̂ fương tloong pơ̭i wa̒i hwiḙ̂n. Năm 2016, za di̒nh wăl bổn Ngân ha̒ng Nôông ngiḙ̂p pơ̭i Fát tliến nôông thôn 300 tliḙ̂w dôô̒ng pơ̭i wăl maa̭nh thêm xâi tla̭i nuôi ka, ziḙ̂n tích 20.000m2, kwi mô 10.000 kon. Ản kôông ti hô̭ tlơ̭ zôổng, thuốc thủ i pơ̭i ki̭ thwâ̭t, dơ̭t xwất paảnh cho thu nhâ̭p 600 tliḙ̂w dôô̒ng, tlư̒ tli fỉ ko̒n la̭i 300 tliḙ̂w dôô̒ng. Ản dố nuôi ka zoong la̭i hiḙ̂w kwá, năm 2017, za di̒nh dâ̒w tư thêm 1 tla̭i, kôô̒ng pơ̭i chăn nuôi 5 tôi po̒ té pơ̭i lôông môô̭ch khổ lwa̭i kâl kôông ngiḙ̂p. Têểnh năm 2021, mô hi̒nh chăn nuôi kuố za di̒nh ốn di̭nh pơ̭i tôống kwi mô 10.000 kon ka nhúc/lưở, chăn nuôi thew kôông ngḙ̂ tư̭ dôô̭ng, bi̒nh kwân mơ̭i mo̒ năm paảnh tha thi̭ tlươ̒ng khwáng 250 tẩn/5 lưở ka nhúc, zoong la̭i zwănh thu 2,6 tí dôô̒ng, tlư̒ tli fỉ, lơ̭i nhwâ̭n ko̒n khwáng 1,4 tí dôô̒ng.
Tlung bi̒nh mơ̭i mo̒ ngă̒i, ta̒n po̒ xươ̭ kuố za di̒nh ôông Chu văn Xâm cho thu hwă̭ch pớ 500 – 560kg xươ̭.
Kôô̒ng pơ̭i chăn nuôi, ôông Xứ ko̒n kái ta̭w 10.000m2 tất wâ̒n lôông pưới Ziḙ̂n pơ̭i ta̒w tâ̒m thá kả, zấp ni̒ i ta̒ cho thu. Mô hi̒nh xán xwất kuố za di̒nh ha̒ng năm la̒ tha ản wiḙ̂c la̒ cho 10 mo̭l, mớc lương ốn di̭nh 7 tliḙ̂w dôô̒ng/mo̭l/khảng kôô̒ng 19 mo̭l la̒ wiḙ̂c thơ̒i bṷ. Ôông thươ̒ng tlí páw, fố biển ki̭ thwâ̭t, kinh ngiḙ̂m tí la̒ tha ản wiḙ̂c la̒ cho pa̒ kon, zúp dơ̭ hô̭ nge̒w. Wa̒i tha ko̒n tlí páw ki̭ thwâ̭t cho nôông zân ta̒n bu̒ng khânh kỏ nhu kâ̒w hoo̭c tâ̭p kinh ngiḙ̂m tloong li̭nh bư̭c chăn nuôi ka tê̒w la̒ pơ̭i lôông kâl.
Mô hi̒nh chăn nuôi po̒ xươ̭ thew hưởng la̒ tốt, năng xwất kaw kuố hô̭ ôông Chu Văn Xâm, thôn Dôô̒ng Zănh, xa̭ Fủ Thă̒nh (La̭c Thwí) la̒ hưởng ti tiê̒m năng. Zoong ta̒n tôi thăm ta̒n po̒ xươ̭ tloong zai dwa̭n lḙ̂ xươ̭, ôông Xâm cho hăi: Ản dố tlêênh diḙ̂ pa̒n xa̭ kỏ tiê̒m năng, thể mă̭nh wê̒l tất keenh tác, thwâ̭n lơ̭i cho wiḙ̂c fát tliến ta̒n po̒ xươ̭, zoong la̭i hiḙ̂w kwá kinh tể kaw, zái kwiết wiḙ̂c la̒ cho thă̒nh biên tloong nha̒ kôô̒ng law dôô̭ng tlêênh diḙ̂ pa̒n. La̒ tlú tlương tải kơ kẩw ngă̒nh nôông ngiḙ̂p pơ̭i tơ̒ng pước chwiến tối kơ kẩw kâl lôông, bâ̭t nuôi thew hưởng nơng kaw zả tli̭ xán fấm. Pớ năm 2017, za di̒nh tôi wăl bổn ngân ha̒ng kôô̒ng ô̭i pa̭n tí muô thêm ziḙ̂n tích tất, kái ta̭w, dâ̒w tư xâi zư̭ng tlang tla̭i nuôi po̒ xươ̭, lôông kâl ăn tlải kôô̒ng ta̒n kâl khác hơ̭p pơ̭i thi̭ tlươ̒ng. Mởi tâ̒w za di̒nh muô 7 kon po̒ xươ̭ kôô̒ng khổ tiê̒n 350 tliḙ̂w dôô̒ng; tloong 2 năm 2019 – 2020 za di̒nh bớ hôô̭ng kwi mô, dâ̒w tư muô thêm 33 kon po̒ xươ̭, nơng tôống ta̒n po̒ lêênh 40 kon, tl di̭ kỏ 32 ko̒n tang lḙ̂ xươ̭, 5 kon hâ̭w bi̭ kôô̒ng 3 kon po̒ non. Zấp ni̒ tlung bi̒nh mơ̭i mo̒ ngă̒i ta̒n po̒ cho thu 500 – 560kg xươ̭, xwất paảnh cho Kôông ti xươ̭ Vinamilk tli nhẳnh Fú Lỉ pơ̭i zả paảnh 15.000 dôô̒ng/kg, bi̒nh kwân thu wê̒l 7 tliḙ̂w dôô̒ng/ngă̒i.
Ôông Xâm chiê xé, chăn nuôi po̒ xươ̭ chăng to̒i hói ki̭ thwâ̭t kaw, thu nhâ̭p ốn di̭nh, nhất la̒ khỉ hâ̭w diḙ̂ fương hơ̭p cho fát tliến ta̒n po̒. Tloong kwả tli̒nh xán xwất chăn nuôi, za di̒nh ka̭ no̒ i tlủ tloo̭ng, dám báw kải ăn cho za xúc chăng kỏ dôô̭c ha̭i, chất kẩm, tô̒n zư hwả chất ngwi kơ ắnh hướng têểnh khức khwé ta̒n po̒ hăi chất lươ̭ng kuố xươ̭, nhúc… zúp xươ̭ da̭t ản tiêw chwấn, an twa̒n cho mo̭l zu̒ng. Kôô̒ng pơ̭i tâ̒w tha ốn di̭nh, mô hi̒nh xán xwất kinh zwănh cho thu nhâ̭p tlung bi̒nh 2,3 tí dôô̒ng/năm, khăw khi tlư̒ tli fỉ, lơ̭i nhwâ̭n ản khwáng 800 tliḙ̂w dôô̒ng/năm.
Mô hi̒nh nuôi ka thew kôông ngḙ̂ tư̭ dôô̭ng kuố za di̒nh ôông Dinh Kâng Xứ zoong la̭i hiḙ̂w kwá kinh tể kaw.
Nhănh nhḙn, nhă̭i pẻn pơ̭i tla̒n tâ̒i năng lươ̭ng la̒ ta̒n kải ản dố tâ̒w tiên kuố ta̒n tôi khi tô̭l kải Vṷ Thi̭ Nga, fươ̒ng Tân Hwa̒ (TF Hwa̒ Bi̒nh). Zoong ta̒n tôi thăm kwan mô hi̒nh xán xwất, kinh zwănh kuố za di̒nh, kải Nga chiê xé: Pớ nhó tôi i ta̒ kỏ tư̒ kí niḙ̂m pơ̭i hăi dẳi tlải "Bô̒ ho̒n” chăng tlí thẳm, kổl tlôốc thăi xa̒ foo̒ng khả hiḙ̂w kwá, mu̒i hơm, chăng la̒ kích ửng ta hăi la̒ ắnh hướng têểnh khức khwé kon mo̭l mo̒ ko̒n ản xắc ke̒m pơ̭i môô̭ch khổ lwa̭i kâl khác tí oỏng mơ̭i khi bi̭ ổm, kám dẳng…
Kôô̒ng pơ̭i ước mơ khi hoo̭c xoong xḙ wê̒l fát tliến bu̒ng lôông ta̒n lwa̭i kâl tháw zươ̭c pơ̭i tliết xwất thă̒nh ta̒n za̭ng chể fấm, tháw zươ̭c chiḙ̂ bâ̭nh an twa̒n, hiḙ̂w kwá, zả thă̒nh hé, thân thiḙ̂n pơ̭i khức khwé kôô̒ng môi tlươ̒ng. Cho dêênh, khăw khi tốt ngiḙ̂p da̭i hoo̭c năm 2010 wê̒l diḙ̂ fương tôi pắt tâ̒w tliến khai la̒ ướ mơ, pắt thăi paw chăm xoóc, nhân zôổng lôông 2,5ha kâl bô̒ ho̒n tí thu hwă̭ch tlải. Kôô̒ng pơ̭i báw tô̒n, nhân zôổng ta̒n lwa̭i kâl thuốc tháw zươ̭c tư̭ nhiên khă̭n kỏ, xưw tâ̒m thêm tư̒ zôổng kâl zươ̭c liḙ̂w kwỉ khác tí lôông xen paw. Mé fái têểnh năm 2015 ản kố bṷ kuố mḙ̂ ôông la̒ bác xi̭ i hoo̭c kố tliê̒n, tôi ti hoo̭c thêm wê̒l chwiên ngă̒nh zươ̭c pơ̭i dôông i; têểnh năm 2018 tôi gâi zư̭ng thương hiḙ̂w Huna’s Home kôô̒ng pơ̭i xán fấm khới ngiḙ̂p pớ tlải bô̒ ho̒n,la̒ tha dác thướ pát, dác lăw xa̒n nha̒, dác chắt pớ tlải bô̒ ho̒n lêênh men pơ̭i fát tliến hô thêm ta̒n xán fấm thiên nhiên, xán fấm che̒ hô̭ tlơ̭ khức khwé khác. Kôô̒ng pơ̭i kiển thức ản hoo̭c ớ tlươ̒ng pơ̭i hoo̭c hói thêm tloong kwả tli̒nh thăm kwan ta̒n mô hi̒nh chôổng ha̒, khăw tư̒ lâ̒n tliết xwất thứ ngiḙ̂m pơ̭i zoong tư̒ mo̭l tloong za di̒nh, ha̒ng xỏm zu̒ng thứ, kiếm tlửng chất lươ̭ng ản mo̭l khen, khwiển khích xán xwất tư̒. Năm 2021 za di̒nh tôi kwiết di̭nh dâ̒w tư nô̒l nổ zươ̭c liḙ̂w, mẳi tlưng kất tinh zâ̒w, mẳi toỏng che̒ thủl loo̭c, mẳi xẩi zươ̭c liḙ̂w… Kôô̒ng tư̒ mẳi moóc fṷc bṷ cho wiḙ̂c xán xwất.
Thă̒nh kôông kuố ta̒n tí fủ nôông zân tloong tính la̒ ká kwả tli̒nh fẩn dẩw chăng mắt tlḙ̂t nhoo̭c kuố ta̒n nôông zân kỏ ngẳm ngi̭ bớ thơ̒i da̭i. Bươ̭t kwa khỏ khăn, thứ theéch, hoo̭c hói, tích kóp kinh ngiḙ̂m pớ thă̒nh kôông kuố ta̒n mo̭l ti tlước, tlái ngiḙ̂m kuố tlỉnh mêê̒nh tí bươn lêênh la̒ ză̒w cho mêê̒nh, toỏng kóp cho xa̭ hô̭i.