Kắch ni 40 năm, tlêênh ta̭ng khả ti thi̒m pu̒ng ớ mởi cho pa̒ kon bán Zaw, ta̒n mo̭l nhơ ôông Tliḙ̂w Lṷc Tỉn i ta̒ ản dố môô̭ch hôô̭c lṷng nhó ớ Ba̒ Ra̒. Ản dố kỏ tất xán xwất, nguô̒n dác tư̒, tất dai tốt, hơn nươ, bu̒ng tất ni̒ ko̒n la̒ miểng kỏ ta̒n kon chim tlơ̒i cho̭n tí la̒ ố. Chăng ngẳm tư̒, ta̒n mo̭l ôông tưở pắt tâ̒w fát kâl, kẳm koo̭c, lô̭i kwa hâ̒ng tlớ la̭i kwêl hương bán kwản tỏn bơ̭ kon wê̒l bu̒ng tất ni̒ tí ớ, lâ̭p ngiḙ̂p. Pớ môô̭ch bu̒ng tất hwang bu, têểnh măi, Ba̒ Ra̒ i ta̒ tlớ thă̒nh môô̭ch bán la̒ng tlu̒ fủ, iên bi̒nh kuố xa̭ Hu̒ng Tiển, hwiḙ̂n Kim Bôi.

Tôi i tơ̒ng môô̭ch tluổ ti bô̭, lô̭i hỏl, ti kwan hâ̒ng tí lêênh tlêênh tlôốc khṷ Ba̒ Ra̒ pớ ka̭ ớ ni chuô kỏ ta̭ng khả, tloong khi kuô̭c khôổng mo̭l zân ko̒n tư̒ khỏ khăn bới bi̒ hâ̒ng khṷ hwang bu, kuô̭c khôổng chí kỏ kải nge̒w, kải khỏ bảm thew. Tloong tlỉ nhở kuố tôi. Ka̭ di̭ ớ chơ̒ ngá mă̭t lêênh tlơ̒i chí ản dố tlôốc khṷ Ba̒ Ra̒ ớ tloong hâ̒ng xa. Ngỏ paw dảm kó pải, kâl hâ̒ng tă̒i la̒ ta̭ng khả mo̒n éw khi khô. Bới bi̒ ta̭ng khả mo̒n ni̒, hâ̒ng khṷ ni̒ i ti̒m tloong mâl tlúc.

Ngă̒i di̭, lêênh têểnh Ba̒ Ra̒ ta̒ măng khỏ. Tí tô̭l ản mo̭l zân khôổng tlêênh tlôốc khṷ Ba̒ Ra̒ ka̒ng khỏ hơn. Nha̒ thi̒ i kho̭m mé mơ̭i mo̒ nha̒ tả la̭i ớ kắch ha̒ têểnh môô̭ch tlải tô̒l. Chí kỏ ti pă̒ng tôi chân bô̭ cho dêênh kỏ ti kweenh hết bán la̒ng i tố dác khốt ‘têểnh Ba̒ ra̒ paw ka̭ pân ngă̒i mo̒ chuô kỏ hḙn tlước pơ̭i ngăi thi̒ chí kỏ tô̭l ản tưở kha̒ pơ̭i kon dét. Ko̒n chăng nha̒ no̒ i kweḙnh wắng poỏng mo̭l” ôông Tliḙ̂w Lṷc Tỉn chiê xé: Bới bi̒ thew ôông Tỉn, zu̒ ớ tlôốc khṷ Ba̒ Ra̒ tất dai thôốch, diê̒w kiḙ̂n xán xwất thwâ̭n lơ̭i hơn ta̒n miểng mo̒ ôông kôô̒ng mo̭l zân tôô̭c Zaw khôổng, mé zo ka̭ di̭ kho̭m dôô̒ng ba̒w Zaw chuô tha khói lổi khôổng zu keenh, zu kư, cho dêênh kuô̭c khôổng ka̭ no̒ i chí kỏ khỏ khăn pơ̭i thiểw thổn kwâi kweenh.

Tloong tlỉ nhở kuố mḙ̂ Tliḙ̂w Thi̭ Lương, ta̒n ngă̒i zna khố ka̭ mởi chwiến wê̒l bu̒ng tất bi̒ khôổng kăw mẩi chṷc năm i chuô kwêê̒nh ản. Mḙ̂ pô̭ la̭i: Ngă̒i di̭, thơ̒i zan paw hâ̒ng tí thi̒m kải ăn cho ká nha̒ la̒ môô̭ch hă̒nh tli̒nh zan khỏ. Lế chuô têểnh muô̒ lḙ̂ hô̭t, kú chuô têểnh ka̭ pẻn hă̭ch, lo̭ nhơ ngo̭n chôông poóch thắng lêênh lêênh tlơ̒i thi̒ tôi pa̒n chân kuố pa̒ kon mêê̒nh chí kỏ ta̭p kâl kai hâ̒ng têểnh chai, bâ̭t mẳw tha tí ti paw hâ̒ng thi̒m kắch lḙ̂ tắc, ta̒w kú hâ̒ng khôổng kwa ngă̒i. Tỏl thi̒ ỉn paw kâl hâ̒ng mo̒ khôổng. Ớ ká bu̒ng Mươ̒ng Dôô̭ng ka̭ di̭, kỏ lḙ chăng ớ no khố nhơ ớ Ba̒ ra̒…

Khỏ khăn la̒ zơ̒ng di̭, mé i chôổng nhơ kâl hâ̒ng, khức chi̭w dư̭ng kôô̒ng tinh thâ̒n bươ̭t khỏ kuố mo̭l zân ớ Ba̒ Ra̒ bô ku̒ng pê̒n bí. Pớ kải tỏl têểnh mớc fái bảm paw kâl hâ̒ng mo̒ ti, mo̭l zân Ba̒ Ra̒ i tơ̒ng pước bươn lêênh. Thew dôô̒ng chỉ Bă̭ch Thi̭ Minh Hwḙ̂, Fỏ Bỉ thư Thươ̒ng tlư̭c Dáng wí xa̭ Hu̒ng Xơn, pớ miểng la̒ xỏm dă̭c biḙ̂t khỏ khăn, têểnh măi Ba̒ Ra̒ tơ̒ng pước bươn lêênh tlớ thă̒nh môô̭ch tloong ta̒n xỏm kỏ diê̒w kiḙ̂n kinh tể, thu nhâ̭p bi̒nh kwân tâ̒w mo̭l khả nhất xa̭. Ko̒n thew tlướng xỏm ba̒ Ra̒ Lỉ Xinh Thể, zu̒ 100% mo̭l zân tloong xỏm la̒ dôô̒ng ba̒w zân tôô̭c Zaw, mé kỏ ản dâ̒w tư, hô̭ tlơ̭ kuố Nha̒ nước wê̒l hḙ̂ thôổng ta̭ng kảh ti la̭i, diḙ̂n, têểnh măi 93 hô̭ zân kuố ká thắi xỏm tê̒w kỏ nha̒ xâi. Tloong di̭, kỏ tư̒ nha̒ xâi to, thôốch, thăi thể ká thắi ta̒n ngôl nha̒ kâl gô̭ pẳn, lṷp xṷp tlước ni. Chăng tlâ̒ng la̭i ớ ni, tơ̒i khôổng mo̭l zân i chăng tlâ̒ng ản nơng lêênh.

Tí kỏ ản kải thăi tối ni̒ la̒ zo dôô̒ng ba̒w zân tôô̭c Zaw ớ Ba̒ ra̒ i ta̒ mă̭nh za̭n thăi tối kắch ngẳm ngi̭ wê̒l xán xwất; chú dôô̭ng hoo̭c tâ̭p kinh ngiḙ̂m xán xwất, chwiến zi̭ch kơ kẩw kâl lôông, bâ̭t nuôi, la̒ po cho hơ̭p pơ̭i diê̒w kiḙ̂n. Thew tlướng xỏm Lỉ Xinh Thể, wa̒i 190 hát ta bươ̒ la̒ tất ớ, bươ̒ la̒ tât xán xwất, thơ̒i zan kwa, mo̭l zân ko̒n mă̭nh za̭n tá bổn thwê thêm ha̒ng tlăm hát ta tất ớ ta̒n diḙ̂ fương khác tí dâ̒w tư l hâ̒ng, fát tliến kinh tể hâ̒ng pê̒n bư̭ng. Nhơ̒ di̭, mơ̭i mo̒ năm zoong wê̒l nguô̒n thu tảng kế cho mo̭l zân. Pên keḙnh di̭, fát hwi lơ̭i thể wê̒l diê̒w kiḙ̂n tư̭ nhiên kôô̒ng pơ̭i pa̭i nuôi thá, dám báw kải ăn cho wiḙ̂c chăn nuôi, thơ̒i zan kwa, mo̭l zân Ba̒ Ra̒ mă̭nh za̭n dâ̒w tư fát tliến chăn nuôi za xúc, nhất la̒ zwi tli̒ fát tliến chăn nuôi kủi bán diḙ̂. Thew thôổng kê, 100% hô̭ tloong xỏm dâ̒w tư chăn nuôi kủi. Nha̒ no̒ éw i nuôi 5 - 10 kon. Nha̒ no̒ nuôi tư̒ thi̒ 20 - 30 kon. Thâ̭m tlỉ nhơ nha̒ ôông Lỉ Xinh Thể ka̭ no̒ tloong ku̒m i kỏ 40 kon. Hăi ta̒n za di̒nh Tliḙ̂w Xwân Ti̒nh, Tliḙ̂w Lṷc Kỉ tloong ku̒m ka̭ no̒ i kỏ pớ 40 - 50 kon, kỏ ka̭ lêênh têểnh 60 - 70 kon. Pớ chăn nuôi, mơ̭i mo̒ năm ta̒n hô̭ thu wê̒l pớ ha̒ng chṷc têểnh ha̒ng tlăm tliḙ̂w dôô̒ng.

Wa̒i nguô̒n bổn thu pớ chăn nuôi, ha̒ng năm mo̭l zân ớ Ba̒ ra̒ i kỏ nguô̒n thu tảng kế pớ lôông hâ̒ng pơ̭i puôn pảnh kâl lôông tloong hâ̒ng. nhơ̒ di̭, thew tỉnh twản, mớc thu nhâ̭p bi̒nh kwân tâ̒w mo̭l ớ Ba̒ ra̒ zấp ni̒ da̭t ản khwáng tlêênh 35 tliḙ̂w dôô̒ng/năm. Tư̒ nha̒ i ta̒ muô ản xe tắt tiê̒n nhơ ô tô tí ti la̭i pơ̭i la̒ ăn. Ká xỏm zấp ni̒ kỏ hơn 10 kải xe ô tô tái kác lwa̭i chwiên chớ ha̒ng hwả, bâ̭t liḙ̂w fṷc bṷ mo̭l zân. Pớ miểng 100% hô̭ zân thuô̭c hô̭ nge̒w, têểnh măi, ká xỏm ko̒n 21/93 hô̭ nge̒w thew chwấn nge̒w tư̒ tliê̒w.

Tơ̒i khôổng ti lêênh, chwiḙ̂n hoo̭c hă̒nh ớ Ba̒ Ra̒ i ản kwan tâm tư̒ hơn. Thew Tlướng xỏm Lỉ Xinh Thế, zấp ni̒, 100% dét kon tloong dô̭ thuối kuố xỏm tê̒w ản têểnh tlươ̒ng. Tảng kế hơn la̒, kôô̒ng pơ̭i tinh thâ̒n hiểw hoo̭c, zấp ni̒ ớ Ba̒ Ra̒ kỏ 6 kon dét thew hoo̭c ta̒n tlươ̒ng kaw dắng, da̭i hoo̭c. Ni̒ la̒ ta̒n diếm lảng kuố miểng tơ̒ng la̒ nge̒w nhất bu̒ng mươ̒ng Dôô̭ng, kóp fâ̒n zoong bu̒ng tất ni̒ thă̒nh bán la̒ng iên bi̒nh cho ta̒n keẻnh chim wê̒l la̒ ố…