(HBDT) - Dôô̭ng Tiên Fi nă̒m tlêênh ngo̭n tlải tô̒l Thúc (ko̒n hôốc la̒ tô̒l Thung Fi), fươ̒ng Tân Hwa̒ (TF Hwa̒ Bi̒nh), ản thi̒m dố năm 1982. Ản Bô̭ VH-TT (Măi hôốc la̒ Bô̭ VH,TT&ZL) kôông nhâ̭n la̒ zi tích zănh lam thẳng kắnh kấp kuốc za pớ khảng 6/2000.


Ta̒n khổi nhṷ khṷ la̒ dêênh kải bé thôốch ki̒ áw tloong dôô̭ng Tiên Fi, fươ̒ng Tân Hwa̒ (TF Hwa̒ Bi̒nh). 


Dôô̭ng nă̒m tlêênh ngo̭n tlải tô̒l kỏ dô̭ ză̭l 80m xo pơ̭i mă̭t tôô̒ng na̒, kướ kwăi wê̒l hưởng Dôông Bắc. Ta̭ng khả paw dôô̭ng ti kwa môô̭ch khe khṷ hḙp hơi thwái zôốc paw pên tloong. Dôô̭ng chiê thă̒nh 2 ngăn. Ngăn wa̒i za̒i 15m, hôô̭ng 8m, wo̒m tlâ̒n ză̭l 20m, ta̒n kác bắch ngăn kôô̒ng wo̒m tlâ̒n kỏ tư̒ nhṷ khṷ, bân khṷ. Tlêênh wo̒m dôô̭ng, khânh kướ paw tha kỏ môô̭ch khả lêênh thôông lêênh tlô̭ ngo̭n khṷ la̒ miểng ắnh lảng tư̭ nhiên lo̭t paw mơ̒ áw, la̒ tăng thêm bé thôốch lấp lẳnh kuố ta̒n nhṷ khṷ, bân khṷ tloong dôô̭ng. Ngăn tloong za̒i 53m, hôô̭ng 20m, wo̒m tlâ̒n ză̭l 10m. 

Tlái kwa xư̭ pa̒w moo̒nh kuố thơ̒i zan, ớ mô̭i ngăn dôô̭ng tê̒w kỏ bô xổ khổi nhṷ khṷ tlái thuổng la̒ dêênh ta̒n ta̭w tác kuố thiên nhiên. Ngăl khi pước chân paw ngăn wa̒I tô̭l ta̒n zái nhṷ khṷ tlái thuổng nhơ nhơ̒ng kải ma̒n che mê̒m ma̭i. Ka̒ng ti paw khu pên tloong ka̒ng tư̒ nhṷ khṷ to nhó, hwiê̒n bỉ ản ta̭w hwả tṷc, ko̭t, cha̭m khắc, la̒ dêênh ta̒n tác fấm diêw khắc ẩn tươ̭ng, ta̒n khổi kiển tlúc dôô̭c dảw. Nểw kó paw ta̒n zái nhṷ tlái thuổng, twi̒ thew kắch kó mo̒ na̭ wang lêênh thiểng nhơ thiểng chiêng, nểw khwát thăi tả la̭i wang lêênh nhơ thiểng da̒n tơ zưng tlâ̒m bôống, zu zương la̒ xăi dẳm loo̒ng mo̭l. 

Ớ ngăn dôô̭ng wa̒i, ta̒n kác bắch ngăn, wo̒m tlâ̒n kỏ tư̒ nhṷ khṷ, bân khṷ tlái thuổng la̒ thă̒nh hi̒nh ắnh xinh dôô̭ng, ẩn tươ̭ng nhơ la̭c paw miểng thâ̒n tiên. Tư̒ nhṷ khṷ ản ta̭w hwả la̒ thă̒nh tư̒ hi̒nh, xinh dôô̭ng nhơ hi̒nh kô tiên tang mơ ma̒ng tắi tlêênh woo̭ng tâ̒i mă̒w xắc du dươ, chôổng nhơ̒ng nhơ kô tiên khwác lêênh mêê̒nh xôổng boóc xiên i lôô̭ng lâ̭i tang păl lươ̭n ka hát khươ̭ ta̒n ảng mâi hôô̒ng. Xa xa la̒ ta̒n tươ̭ng Fâ̭t wi ngiêm, tlâ̒m mă̭c kôô̒ng hi̒nh ôông Bṷt kỏ thô thắc lôô̭c, nét mă̭t hiê̒n tư̒. Tlêênh bắch ta̭ng khả thuổng dôô̭ng ngăn pên tloong kỏ hi̒nh môô̭ch kon xư tứ fú fṷc tloong tư thể keenh kôô̒ng. Kỏ khoior nhṷ khṷ thon thá, mươ̭t ma̒ nhơ pa̒n thăi ỉ pả tang chí ta̭ng khả ko̒n môô̭ch thăi chí tha dôô̭ng wa̒i. 

Paw têểnh ngăm tloong dôô̭ng, ta̒n khổi nhṷ khṷ hwiê̒n bỉ ản ko̭t, tla̭m khắc kuố ta̭w hwả chăng chí la̒ dêênh ta̒n tác fấm diêw khắc, ta̒n kung diḙ̂n, bức tla̭m nối xinh dôô̭ng mo̒ ko̒n la̒ tha ta̒n kác khổi kiển tlúc dôô̭c dảw nhơ: hi̒nh twa̒ xen kuố Fâ̭t pa̒ Kwan Âm Bô̒ Tát, kâl ta kố thṷ, ta̒n chu̒m hwa, tlải, hi̒nh chiêng pă̒ng khṷ, ko̒n chim da̭i ba̒ng păl, kon boi fṷc , kon hôô̒ng chăl zo̭c khươ̭ loo̒ng dôô̭ng, cho̭ng ớ pên góc chơ̒ ngỏ lêênh pên tlôốc kon hôô̒ng nhơ nhơ̒ng kon hôô̒ng tang tlươ̒n mêê̒nh păl lêênh kôông tlung…Mé ngỏ hăi nhất la̒ tôi kon ho̒, ho̒ kṷ ớ tlêênh wo̒m tlâ̒n, tâ̒w kủi thuổng, tiếp ho̒ kṷ la̒ ta̒n hô̭t dác tlé thẳnh thót pớ tlêênh wo̒m tlâ̒n zó thuổng tơ̒ng hô̭t. Ko̒n wa̭ ho̒ ớ chơ̒ nê̒n dôô̭ng ngớng tlôốc lêênh tlâ̒n… Ớ kuổi dôô̭ng kỏ môô̭ch chiểng dác tiên hi̒nh bản ngwiḙ̂t hôô̭ng 3m. khu 30cm, dác tloong wắch, ma leḙnh. 

Kôô̒ng pơ̭i kiḙ̂t tác thiên nhiên ban tă̭ng, dôô̭ng Tiên Fi kỏ bé thôốch xăi dẳm loo̒ng zu kheéch khi ti têểnh thăm kwan, khảm fả. Dôô̭ng nă̒m tloong kwâ̒n thế ta̒n kác diếm zi tích kuố TF Hwa̒ Bi̒nh, kôô̒ng ta̭ng khả pơ̭i ta̒n diếm tham kwan zu li̭ch Nha̒ tu̒ Hwa̒ Bi̒nh - Nha̒ mẳi Thwí diḙ̂n Hwa̒ Bi̒nh - loo̒ng hô̒ khôông Da̒. Kôô̒ng pơ̭i nguô̒n ta̒i ngwiên zu li̭ch khă̭n kỏ, nểw ản kwan tâm, dâ̒w tư, tôn ta̭w, dôô̭ng Tiên Fi xḙ la̒ thẳng kắnh hấp zâ̭n kheéch ka̭ têểnh pơ̭i Hwa̒ Bi̒nh.

KÁC TIN KHÁC


Ẩn tươ̭ng mô hi̒nh zư̭ zi̒n, fát hwi bán xắc văn hwả zân tôô̭c Mươ̒ng

Năm hoo̭c 2023 - 2024, Tlươ̒ng mâ̒m non Bắc Xơn, xa̭ Hu̒ng Xơn, hwiḙ̂n Kim Bôi kỏ 247 dét, chiê thă̒nh 11 nhỏm, lớp. Nha̒ tlươ̒ng kỏ 36 kản bô̭ kwán lỉ, zảw biên, nhân biên; 96,4% dét la̒ mo̭l zân tôô̭c Mươ̒ng pơ̭i zân tôô̭c Zaw. Pên keḙnh la̒ tốt kôông tác chăm xoóc, zaw zṷc dét kon thẻw dủng kwi di̭nh, nha̒ tlươ̒ng ko̒n ta̭w dẩw ẩn pơ̭i mô hi̒nh zi̒n zư̭, fát hwi bán xắc văn hwả Mươ̒ng.

Hwiḙ̂n La̭c Xơn tlung khức báw tô̒n zi xán văn hwả zân tôô̭c Mươ̒ng

Tơ̒ng kỏ ka̭ thew zoo̒ng thơ̒i zan, tư̒ nét văn hwả dă̭c xắc kuố zân tôô̭c Mươ̒ng ớ tlước ngwi kơ mai môô̭ch thất chwi̒ê̒n. Kôô̒ng pơ̭i ta̒n diḙ̂ fương tlong tính. Kấp wí, tlỉnh kwiê̒n hwiḙ̂n La̭c Xơn tliến khai zái fáp dôô̒ng bô̭ tí báw tô̒n pơ̭i fất hwi zi xán văn hwả (ZXVH).

Xâi zư̭ng khôông zan báw tô̒n văn hwả zân tôô̭c Mươ̒ng ớ hwiḙ̂n Tân La̭c

Nểw nhơ Tân La̭c ản koi la̒ bu̒ng lo̭I kuố kải nôi văn hwả Mươ̒ng Hwa̒ Bi̒nh thi̒ xa̭ ớ Foong Fủ la̒ thú fú văn hwả Mươ̒ng kuố hwiḙ̂n Tân La̭c. La̒ng Mươ̒ng Lwi̭ Ái, xa̭ Foong Fủ - pu̒ng ko̒n lưw zư̭ ản hâ̒w nhơ ko̒n ngwiên bán foong tṷc tâ̭p kwản tloong tơ̒i khôổng kuố mo̭l Mươ̒ng Pi. Hwiḙ̂n Tân La̭c i ta̒ lươ̭ cho̭n xỏm Lwi̭ Ái tí xâi zư̭ng khôông zan báw tô̒n văn hwả zân tôô̭c Mươ̒ng. Hwiḙ̂n tang cheenh thú xư̭ kwan tâm úng hô̭ kuố tính, tê̒w pơ̭i ta̒n dơn bi̭ liên kwan xâi zư̭ng kwi hwă̭ch báw tô̒n khôông zan văn hwả Mươ̒ng tê̒w pơ̭i fát tliến ta̒n xán fấm zu li̭ch, kái thiḙ̂n tơ̒i khôổng mo̭l zân.

Tô̭l Ngḙ̂ nhân Ưw tủ tâm hwiết xưw tâ̒m, khôi fṷc pơ̭i báw tô̒n văn hwả zân tôô̭c

Tư̒ lâ̒n tô̭l eenh tloong ta̒n xư̭ kiḙ̂n văn hwả kuố tính, kuố hwiḙ̂n pơ̭i ớ khu mo̭l mươ̒ng Vôi, thi̭ tlẩn Pa Ha̒ng Dô̒i (La̭c Thwí) pơ̭i bai tlo̒ biên da̭w ta̒n tiết mṷc văn ngḙ̂. Khânh ni nhất, eenh tlư̭c tiếp biếw ziḙ̂n ớ Lḙ̂ khai hô̭i chuô̒ Tiên năm 2024, xa̭ Fủ Ngiḙ̂… Ngḙ̂ nhân Ưw tủ ko̒n éw thuối Ngwiḙ̂n Mă̭nh Twẩn ka̭ no̒ i tí la̭i cho ta̒n tôi ẩn tươ̭ng wê̒l môô̭ch ngḙ̂ xi̭ pui pé, tâm hwiết, ta̒i năng, kỏ tư̒ toỏng kóp tloong xưw tâ̒m, khôi fṷc pơ̭i báw tô̒n ta̒n zả tli̭ văn hwả zân tôô̭c.

Hwiḙ̂n Kaw Foong: Khai thác lơ̭i thể tí fát tliến zu li̭ch pê̒n bư̭ng

Kôô̒ng pơ̭i lơ̭i thể wê̒l diê̒w kiḙ̂n tư̭ nhiên, zi tích li̭ch xứ, văn hwả, zănh lam thẳng kắnh, ta̒n năm kwa, hwiḙ̂n Kaw Foong i ta̒ tliến khai dôô̒ng bô̭ ta̒n zái fáp khai thác tiê̒m năng tí fát tliến zu li̭ch. Ban Chấp hă̒nh Dáng bô̭ hwiḙ̂n (khwả XXVII) ban hă̒nh Ngi̭ kwiết khổ 04-NQ/HU, ngă̒i 22/11/2017 wê̒l fát tliến zu li̭ch hwiḙ̂n zaw dwa̭n 2017 - 2020, di̭nh hưởng têểnh năm 2030.

Hwiḙ̂n Mai Châw khơi nguô̒n văn hwả dớ fát chiến zu li̭ch

Mai Châw la̒ hwiḙ̂n vuu̒ng kaw, nhêw zân tôô̭c khinh khôổng nhơ Thải, Mươ̒ng, Kinh, Zaw, Môông… Mối zân tôô̭c kỏ nét văn hwả riêng ta̭w rêênh xư̭ da za̭ng, dôô̭c dảw. Xác di̭nh ản thể meḙnh kuố diḙ̂ fương, hwiḙ̂n Mai Châw luôn kwan tâm báw tô̒n, zư̭ zi̒n va̒ fát hwi zả tli̭ văn hwả kác zân tôô̭c dớ văn hwả tlớ thee̒nh "do̒n nuô̒ng” fát chiến zu li̭ch, bớ rỉ fát chiến kinh tể – xa̭ hô̭i, nơơng kaw dơ̒i khôổng nhân zân.