Nểw nhơ Tân La̭c ản koi la̒ bu̒ng lo̭I kuố kải nôi văn hwả Mươ̒ng Hwa̒ Bi̒nh thi̒ xa̭ ớ Foong Fủ la̒ thú fú văn hwả Mươ̒ng kuố hwiḙ̂n Tân La̭c. La̒ng Mươ̒ng Lwi̭ Ái, xa̭ Foong Fủ - pu̒ng ko̒n lưw zư̭ ản hâ̒w nhơ ko̒n ngwiên bán foong tṷc tâ̭p kwản tloong tơ̒i khôổng kuố mo̭l Mươ̒ng Pi. Hwiḙ̂n Tân La̭c i ta̒ lươ̭ cho̭n xỏm Lwi̭ Ái tí xâi zư̭ng khôông zan báw tô̒n văn hwả zân tôô̭c Mươ̒ng. Hwiḙ̂n tang cheenh thú xư̭ kwan tâm úng hô̭ kuố tính, tê̒w pơ̭i ta̒n dơn bi̭ liên kwan xâi zư̭ng kwi hwă̭ch báw tô̒n khôông zan văn hwả Mươ̒ng tê̒w pơ̭i fát tliến ta̒n xán fấm zu li̭ch, kái thiḙ̂n tơ̒i khôổng mo̭l zân.

Tlước ni, la̒ng kố zân tôô̭c Mươ̒ng thuô̭c xỏm Lwi̭ Ái, xa̭ Foong Fủ kỏ tôống ziḙ̂n tích mă̭t pă̒ng kiển tlúc kắnh kwan khwáng 4,95ha, 34 hô̭ zân kôô̒ng 165 mo̭l, 100% hô̭ zân la̒ mo̭l zân tô̭c Mươ̒ng. Năm 2008, xỏm Ái ản Bô̭ Văn hwả, Thế thaw pơ̭i Zu li̭ch dâ̒w tư báw tô̒n pơ̭i kôông nhâ̭n la̒ la̒ng tliê̒n thôổng tiêw biếw kuố zân tôô̭c ít mo̭l pơ̭i la̒ xỏm da̭i ziḙ̂n zân tôô̭c Mươ̒ng. Xỏm Ái i la̒ la̒ Mươ̒ng kố nhất kuố tính Hwa̒ Bi̒nh, nơi lưw zư̭ tư̒ foong tṷc tâ̭p kwản, nét thôốch tḙp văn hwả tliê̒n thôổng dôô̭c dảw kuố dôô̒ng ba̒w zân tôô̭c Mươ̒ng. Năm 2017, thew tlú tlương kuố tính, xỏm Ái xáp nhâ̭p pơ̭i xỏm Lwi̭ tối thên thă̒nh xỏm Lwi̭ Ái. Têểnh măi, xỏm Lwi̭ Ái kỏ 207 hô̭ zân pơ̭i 936 nhân khấw, 97% hô̭ zân la̒ mo̭l zân tôô̭c Mươ̒ng. Kă̭n tluổ xỏm Ái (kṷ) ko̒n lưw zư̭ ản 19/34 ngôl nha̒ khaa̒nh tliê̒n thôổng, ko̒n la̭i la̒ nha̒ khaa̒nh bê tôông kôô̒ng nha̒ xâi kấp pổn. Xỏm Lwi̭ Ái zấp ni̒ la̒ pu̒ng zu li̭ch kôô̭ng dôô̒ng OCOP 3 khaw, kỏ 2 hô̭ kinh zwănh zi̭ch bṷ zu li̭ch homestay thu hút kheéch zu li̭ch thăm kwan, lưw tlủ. Mo̭l zân ớ ni i ta̒ khai thác kắnh kwan, văn hwả tí fát tliến zu li̭ch kôô̭ng dôô̒ng tê̒w pơ̭i xâi zư̭ng nôông thôn mởi.

Tí báw tô̒n ta̒n zả tli̭ văn hwả kuố mo̭l Mươ̒ng Pi, Thươ̒ng tlư̭c Tính wí, WBNZ tính zaw hwiḙ̂n Tân La̭c lâ̭p kwi hwă̭ch xâi zư̭ng khu khôông zan báw tô̒n văn hwả zân tôô̭c Mươ̒ng tê̒w pơ̭i zu li̭ch. Mṷc tiêw la̒ xoong hô̒ xơ kwi hwă̭ch tli̒nh kấp kỏ thấm kwiê̒n thấm di̭nh pơ̭i fê zwiḙ̂t tloong kwỉ III/2024. Dôô̒ng chỉ Dinh Ănh Twẩn, Bỉ thư Hwiḙ̂nô wí Tân La̭c cho hăi: Ban Thươ̒ng bṷ Hwiḙ̂n wí Tân La̭c i ta̒ chí da̭w WBNZ hwiḙ̂n la̒ kháw xát hiḙ̂n tla̭ng, xác di̭nh zeenh zởi, kwi mô ziḙ̂n tích kwi hwă̭ch, lươ̭ cho̭n fương ản lâ̭p kwi hwă̭ch, zư̭ kiển nguô̒n bổn la̒. Zư̭ kiển khu báw tô̒n khôông zan văn hwả Mươ̒ng kỏ ziḙ̂n tích ngiên kửw khwáng 125ha, pên khải Dôông Bắc záp kuốc lô̭ 6, pên khải Dôông Nam záp khu zân kư pơ̭i keẻnh tôô̒ng lo̭ 2 bṷ. Pên khải Tâi Nam záp khu zân kư pơ̭i hâ̒ng foo̒ng hô̭, pên khải Tâi Bắc záp hâ̒ng xán xwất. Gô̒m: Khu tlung tâm báw tô̒n 5,9ha; khu zi̭ch bṷ tlung tâm 8,1ha; khu kheéch xa̭n kaw kấp 3,4ha; khu tlang tla̭i 3,5ha; khú tố tlức lḙ̂ hô̭i 4,6ha; khu lưw tlủ, homestay, resort 4,2ha; ko̒n la̭i la̒ ta̒n khu zân kư hiḙ̂n tla̭ng, kắnh kwan, khu khảm fả thiên nhiên, khu lưw tlư̭ fát tliến.

Thew WBNZ hwiḙ̂n Tân La̭c, wiḙ̂c kwi hwă̭ch xâi zư̭ng khu báw tô̒n kóp fâ̒n kwan tloo̭ng zư̭ zi̒n pơ̭i fát hwi zả tli̭ văn hwả dă̭c xắc kuố mo̭l Mươ̒ng tê̒w pơ̭i fát tliến, xâi zư̭ng ta̒n xán fấm zu li̭ch dôô̭c dảw kôô̒ng pơ̭i tlêênh bán xắc văn hwả, kắnh kwan môi tlươ̒ng, xâi zư̭ng thương hiḙ̂w kuố zu li̭ch Mươ̒ng Pi, pớ di̭ mo̒ ti kái thiḙ̂n pê̒n bư̭ng kuô̭c khôổng mo̭l zân. Wiḙ̂c tliến khai kôông tác lâ̭p kwi hwă̭ch, dâ̒w tư ni̒ khả thwâ̭n bới bi̒ ớ ni kỏ hḙ̂ thôổng ta̭ng khả ti la̭i ản kwi hwă̭ch dôô̒ng bô̭, kôô̒ng hưởng tiếp kâ̭n kuố kuốc lô̭ 6 ớ pên khải Dôông Bắc kắch di̭ hơn 1km. Kỏ kwi̭ tất ản kwi hwă̭ch xứ zṷng la̒ tất zu li̭ch.

Mé i ko̒n tư̒ khỏ khăn wê̒l nguô̒n bổn dâ̒w tư cho kôông tác báw tô̒n la̒ng kố zân tôô̭c Mươ̒ng thuô̭c xỏm Lwi̭ Ái chuô dáp ửng ản iêw kâ̒w, chuô zonqg la̭i kết kwá. Kắch ngẳm ngi̭ kuố mo̭l zân lô thăi tối, chuô khai thác lơ̭i thể wê̒l tlú tlương, tlỉnh xắch, zả tli̭ văn hwả kuố zân tôô̭c Mươ̒ng tí fát tliến zu li̭ch. Hwiḙ̂n dê̒ xwất tính kwan tâm cho tlú tlương wê̒l kwi hwă̭ch xâi zư̭ng zư̭ ản khu báw tô̒n khôông zan văn hwả ớ xỏm Lwi̭ Ái. Pớ di̭ la̒ kăn kử, diê̒w kiḙ̂n tí hwiḙ̂n tliến khai la̒ kwi hwă̭ch. Ban hă̒nh tlỉnh xắch dă̭c thu̒ tí la̒ zư̭ ản, tlỉnh xắch hô̭ tlơ̭ da̭i ngô̭ ngḙ̂ nhân, bổ tlỉ nguô̒n lư̭c cho kôông tác kwi hwă̭ch tli tiếtm báw tô̒n pơ̭i fát hwi zả tli̭ zi xán văn hwả tiêw biếw kuố zân tôô̭c Mươ̒ng.

Mởi ni, kiếm tla fương án lâ̭p kwi hwă̭ch xâi zư̭ng khu báw tô̒n khôông zan văn hwả ớ xỏm Lwi̭ Ái, xa̭ Foong Fủ, dôô̒ng chỉ Ngwiḙ̂n Fi Loong, wí biên zư̭ khwiết BCH T.Ư Dáng, Bỉ thư Tính wí dê̒ ngi̭: Hwiḙ̂n Tân La̭c tê̒w pơ̭i ta̒n Xớ, ban, ngă̒nh, dơn bi̭ xâi zư̭ng kwi hwă̭ch dám báw chất lươ̭ng, tâ̒m ngỏ za̒i ha̭n dủng klwi di̭nh kuố fáp lwâ̭t. Tloong di̭, kâ̒n kwan tâm têểnh báw tô̒n zả tli̭ văn hwả tliê̒n thôổng kuố zân tôô̭c Mươ̒ng, zư̭ ká thắi kắnh kwan, kiển tlúc, foong tṷc tâ̭p kwản, lổi khôổng, zi xán văn hwả, mo̭l zân tang khôổng ớ khu xỏm Ái kṷ. Kwi hwă̭ch môô̭ch khổ ha̭ng mṷc mởi tí bớ hôô̭ng khôông zan fát tliến zu li̭ch, ngiên kửw kơ chể, tlỉnh xắch kwán lỉ, hwi dôô̭ng ta̒n nguô̒n lư̭c dâ̒w tư ha̭ tơ̒ng, xâi zư̭ng pơ̭i khai thác pê̒n bư̭ng ta̒n zả tli̭ văn hwả Mươ̒ng tí fát tliến zu li̭ch pê̒n bư̭ng, kái thiḙ̂n xinh kể kuố mo̭l zân.

.