Zi̭p khảng Chiêng, kho̭m zu kheéch têểnh ta̒n diếm zu li̭ch kuố Hwa̒ Bi̒nh tí ngẳm kắnh thôốch, hướng tlo̭n wḙn kám xúc muô̒ Xwân kôô̒ng hwa̒ paw khôông khỉ lḙ̂ hô̭i pui nhô̭n ớ tư̒ diḙ̂ fương.

Khai hô̭i pớ pân khởm 4 Thết pơ̭i kẻw za̒i têểnh khảng 3 âm li̭ch, lḙ̂ hô̭i chuô̒ Tiên – Dâ̒m Da (La̭c Thwí) kỏ khức hút dổi pơ̭i zu kheéch thâ̭p fương. Nơi ni̒ chăng tlí kỏ kiển tlúc ẩn tươ̭ng, hḙ̂ thôổng dê̒n, chuô̒, hang dôô̭ng thôốch tḙp, mo̒ ko̒n ản kôông nhâ̭n la̒ zi tlí kháw kố kấp kuốc za. Pớ năm 2024, lḙ̂ hô̭i ản tố tlức kwi mô kấp tính kôô̒ng tư̒ hwa̭t dôô̭ng văn hwả, ngḙ̂ thwâ̭t, thế thaw, tlo̒ chơi zân zan foong fủ nhơ: muổ lân – xư – hôô̒ng; thư̭c hă̒nh tỉn ngươ̭ng thơ̒ Mâ̭w Tam Fú, tli̒nh ziḙ̂n nha̭c kṷ zân tôô̭c, ngḙ̂ thwâ̭t chiêng Mươ̒ng, hát Châ̒w văn… Kwa di̭ kóp fâ̒n báw tô̒n pơ̭i fát hwi ta̒n zả tli̭ văn hwả, tliê̒n thôổng thôốch tḙp kuố kwêl hương; kwáng bả, zởi thiḙ̂w xán fấm zu li̭ch diḙ̂ fương.

I tloong ta̒n ngă̒i twâ̒w xwân ni̒, hwa̭t dôô̭ng ziḙ̂n tha pui mơ̒ng ớ tư̒ miểng tloong tính. Tảng pô̭ la̒ lḙ̂ hô̭i Khai ha̭ zân tôô̭c Mươ̒ng kwi mô kấp tính ản tố tlức paw môô̒ng 7 – 8 khảng Chiêng ớ xa̭ Foong Fủ (Tân La̭c). Lḙ̂ hô̭i kỏ ta̒ lô tơ̒i i la̒ lḙ̂ hô̭i zân zan ká nhất kuố mo̭l Mươ̒ng kôô̒ng pơ̭i 4 mươ̒ng (Pi, Wang, Tha̒ng, Dôô̭ng). Pên keḙnh fâ̒n lḙ̂ kôô̒ng pơ̭i tâ̒i tú ngi tli̒nh, ngi thức la̒ fâ̒n hô̭i dă̭c xắc, hấp zâ̭n kôô̒ng biếw ziḙ̂n ta̒n hi̒nh thức ngḙ̂ thwâ̭t zân zan, tlo̒ chơi zân zan; teẻnh chiêng, hát dổi, hát xắc puô̒, nẻm ko̒n, pẳnh nả, tấi kâ̭i, teẻnh máng; thi ấm thư̭c, tli̒nh ziḙ̂n tlang fṷc Mươ̒ng…

I paw môô̒ng 7 khảng Chiêng, lḙ̂ hô̭i dê̒n Chuổ Thác Pơ̒ tlỉnh thức bớ hô̭i. Ớ tlêênh diḙ̂ fâ̭n 2 xa̭ Thung Nai (Kaw Foong) kôô̒ng pơ̭i Vâ̒i Nươ (Da̒ Bắc), ni la̒ ngôl dê̒n nối thiểng linh thiêng, diḙ̂ thể foong thwí ha̒i hwa̒, tlước kỏ khôông, dôổng ỉn paw khṷ, tư̒ thwiê̒n paw tha kwa la̭i cho dêênh pu̒ng zu li̭ch ni̒ thu hút kho̭m kheéch têểnh zu xwân, ngẳm kắnh. Tloong muô̒ lḙ̂ hô̭i kẻw za̒i têểnh hết khảng 4 âm li̭ch, mơ̭i mo̒ ngă̒i kỏ ha̒ng ngi̒n mo̭l tlấi hô̭i dê̒n Pơ̒, thă̒nh tâm hă̒nh lḙ̂ kă̒w moong năm mởi khức khwé, bi̒nh an cho za di̒nh.

Thew thôổng kê, ká thắi tính kỏ hơn 40 lḙ̂ hô̭i tliê̒n thôổng ản la̒ la̭i pơ̭i zwi tli̒ tố tlức ha̒ng năm. Wa̒i ta̒n lḙ̂ hô̭i ká nhơ: Chuô̒ Tiên (La̭c thwí); Khai ha̭ zân tôô̭c Mươ̒ng (Tân La̭c); dê̒n chuổ Thác Pơ̒ (Kaw Foong, Da̒ Bắc); Xên Mươ̒ng, Gâ̒w Ta̒w (Mai Châw); Khai muô̒ mươ̒ng Tha̒ng (Kaw Fonwg); Mươ̒ng Dôô̭ng (Kim Bôi)… ko̒n kỏ tư̒ lḙ̂ hô̭i dôô̭c dảw ớ ta̒n diḙ̂ fương nhơ: Thuổng tôô̒ng, du Mươ̒ng Pôl, di̒nh Kối, di̒nh Khânh (La̭c Xơn); di̒nh Xa̒m, di̒nh Râ̭m, kơm De (Iên Thwí); di̒nh Dôô̒ng Xương, Tử Dê̒n (Lương Xơn); di̒nh ngo̒l, di̒nh Mươ̒ng Tla̭i (TF Hwa̒ Bi̒nh); Kă̒w Mươ̒ng, Mơ̒ng Xwân mởi kuố mo̭l Zaw (Da̒ Bắc)… Hâ̒w nhơ ta̒n lḙ̂ hô̭i ziḙ̂n tha paw tâ̒w muô̒ Xwân, tâ̭p tlung pớ môô̒ng 4 0 13 khảng Chiêng. Ta̒n lḙ̂ hô̭i tliê̒n thôổng thươ̒ng gẳn pơ̭i zi xán văn hwả, zănh lam thẳng kắnh, zi tích li̭ch xứ, văn hwả. Ớ khôông zan ni̒, lḙ̂ hô̭i tlớ thă̒nh miểng lưw zư̭, báw tô̒n ta̒n zả tli̭ văn hwả, tỉn ngươ̭ng dă̭c xắc, la̒ dêênh môi tlươ̒ng, miểng têểnh thu hút zu li̭ch.

Dôô̒ng chỉ Bu̒i Xwân Tlươ̒ng, Fỏ Zảm dôốc Xớ Văn hwả, Thế thaw pơ̭i Zu li̭ch cho hăi: Lḙ̂ hô̭i zân zan tliê̒n thôổng la̒ hi̒nh thức xinh hwa̭t văn hwả dă̭c biḙ̂t, dâ̭m da̒ bán xắc văn hwả, zoong tỉnh kôô̭ng dôô̒ng, kỏ khức hút hấp zâ̭n, lôi kuổn ta̒n tơ̒ng lớp nhân zân pơ̭i tlớ thă̒nh nhu kâ̒w chăng thế thiểw tloong tơ̒i khôổng tinh thâ̒n kuố dôô̒ng ba̒w ta̒n zân tôô̭c. Kôô̒ng pơ̭i i la̒ "báw ta̒ng khôổng” dởng ta̒n zả tli̭ văn hwả, li̭ch xứ.

Thơ̒i zan kwa, ngă̒nh Văn hwả, Thế thaw pơ̭i Zu li̭ch tính tlủ tloo̭ng chí da̭w la̒ la̭i ta̒n lḙ̂ hô̭i tliê̒n thôổng dă̭c xắc ớ diḙ̂ fương tí fṷc bṷ nhu kâ̒w tỉn ngươ̭ng, hướng thṷ văn hwả kuố nhân zân kôô̒ng kheéch zu li̭ch. Kôô̒ng pơ̭i zư̭ ản 6 wê̒l "Báw tô̒n, fát hwi zả tli̭ văn hwả tliê̒n thôổng thôốch tḙp kuố ta̒n zân tôô̭c thiếw khổ tê̒w pơ̭i fát tliến zu li̭ch thuô̭c Tlương tli̒nh mṷc tiêw kuốc za fát tliến kinh tể - xa̭ hô̭i bu̒ng dôô̒ng ba̒w zân tôô̭c thiếw khổ pơ̭i bu̒ng nủi zai dwa̭n 2021 - 2030, tư̒ zả tli̭ zi xán, nét thôốch tloong tơ̒i khôổng xinh hwa̭t kôô̭ng dôô̒ng ản fát hwi, zi̒n zư̭.

Muô̒ Xwân, muô̒ lḙ̂ hô̭i pui nhô̭n tlêênh bu̒ng kwêl. Pên keḙnh ta̒n miểng têểnh zu li̭ch ngí zươ̭ng, zu li̭ch kôô̭ng dôô̒ng, ta̒n lḙ̂ hô̭i xwân ớ Hwa̒ Bi̒nh la̒ xán fấm zu li̭ch dă̭c biḙ̂t, khôông zan tlái ngiḙ̂m, khảm fả tâ̒i tú khức hút dổi pơ̭i zu kheéch tloong nước, kuố tể.