Mặt trận Tu Vũ (Thanh Thủy - Phú Thọ) là nơi mở đầu cho chiến dịch Hòa Bình và cũng là trận công kiên lớn nhất của quân và nhân dân ta tính từ đầu cuộc kháng chiến chống Pháp (1946) cho đến thời điểm tháng 12/1951. Trận đánh đồn Tu Vũ là dấu son, sự khởi đầu mạnh mẽ trong chặng đường đi đến chiến thắng lịch sử Điện Biên Phủ của dân tộc Việt Nam vào ngày 7/5/1954.

Với nhiều người, vùng đất ven con sông Đà có sức cuốn hút kỳ lạ. Sức hút đó không chỉ là những nương bãi xanh rì, những xóm làng trù phú, mà còn là sức hút đậm dấu ấn lịch sử từ những trận đánh công kiên lớn nhất của quân đội ta, mở màn cho chiến thắng của chiến dịch giải phóng Hòa Bình cách đây 72 năm (10/12/1951 - 25/2/1952). Cũng như bất kỳ trận đánh nào, những chiến sỹ của Quân đội nhân dân Việt Nam bước vào cuộc chiến với khí thế tiến công hào hùng theo mệnh lệnh "Phải thắng! Chỉ được thắng!” của vị Tổng tư lệnh, Đại tướng Võ Nguyên Giáp.

Sau thất bại ở chiến trường biên giới Thu Đông 1950, tiếp đó lại bị đánh mạnh ở trung du và một số địa bàn khác, quân Pháp lâm vào thế phòng ngự bị động. Để giành lại quyền chủ động trên chiến trường, mùa đông năm 1951, chúng mở cuộc tiến công lên Hòa Bình với tham vọng xây dựng "Xứ Mường tự trị”, thực hiện chia rẽ khối đại đoàn kết toàn dân tộc, mở rộng khu chiếm đóng, tăng cường phòng ngự phía Tây Nam đồng bằng Bắc Bộ, ngăn chặn đường vận tải và liên lạc của ta từ Việt Bắc với Liên khu 3, 4.

Để đạt được tham vọng đó, quân Pháp đã xây dựng cứ điểm Tu Vũ trở thành cứ điểm kiên cố. Ngoài hệ thống các lô cốt, hầm hào chiến đấu với hỏa lực mạnh còn 6 lớp hàng rào thép gai xen kẽ các bãi mìn dày đặc. Xung quanh cứ điểm được phát quang thành một vành đai "trắng”, rộng khoảng trên 100m. Tại đây, ngoài một tiểu đoàn thuộc trung đoàn bộ binh Maroc thiện chiến được tăng cường một đại đội thuộc tiểu đoàn ngụy và 6 xe tăng, thiết giáp. Khi cần Tu Vũ được yểm trợ của 19 khẩu pháo từ 3 trận địa ở Đá Chông, Chẹ bên hữu ngạn sông Đà, được tăng viện lực lượng từ cano, tàu chiến theo đường sông. Với việc xây dựng Tu Vũ trở thành cứ điểm phòng ngự then chốt trên sông Đà, quân Pháp hy vọng ngăn được bước tiến của ta đánh lên giải phóng Hòa Bình. 

Để giải quyết vị trí án ngữ đường tiến quân của ta, sau khi cân nhắc, Tổng quân ủy quyết định tập trung lực lượng tiêu diệt cụm cứ điểm Tu Vũ - Núi Chẹ bên sông Đà. Với quyết tâm "phải thắng và chỉ được thắng” nhằm phá tan kế hoạch chiếm đóng của địch trên cả mặt trận Hoà Bình và vùng địch hậu đồng bằng Bắc Bộ. Tổng quân ủy và Bộ Chỉ huy chiến dịch giao nhiệm vụ cho Trung đoàn 88 (Đại đoàn 308) phối hợp với bộ đội và nhân dân địa phương tiêu diệt cứ điểm Tu Vũ. Đúng 17h ngày 10/12/1951, Trung đoàn 88 được lệnh nổ súng tiến công tiêu diệt cứ điểm Tu Vũ. Trong quá trình chiến đấu, mặc dù các đơn vị của ta bị pháo địch bắn dữ dội, nhưng với tinh thần anh dũng, quyết chiến, quyết thắng, quân ta bí mật tiếp cận mục tiêu, triển khai lực lượng, hình thành thế bao vây, cắt gỡ một phần hàng rào, dùng hỏa lực chế áp quân địch, thọc sâu chia cắt tiêu diệt từng bộ phận, tiến tới tiêu diệt toàn bộ sinh lực địch... Cuộc chiến diễn ra vô cùng ác liệt, sau hơn 5 giờ chiến đấu, quân ta đã làm chủ hoàn toàn cứ điểm. Đồn Tu Vũ thất thủ đã gây cho quân địch nỗi kinh hoàng, vì đây là vị trí được tổ chức phòng ngự cẩn mật nhất.

Kết quả, ta đã tiêu diệt 159 lính Pháp, bắt sống 12 tù binh, bắn cháy 1 xe tăng, 2 xe thiết giáp, phá hủy 5 khẩu pháo và thu nhiều vũ khí, phương tiện chiến đấu của địch. Chiến thắng Tu Vũ làm rung chuyển tuyến phòng thủ sông Đà của quân đội Pháp. Chiến thắng này là một trận công kiên lớn nhất của bộ đội ta từ trước tới nay, biểu hiện tinh thần quả cảm, hy sinh, tích cực, chủ động tiêu diệt địch, linh hoạt trong chiến đấu, chứng tỏ bước tiến bộ của quân đội ta. Thắng lợi to lớn này đã chứng tỏ khả năng đánh thắng quân Pháp với thế trận phòng ngự trong những công sự vững chắc, có xe tăng, thiết giáp và hỏa lực pháo binh chi viện mạnh. Đặc biệt hơn, chiến thắng này đã tạo tiền đề cho các trận tiến công lớn sau này như chiến dịch Tây Bắc, nhất là chiến dịch Điện Biên Phủ. Điều đó đã được Đại tướng Võ Nguyên Giáp khẳng định: Chiến thắng Tu Vũ là trận công kiên lớn, mở đầu thắng lợi của chiến dịch Hòa Bình, góp nhiều kinh nghiệm quý cho các trận đánh, các chiến dịch sau này.