Sáng 22/11, tại Hà Nội, Hội Nhà báo Việt Nam tổ chức hội nghị "Báo chí chất lượng cao trong bối cảnh chuyển đổi số đáp ứng yêu cầu mới của Điều lệ Giải báo chí quốc gia và tuyên truyền nhiệm vụ phát triển bền vững" khu vực phía Bắc.

Đây là diễn đàn để lãnh đạo các cơ quan báo chí, Hội Nhà báo các tỉnh trao đổi, đề xuất các giải pháp chuyển đổi số báo chí, phát triển đa dạng sản phẩm báo chí số đáp ứng nhu cầu thông tin trong tình hình mới; bàn giải pháp để có những tác phẩm báo chí chất lượng cao đáp ứng điều lệ Giải Báo chí quốc gia…

Phát biểu khai mạc, Phó Chủ tịch Thường trực Hội Nhà báo Việt Nam Nguyễn Đức Lợi cho biết: Văn kiện Đại hội XIII của Đảng đã nêu rõ nhiệm vụ chính trị của báo chí là"Xây dựng nền báo chí, truyền thông chuyên nghiệp, nhân văn và hiện đại". Trong đó, tính chuyên nghiệp và hiện đại theo yêu cầu của Đảng có nghĩa là báo chí cách mạng của Việt Nam cũng phải phấn đấu, bắt kịp với các xu hướng phát triển chung của thế giới: một trong số đó chính là cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư và công cuộc chuyển đổi số.

Vừa qua, Tổng Bí thư Tô Lâm đã có bài viết quan trọng, mang tầm chiến lược: "Chuyển đổi số - Động lực quan trọng phát triển lực lượng sản xuất, hoàn thiện quan hệ sản xuất đưa đất nước bước vào kỷ nguyên mới". Thực tiễn cho thấy công nghệ số ảnh hưởng đầu tiên, mạnh mẽ và sâu rộng tới lĩnh vực báo chí, truyền thông. Việc sử dụng công nghệ số để làm báo đã trở thành vấn đề sống còn của báo chí.

Các chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước về chủ động tham gia cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư và thúc đẩy chuyển đổi số quốc gia được nêu rõ trong nhiều Nghị quyết và văn kiện Đại hội Đảng. Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Chiến lược "Chuyển đổi số báo chí đến năm 2025, định hướng đến năm 2030" với mục tiêu xây dựng các cơ quan báo chí theo hướng chuyên nghiệp, nhân văn, hiện đại; làm tốt sứ mệnh thông tin tuyên truyền phục vụ sự nghiệp cách mạng của Đảng, sự nghiệp đổi mới của đất nước; đảm bảo vai trò dẫn dắt, định hướng dư luận xã hội, giữ vững chủ quyền thông tin trên không gian mạng; đổi mới hiệu quả trải nghiệm của độc giả; tạo nguồn thu mới; thúc đẩy phát triển ngành công nghiệp nội dung số - Phó Chủ tịch Thường trực Hội Nhà báo Việt Nam nêu rõ.

Để kịp thời cập nhật những xu thế mới trong cách làm báo, Chủ tịch Hội Nhà báo Việt Nam, Chủ tịch Hội đồng Giải Báo chí quốc gia Lê Quốc Minh đã ký ban hành Điều lệ Giải Báo chí quốc gia (sửa đổi). Theo đó, bổ sung thêm các giải: Sản phẩm báo chí đa phương tiện và Sản phẩm báo chí sáng tạo. 

Thông tin về tiêu chí báo chí chất lượng cao đáp ứng yêu cầu Điều lệ Giải báo chí quốc gia lần thứ XIX, năm 2024, đại diện Ban nghiệp vụ Hội Nhà báo Việt Nam đã chia sẻ về quy định đối với các loại hình báo chí. Trong đó, sản phẩm báo chí đa phương tiện là: Tác phẩm, sản phẩm báo chí sử dụng dữ liệu đa phương tiện và áp dụng quy trình sản xuất, kỹ thuật, công nghệ truyền thông số trong quá trình sáng tạo nội dung và tổ chức sản xuất, có định dạng độc lập như: Infographic, Video clips, Podcast, Gói tin tức đa phương tiện, sản phẩm báo chí dữ liệu, báo chí tương tác… Sản phẩm báo chí sáng tạo là: tác phẩm, sản phẩm, chương trình báo chí có tính sáng tạo, đột phá, qua đó thể hiện rõ tác giả, nhóm tác giả có giải pháp hữu hiệu để nâng cao năng suất lao động nghề báo, tiết kiệm chi phí sản xuất, tác động tới đúng nhóm công chúng, tác động hiệu quả đến các tầng nhận thức, thái độ và hành vi của công chúng, tăng cường sự tham gia tương tác của công chúng hướng tới các mục tiêu phát triển bền vững quốc gia, vùng miền và địa phương. 

Các đại biểu dự hội nghị đã chia sẻ kinh nghiệm trong việc áp dụng chuyển đổi số nhằm nâng cao chất lượng tác phẩm báo chí trong quá trình triển khai Chương trình hỗ trợ báo chí chất lượng cao, cũng như đẩy mạnh tuyên truyền nhiệm vụ phát triển bền vững. Nhà báo Nguyễn Hoàng Nhật, Phó tổng biên tập Báo điện tử VietnamPlus (Thông tấn xã Việt Nam) cho biết, theo Hiệp hội Báo chí và các Nhà xuất bản Tin tức (WAN-IFRA), một trong những trở ngại lớn nhất của các cơ quan báo chí Đông Nam Á khi tiến hành Chuyển đổi số là "Tư duy Text-Based" (tạm hiểu là quá lệ thuộc vào phong cách làm báo truyền thống, chú trọng câu chữ) thay vì Tư duy Sản phẩm (Product Thinking), trong khi cách tiêu thụ tin tức của độc giả đã thay đổi.

Cũng theo WAN-IFRA, một trong 7 sự thay đổi lớn của truyền thông là thay đổi về cách kể chuyện (Storytelling). Từ cách kể chuyện bằng text và ảnh sang cách kể chuyện đa phương tiện (Multimedia Storytelling).

Nhà báo hiện nay có thể kể lại câu chuyện của mình thông qua hình ảnh, video, graphic và dữ liệu. Việc tạo ra các sản phẩm đa phương tiện cũng rất dễ dàng thông qua các công cụ trí tuệ nhân tạo (AI) hỗ trợ. 

Nhà báo Nguyễn Hoàng Nhật chia sẻ kinh nghiệm trong việc tạo ra một sản phẩm báo chí dữ liệu, báo chí đa phương tiện: Mỗi khi triển khai một tuyến đề tài đặc biệt, đừng suy nghĩ mình sẽ làm bao nhiêu chữ, bao nhiêu kỳ, thể loại gì (phản ánh hay phóng sự). Hãy nghĩ về những thể loại mới, kèm theo nhiều yếu tố đa phương tiện, kể chuyện bằng ảnh, video hay đồ họa, dữ liệu... Cùng đó, nâng cao trải nghiệm cho độc giả cũng chính là nâng cao giá trị cho bản thân mỗi phóng viên, biên tập viên. Học kỹ năng mới chưa bao giờ là quá muộn.

Mang đến hội nghị kinh nghiệm từ Báo Nhân Dân, Nhà báo Ngô Việt Anh, Phó trưởng ban Nhân Dân điện tử nêu rõ: Việc triển khai tác phẩm, sản phẩm sáng tạo được đơn vị thực hiện theo từng bước: Xây dựng ý tưởng sáng tạo; lập kế hoạch, phân nhiệm nhóm dự án; triển khai các dự án thành phần; hoàn thiện, ghép nối các hạng mục; tổ chức truyền thông đa nền tảng.

Theo đó, việc phân công nhân sự được tổ chức theo nhóm dự án kết hợp nhiều đơn vị; chia nhỏ các dự án thành phần; ưu tiên nhân sự có tư duy đa phương tiện, đa nền tảng; khuyến khích đổi mới. Về công nghệ, đơn vị ưu tiên ứng dụng các công nghệ mới; hợp tác với các công ty công nghệ; ứng dụng trí tuệ nhân tạo. Đối với tài chính và truyền thông, báo sử dụng hiệu quả ngân sách; xã hội hóa; chú trọng quảng bá trên mạng xã hội...