Nghi lễ đầu tiên được thực hiện của hội cầu mùa ở Mường Chanh là dâng lễ, đi đầu là dàn sáo, nhị, chiêng.
(HBĐT) - Tích xưa kể rằng cách đây đã mấy nghìn năm, vào đời các Vua Hùng, một trong những bà vợ của nhà vua vì giận chồng đã mang theo 2 người con đi tha hương viễn xứ. Đến khu vực núi Khụ Động, thuộc xóm Chanh, xã Vĩnh Đồng (Kim Bôi), do lặn lội đường xa, không có gì vào bụng khiến bà và các con lả đi vì đói, khát. Người dân trong lúc chăn trâu, bò trên núi nhìn thấy đã chạy về nhà mang cơm đùm, cơm nắm giấu vào tay áo dốc lòng cưu mang, cứu giúp. Cũng từ đó, bà ở lại núi Khụ Động dựng cửa, dựng nhà, bà dạy dân cách trồng lúa, trồng bông, dệt vải, đắp bai, be bờ... Khi bà mất, để nhớ công, dân làng lập miếu thờ, gọi bà là Thánh (còn gọi là thành hoàng làng), đời này qua đời khác một lòng bái vọng.
Đây cũng là nơi mà đúng vào ngày cây bốn, tháng bốn lịch Mường, (tức 5/3 âm lịch) hàng năm, người Mường Chanh dù có đi xa, đi gần đều trở về làng tham dự lễ hội cầu mùa, một trong những lễ hội quan trọng nhất của vùng Mường. Tích xưa được khơi lại và những nghi lễ cúng dâng lên thánh miếu tái hiện sinh động trong lễ hội... Nghi lễ trước tiên, mở đầu cho phần lễ là dâng lễ do các bậc cao niên của xóm đảm nhiệm, diễn ra từ 5 h sáng đến 14 h chiều. Khi trời vừa tảng sáng, bò được dắt lên núi làm thủ tục xin với thánh, đồng thời thực hiện nghi lễ đập đầu bò diễn ra với tính chất tượng trưng (nhấc đầu gậy ba lần ngang mắt bò). Sau đó, con vật được đem giết thịt dùng làm vật phẩm cúng tế. Theo dân làng, thịt bò là lễ vật cúng dâng không thể thiếu cùng với các vật phẩm khác như xôi, ốt đồ, thịt gà, rượu...
Một trong những nghi lễ thu hút gần như tất thảy trai, gái, trẻ, già nô nức tham gia vào lễ hội cầu mùa là hội đánh cá diễn ra vào buổi sáng tại suối Bai Bén. Bà con kéo đến đông nghịt, mang theo các dụng cụ đánh bắt thô sơ như vó, lưới, đó, đơm... Hăm hở, miệt mài từ sáng tới trưa, khi bắt cá đủ được mẻ ốt đồ, các hộ mang giỏ cá về chuẩn bị gói ghém và đồ chín. Đúng 14h chiều hôm đó, mỗi gia đình cắt cử 1 thành viên mang ốt cá lên đền để cúng dâng. Nói về tục này, bà Bùi Thị Vân ở xóm Chanh Trên cho biết: Từ thời ông, bà xa xưa đã có phong tục vào sáng sớm của lễ hội xuống đồng, cả làng ra suối bắt cá. Đây cũng là ngày duy nhất trong năm, người dân được đánh bắt cá tại suối này còn mùa cá đẻ, tuyệt nhiên không có ai ra đây đánh bắt. Số cá đánh bắt được đồ lên làm vật phẩm dâng lên thánh miếu. Các nghi lễ khác diễn ra tại miếu trong không khí lễ hội với tiếng thúc giục của trống, âm hưởng rộn rã, gọi mời của chiêng và dàn nhạc cụ dân tộc sáo, nhị.
Bẵng đi quãng thời gian 50 năm sau tàn phá của chiến tranh, rồi thời bình lập lại, đến năm 2007, khi đời sống vật chất, văn hóa, tinh thần của người dân có sự cải thiện, lễ hội cầu mùa vùng Mường Chanh đã được khôi phục thỏa ý nguyện của người dân. Những nghi lễ của lễ hội tựa như suối mát tinh thần khích lệ bà con nơi đây chí thú với việc trồng, cấy sớm hôm sao cho cây lúa, cây màu tốt tươi, “được mùa, được màng”, bình an, mạnh khỏe, người người được no ăn, ấm mặc. Nghi lễ ấy được khẩn cầu lên thành hoàng làng bằng tiếng hô cầu “được mùa rồi” vang dậy núi.
Trong tâm thức của người làng Chanh Cả, Chanh Trên, nhờ có thánh miếu linh thiêng, che chở mà nhà nhà sức khỏe dồi dào, mùa màng bội thu, con cháu dù đi đâu, làm gì vẫn “chân cứng, đá mềm”. Dường như cũng nhờ đó mà vùng Mường Chanh quanh năm mưa thuận, gió hòa, năng suất cây lúa, cây ngô cao hơn hẳn so với các vùng Mường khác, đời sống bà con ngày càng sung túc hơn. Theo đồng chí Bùi Văn Hương, Bí thư chi bộ xóm Chanh Trên, trong vùng Mường Động, hiện chỉ có duy nhất Mường Chanh là duy trì lễ hội cầu mùa. Từ ngày được khôi phục, bên cạnh các phần nghi lễ diễn ra tuần tự, xóm cũng chú trọng tổ chức hoạt động thể thao, văn nghệ, các chương trình giao lưu bóng chuyền hơi NCT, bóng chuyền thanh niên, tạo không khí lễ hội phấn chấn. Xóm Chanh Trên có 100 hộ, đời sống kinh tế chủ yếu là nông nghiệp với nghề chính là gieo cấy lúa nước và chăn nuôi. Đến năm 2015, thu nhập bình quân của xóm đạt 15 triệu đồng /người/ năm, cao hơn so với các xóm khác của xã Vĩnh Đồng. Lễ hội cầu mùa của Mường Chanh với những nghi lễ cộng đồng độc đáo được phục dựng, tổ chức hàng năm đã làm phong phú thêm đời sống văn hóa tinh thần, động viên người dân trong lao động, sản xuất, đồng thời là cơ hội để gặp gỡ, giao lưu gắn kết cộng đồng, góp phần giữ gìn, phát huy bản sắc văn hóa dân tộc.
Bùi Minh
(HBĐT) - Ngày 14/4, tại trường TH Kim Bình (xã Kim Bình – Kim Bôi), Sở GD & ĐT tổ chức chương trình giao lưu văn hóa đọc nhân ngày sách Việt Nam lần thứ 3 năm 2016. Dự chương trình giao lưu có lãnh đạo sở GD & ĐT, sở VH, TT & DL, huyện Kim Bôi và 16 đơn vị tham gia gian hàng trưng bày sách trên địa bàn.
(HBĐT) - Ngày 14/4, tại Trung tâm hoạt động Thanh thiếu niên tỉnh, Sở Thông tin và Truyền thông phối hợp với UBND thành phố Hòa Bình tổ chức triển lãm bản đồ và trưng bày tư liệu “Hoàng Sa, Trường Sa của Việt Nam – Những bằng chứng lịch sử và pháp lý”. Lãnh đạo Sở TT&TT, một số sở, ngành, UBND thành phố đã tới dự và cắt băng khai mạc; tham dự có đông đảo cán bộ, chiến sỹ, các tầng lớp nhân dân và học sinh trên địa bàn thành phố.
(HBĐT) - 5 giờ sáng, những vách đá dựng đứng vẫn đang chìm sâu trong giấc ngủ bỗng giật mình tỉnh giấc bởi tiếng í ới gọi nhau của các bà, các bác ở xóm Tằm, xã Phú Cường (Tân Lạc) xé màn sương gùi những bắp ngô, ống nứa đựng đầy cơm lam thơm phức lên bán. Ngày này qua tháng nọ, họ cần mẫn ngồi bán những món “quà quê” mà nhiều người trẻ tuổi chỉ còn biết qua lời kể của ông, bà. Tất cả tạo nên những nét vừa lạ, vừa quen ở một khu chợ tự phát, níu chân du khách...
(HBĐT) - Ngày 5/4, UBND tỉnh ban hành Quyết định số 895 về việc thành lập Trung tâm Thông tin và Dịch vụ đối ngoại Hòa Bình trực thuộc Sở Ngoại vụ.
(HBĐT) - Câu ca: “Dù ai đi người về xuôi, nhớ ngày Giỗ Tổ mùng mười, tháng ba” được lưu truyền từ bao đời nay chính là lời nhắc nhở những người con đất Việt không được lãng quên cội nguồn. Mỗi tấm lòng, mỗi con người khi nhớ về nguồn cội là đã góp phần gìn giữ những giá trị văn hóa lâu bền của dân tộc mà ông cha ta đã đổ biết bao công sức và xương máu gây dựng nên. Lắng đọng trong cuộc sống nhộn nhịp hôm nay, trong hành trình tháng 3, hàng triệu bước chân, ánh mắt, con tim của con Lạc, cháu Hồng cùng hướng về Đất Tổ thành kính một niềm tin thiêng liêng về cội nguồn dân tộc.
(HBĐT) - Thật khó tưởng tượng giữa một vùng đất khắc nghiệt về thời tiết, quanh năm khô hạn, mưa ít, nắng nhiều phơi trần những đồi cát trập trùng chồm mình ra biển lại có một hồ nước rộng mênh mông đã có tự bao đời. Đó là hồ Bàu Trắng với bao kỳ bí...
Phát triển bởi ICT GROUP.
