Toàn tỉnh hiện có 1.275 có người có uy tín (NCUT) sinh sống ở vùng đồng bào dân tộc thiểu số (DTTS). Thời gian qua, Công an tỉnh đã phát huy vai trò của 289 NCUT trong phong trào Toàn dân bảo vệ an ninh Tổ quốc. NCUT thuộc nhiều thành phần xã hội khác nhau, như: già làng, trưởng bản, trưởng các dòng họ, chức sắc, chức việc trong các tôn giáo... Đây đều là những người tiêu biểu, có nhiều đóng góp trong các phong trào thi đua yêu nước, bảo đảm an ninh chính trị - trật tự an toàn xã hội (ANCT - TTATXH), được thôn, bản bình chọn, suy tôn.

Ông Sùng A Dếnh, NCUT xóm Thung Mặn, xã Hang Kia (Mai Châu) chia sẻ: "Với cương vị, trách nhiệm của già làng, trưởng dòng họ, NCUT, tôi đã động viên, vận động dòng họ, con cháu luôn chấp hành nghiêm chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước. Trên địa bàn xóm có một số hộ tham gia theo đạo trái phép, tôi đã vận động họ chấp hành tốt pháp luật tín ngưỡng, tôn giáo, giữ gìn truyền thống của đồng bào dân tộc Mông. Xóm cũng có nhiều trường hợp nghiện ma túy, tội phạm liên quan đến ma túy, tôi phối hợp chính quyền tuyên truyền, vận động nhiều đối tượng truy nã liên quan đến ma túy ra đầu thú. Điển hình vào tháng 5/2022 có đối tượng Hờ A Của bị truy nã về tội mua bán trái phép 30 bánh heroin. Tôi nhiều lần đến gia đình vận động đối tượng ra đầu thú để hưởng sự khoan hồng của pháp luật nhưng Của cố chấp không nghe, thậm chí có hành động phản kháng và lẩn trốn. Không nản lòng, sau hàng chục lần đi lại vất vả, động viên, tôi đã thức tỉnh sự thiện lương trong con người Hờ A Của, giúp đối tượng tự giác ra đầu thú.

Là NCUT, được người dân quý trọng, ông Bàn Văn Thân ở xóm Dướng, xã Vầy Nưa (Đà Bắc) cùng những NCUT trong đồng bào DTTS đã vận động con cháu trong dòng họ, trong xóm tự nguyện giao nộp vũ khí cho Công an xã. Cùng với sự vào cuộc của cấp uỷ Đảng, chính quyền địa phương, sự nỗ lực tuyên truyền, vận động của ông Thân, nhiều năm qua ở xã Vầy Nưa không có người Dao nào liên quan tới tệ nạn xã hội; các vụ việc vi phạm pháp luật được ngăn chặn, giải quyết ngay tại cơ sở.

Với lực lượng Công an, việc phát huy vai trò, trách nhiệm của NCUT, già làng, trưởng bản trong vùng đồng bào DTTS ở các bản vùng cao, vùng sâu, vùng xa là hết sức cần thiết. Trung tá Hà Văn Minh, Đội trưởng Đội An ninh, Công an huyện Mai Châu chia sẻ: NCUT đã phát huy vai trò, vị trí, tầm ảnh hưởng của mình đối với cộng đồng, giúp lực lượng Công an bám sát cơ sở, bám sát tình hình an ninh trật tự tại địa bàn, nhất là tại các bản vùng sâu, vùng xa. Tích cực, chủ động phối hợp cấp uỷ, chính quyền địa phương và lực lượng vũ trang nắm tình hình địa bàn, quản lý đối tượng, vận động nhân dân chấp hành chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, tham gia công tác đảm bảo ANCT - TTATXH, đoàn kết giúp nhau vươn lên thoát nghèo, phát triển KT-XH của địa phương.

Đại tá Nguyễn Ngọc Minh, Trưởng Phòng An ninh đối nội, Công an tỉnh cho biết: NCUT là một trong những lực lượng quan trọng, nòng cốt giúp lực lượng Công an trong công tác nắm tình hình, tâm tư, nguyện vọng của quần chúng nhân dân; tuyên truyền, vận động đồng bào nâng cao ý thức cảnh giác trước các âm mưu, hoạt động chia rẽ khối đại đoàn kết dân tộc của các thế lực thù địch, phản động; thực hiện tốt các quy ước, hương ước của thôn xóm, bản làng; tham gia giải quyết các vụ việc mâu thuẫn, bức xúc trong nhân dân; phòng chống tai, tệ nạn xã hội, bài trừ hủ tục lạc hậu, mê tín dị đoan; đặc biệt tuyên truyền, vận động đồng bào không tin, không nghe theo những luận điệu xuyên tạc của kẻ xấu, góp phần giữ vững ANCT - TTATXH. Trong 5 năm qua (2018 - 2023), NCUT trong toàn tỉnh đã cung cấp gần 1.000 tin báo liên quan đến an ninh trật tự. Qua đó góp phần giải quyết ổn định 231 vụ việc phức tạp liên quan đến tình hình an ninh nông thôn, ANCT - TTATXH ở cơ sở.