Quá trình sử dụng thuốc diệt cỏ, nhiều người vẫn bất chấp nguy hiểm, không tuân thủ theo đúng nguyên tắc "4 không” trong sử dụng. ảnh: Người dân xóm Sơn Phú, xã Cao Sơn (Đà Bắc) pha chế thuốc diệt cỏ trước khi phun.
Khi "tử thần” Paraquatcó mặt ở khắp nơi
Trao đổi với chúng tôi, đồng chí Bàn Văn Xuân, Phó Chủ tịch UBND xã Cao Sơn cho biết: Người dân Cao Sơn biết sử dụng TDC vào quy trình sản xuất từ năm 1998. Khi đó, lượng sử dụng vẫn còn hạn chế. Bắt đầu từ năm 2005 đến nay, khi huyện, xã định hướng xây dựng địa phương trở thành vùng chuyên canh trồng ngô hàng hoá, người dân ở Cao Sơn đã tiến tới sử dụng TDC một cách phổ biến. Không có nhà nào trồng ngô là không phun thuốc. Khi sử dụng TDC, người ta tiết kiệm được chi phí thuê nhân công lao động và cũng để đảm bảo khung thời vụ, nâng cao hiệu quả kinh tế. Nhất là khi diện tích trồng ngô của các hộ dân khá lớn, có hộ lên đến hàng chục nghìn m2. Theo đó, tính bình quân mỗi ha trồng ngô, người ta sử dụng từ 7 - 8 lít thuốc/vụ.
Phần lớn TDC sau khi phun đã trực tiếp ngấm xuống đất và nguồn nước ngầm, gây ảnh hưởng trực tiếp đến môi trường, sức khoẻ người dân. Đáng nói, ở nhiều xóm thuộc khu vực đầu nguồn như: Tằm, Lanh và Sơn Lập TDC vẫn được sử dụng một cách phổ biến. "Sau quá trình dài sử dụng tràn lan, không có kiểm soát lượng tồn dư của TDC đã có những tác động tới môi trường một cách rõ ràng. Điển hình nhất là xuất hiện tình trạng thối rễ ở các loại cây trồng, kể cả cây lấy gỗ lâu năm. Đất thì càng ngày càng trở nên bạc màu, chai cứng do các loại vi sinh vật có lợi trong đất đã bị tiêu diệt. Nguy hiểm hơn là đã có những tác động tới sức khoẻ con người. Tuy chưa có nghiên cứu nào về sự tác động của TDC tới sức khoẻ con người ở Cao Sơn thời gian qua. Thế nhưng trong những năm trở lại đây, ở xã cứ 10 người chết thì có 3 - 4 người chết vì mắc bệnh ung thư. Phần nào đó, chúng tôi cho rằng việc lạm dụng TDC trong thời gian qua đã có những tác động nhất định đến sức khoẻ của chính người dân”, đồng chí Bàn Văn Xuân chia sẻ thêm.
Trên thực tế, việc sử dụng TDC không chỉ phổ biến ở Cao Sơn mà thời gian qua còn được sử dụng rộng rãi ở hầu khắp các địa phương trên địa bàn huyện. Đồng chí Nguyễn Đình Phúc, Trạm trưởng Trạm trồng trọt và bảo vệ thực vật (BVTV) huyện Đà Bắc cho biết: Theo thống kê hàng năm, toàn huyện sử dụng tổng lượng thuốc BVTV vào khoảng 18 - 20 tấn. Trong đó, có 70% là TDC, 30% là các loại thuốc trừ sâu, BVTV khác. Đáng nói, hầu hết thuốc diệt cỏ được sử dụng ở Đà Bắc những năm qua chủ yếu là hoạt chất Paraquat, đây là hoạt chất cực độc trong đó có chất chơ không phân huỷ trong đất. Do vậy, nếu sử dụng liên tục trong một thời gian dài sẽ làm cho đất bị ô nhiễm, nhiễm độc và có thể trở thành đất chết. Đáng nói hơn, nếu sử dụng không đúng cách cũng như sử dụng một cách không có kiểm soát thì TDC sẽ trực tiếp gây hại cho sức khoẻ của chính người dân...
Từng bước nói không với thuốc diệt cỏ
Theo đồng chí Bùi Khắc Vinh, Phó trưởng Phòng NN&PTNT huyện Đà Bắc: Huyện có diện tích trồng ngô lớn, để làm cỏ theo cách thủ công như trước thì mất rất nhiều công sức. Do vậy, trong quá trình sản xuất người dân vẫn phải sử dụng TDC vì áp lực về khung thời vụ, nhân lực và cả những áp lực về kinh tế. Thế nên dù biết là độc hại nhưng người ta vẫn sử dụng phổ biến. Nhất là ở những vùng chuyên canh trồng ngô tập trung của huyện như Cao Sơn, Mường Tuổng, Toàn Sơn...
Trước thực tế đó, để hướng dẫn người dân có kiến thức, kỹ năng và ý thức sử dụng thuốc BVTV nói chung và TDC nói riêng đảm bảo an toàn theo nguyên tắc "4 đúng”, hàng năm Phòng NN&PTNT huyện, Trạm trồng trọt và BVTV đã phối hợp với cấp uỷ, chính quyền địa phương tổ chức các đợt tuyên truyền, vận động người dân hạn chế sử dụng TDC trong SXNN. Đồng thời, tích cực vận động người dân chuyển đổi cơ cấu cây trồng từ trồng ngô sang trồng các loại cây khác để giảm lượng sử dụng. Điều này đã tạo ra sự chuyển biến tích cực. ở Cao Sơn trong năm 2017 - 2018 việc chuyển đổi cơ cấu cây trồng cũng đã diễn ra mạnh. ở các xóm vùng thấp, có đất sản xuất bằng phẳng, gần khu dân cư như Nà Chiếu, Sèo, Sơn Phú... nhiều hộ đã chuyển từ trồng ngô sang trồng các loại cây ăn quả có múi như bưởi, cam.
Theo đồng chí Bàn Văn Xuân, Phó Chủ tịch UBND xã Cao Sơn: hiện nay, theo thống kê diện tích chuyển đổi từ trồng ngô sang trồng các loại cây ăn quả trên địa bàn xã vào khoảng 100 ha. Cùng với đó, diện tích đất trồng ngô chuyển sang trồng các loại cây lâm nghiệp ở các xóm vùng cao vào khoảng 100 ha nữa. Như vậy, hiện nay, diện tích trồng ngô của xã chỉ còn hơn 400 ha. Với sự chuyển đổi này cũng đã giảm đáng kể lượng TDC.
Đáng nói hơn, nhận thấy rõ tác hại ghê gớm của TDC đối với môi trường sống, cấp uỷ, chính quyền nhiều xã trên địa bàn huyện đã có văn bản, chỉ thị về việc nghiêm cấm sử dụng TDC trong SXNN trên địa bàn. Thậm chí việc này đã được đưa vào hương ước, quy ước của các xóm với các chế tài xử phạt nghiêm minh. Ví như ở các xã: Đồng Chum, Mường Chiềng, Đồng Nghê, Suối Nánh... Trao đổi với chúng tôi, đồng chí Xa Văn Hùng, Chủ tịch UBND xã Mường Chiềng cho biết: Việc sử dụng TDC trong SXNN ở địa phương chủ yếu tập trung ở xóm Kế. Toàn xóm có 72 hộ, 100% hộ trồng ngô với tổng diện tích khoảng 130ha. Trước đây, trong quá trình sản xuất, hàng năm người ta đều sử dụng lượng lớn TDC. Chính từ việc lạm dụng sử dụng loại thuốc này đã gây ra những tác động, ảnh hưởng đến môi trường, đất đai và sức khoẻ con người khi hầu hết các gia đình trong xóm đều có người bị ảnh hưởng, sức khoẻ giảm sút. Trước tình trạng đó, cấp uỷ, chính quyền địa phương đã tăng cường đẩy mạnh tuyên truyền người dân hạn chế, không sử dụng TDC. Để việc tuyên truyền đạt hiệu quả cao, xóm Kế đã đưa nội dung này vào hương ước. Qua đó, đưa ra mức xử phạt từ 500 nghìn đến 2 triệu đồng đối với những hộ vẫn sử dụng TDC trong sản xuất. Việc này đã được toàn bộ các hộ dân đồng thuận, nhất trí cao.
Cũng giống như Mường Chiềng, đến nay, sau khi được tuyên truyền, vận động, 100% hộ dân ở Đồng Chum đã trở về với lối canh tác sạch. Có được điều này là do xã đã giúp người dân thấy được những tác hại ghê gớm của việc sử dụng TDC. Theo đó, một số xóm đã thả gà vào khu vực có phun thuốc. Ngay sau đó, đàn gà đã bị teo chân, đầu xung huyết, mào bị sùi. Toàn bộ đàn gà chết sau vài ngày. Đáng sợ hơn, khi mổ gà, nội tạng đều bị sung huyết và chảy máu. Được tận mắt nhìn thấy sự tàn phá ghê gớm của thuốc diệt cỏ, 100% hộ dân trong xã đã đồng thuận, nhất trí ký cam kết không sử dụng TDC trong sản xuất. Đồng thời, thống nhất đưa việc không sử dụng TDC vào quy ước, hương ước của các xóm. Theo quy ước, nếu phát hiện hộ gia đình nào sử dụng thì phạt tiền từ 500 nghìn đến 1 triệu đồng và không được đưa vào bình xét hộ gia đình văn hoá. Việc vận động nhân dân không sử dụng TDC đã đưa Đồng Chum trở thành địa phương đầu tiên của huyện Đà Bắc và của tỉnh thực hiện thành công cuộc vận động "Nói không với TDC” với sự đồng thuận, nhất trí cao từ cấp uỷ Đảng, chính quyền đến từng hộ gia đình.
"Việc tuyên truyền, vận động thành công nhân dân không sử dụng TDC trong SXNN ở một số địa phương đã trở thành cơ sở để Huyện uỷ nghiên cứu, chỉ đạo các địa phương tiếp tục vận động nhân dân hạn chế sử dụng, từng bước tiến tới loại bỏ TDC trong quy trình sản xuất, để hướng tới một nền sản xuất sạch nhằm đảm bảo môi trường và sức khoẻ cho nhân dân”, đồng chí Đinh Công Báo, Bí thư Huyện uỷ Đà Bắc nhấn mạnh.
Mạnh Hùng
Phát triển bởi ICT GROUP.
