Theo thống kê, trong 6 tháng đầu năm 2024, cả nước ghi nhận 5 trường hợp mắc bệnh bạch hầu (BBH), trong đó 1 trường hợp đã tử vong tại huyện Kỳ Sơn, tỉnh Nghệ An vào tháng 6. Đầu tháng 7, tỉnh Bắc Giang ghi nhận 1 trường hợp mắc bệnh tại huyện Hiệp Hòa, có tiếp xúc gần với trường hợp tử vong của tỉnh Nghệ An. Mới đây, 1 ca bệnh tạm trú tại tỉnh Bắc Giang (thường trú tại xã Yên Phú, huyện Lạc Sơn, tỉnh Hòa Bình) có kết quả dương tính với BBH. Tình hình BBH có diễn biến phức tạp đã gây tâm lý lo lắng cho người dân.

Bác sỹ CK1 Bùi Văn Phón, Trưởng khoa Phòng, chống bệnh truyền nhiễm, Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh  (CDC tỉnh) cho biết: BBH là bệnh truyền nhiễm cấp tính thuộc nhóm B. Bệnh gây ra do vi khuẩn bạch hầu sinh độc tố (Corynebacterium diphtheriae). BBH lưu hành trên toàn cầu, hay gặp là các ca bệnh tản phát hoặc các vụ dịch nhỏ, chủ yếu ở nhóm dưới 15 tuổi không được tiêm vắc xin. Sức đề kháng của vi khuẩn bạch hầu ở ngoài cơ thể rất cao, chịu được khô lạnh, đặc biệt khi được chất nhày bảo vệ. Bệnh lây truyền từ người sang người qua đường hô hấp do tiếp xúc trực tiếp với người bệnh hoặc người lành mang trùng và hít phải các chất tiết đường hô hấp của người bệnh bắn ra khi ho, hắt hơi. Bệnh cũng có thể lây qua tiếp xúc với đồ vật bị ô nhiễm với các chất tiết của người bị nhiễm vi khuẩn bạch hầu. Người bệnh và người lành mang trùng vừa là ổ chứa, vừa là nguồn truyền bệnh, trong đó người lành mang trùng đóng vai trò duy trì nguồn truyền nhiễm ở cộng đồng, điều này giải thích BBH có thể đột nhiên xảy ra ở những nơi mà trước đó không thấy có ca bệnh xuất hiện. Biểu hiện lâm sàng của BBH là sốt, đau họng, ho, chảy nước mũi và kèm theo giả mạc ở amydal hoặc thành sau họng hoặc mũi với đặc điểm màu trắng ngà hay xám, bóng, dai, dính chặt, nếu bóc ra sẽ bị chảy máu. Có thể khàn tiếng, khó thở thanh quản; có thể hạch góc hàm sưng to (dấu hiệu cổ bạnh, cổ bò); có thể có vết loét trên da; có thể có biểu hiện tình trạng nhiễm độc toàn thân (mệt mỏi, da xanh tái). Bệnh nhân cũng có thể bị viêm cơ tim, nhiễm độc thần kinh dẫn đến tử vong do ngoại độc tố của vi khuẩn.

Tuy bệnh có thể gây biến chứng, tử vong, song người dân hoàn toàn có thể chủ động phòng bệnh. Tiêm vắc xin phòng BBH là biện pháp phòng bệnh quan trọng và hiệu quả nhất, đặc biệt là thực hiện tốt tiêm vắc xin bạch hầu trong Chương trình tiêm chủng mở rộng. Trên địa bàn tỉnh Hòa Bình trong 3 năm gần đây không có ca BBH; tỷ lệ tiêm phòng bệnh đạt 95% theo quy định của HĐND tỉnh.

Ngày 11/7, ngay khi nhận được thông tin sau ca tử vong của nữ sinh P.T.C. (18 tuổi, Nghệ An), đã có thêm 2 trường hợp được xác định mắc bạch hầu. Trường hợp thứ nhất là M.T.B. (18 tuổi), tạm trú ở Bắc Giang (thường trú huyện Kỳ Sơn, tỉnh Nghệ An); trường hợp thứ 2 là B.H.G. (21 tuổi), tạm trú tại thôn Trung Hòa, xã Mai Trung, huyện Hiệp Hòa, tỉnh Bắc Giang (thường trú tại xã Yên Phú, huyện Lạc Sơn, tỉnh Hòa Bình). Từ ngày 25 - 28/6, G. ở chung phòng với M.T.B. tại ký túc xá Trung tâm Giáo dục nghề nghiệp - Giáo dục thường xuyên huyện Kỳ Sơn (tỉnh Nghệ An). CDC tỉnh đã chỉ đạo Trung tâm Y tế huyện Lạc Sơn báo cáo nhanh về ca bệnh và triển khai các biện pháp phòng, chống BBH trong cộng đồng.

Trước đó, Sở Y tế có Văn bản số 1862/SYT-NVY, ngày 9/7/2024 về việc tăng cường phòng, chống BBH. Sở Y tế yêu cầu CDC tỉnh, Bệnh viện Đa khoa tỉnh và Trung tâm y tế các huyện, thành phố chủ động giám sát, phát hiện sớm các trường hợp nghi mắc bệnh tại cộng đồng; lấy mẫu xét nghiệm xác định kịp thời trường hợp mắc bệnh; triển khai các biện pháp xử lý triệt để ổ dịch; tổ chức điều tra và điều trị kháng sinh dự phòng cho tất cả các trường hợp tiếp xúc gần theo hướng dẫn của Bộ Y tế. Đảm bảo công tác thu dung, cấp cứu, phân luồng khám, phân tuyến điều trị bệnh nhân. Thiết lập khu vực riêng khám, cách ly điều trị, cấp cứu bệnh nhân, hạn chế thấp nhất các trường hợp tử vong. Thực hiện nghiêm việc kiểm soát nhiễm khuẩn, phòng chống lây nhiễm chéo tại các cơ sở khám bệnh, chữa bệnh, hạn chế việc chuyển bệnh nhân đến bệnh viện tuyến trên khi không cần thiết. Rà soát, thống kê các đối tượng chưa được tiêm hoặc tiêm chưa đầy đủ vắc xin phòng BBH ở tất cả các xã, phường, thị trấn và tổ chức tiêm bổ sung, tiêm vét, nhất là tại các địa bàn có tỷ lệ tiêm chủng thấp.

Đồng thời, Sở Y tế yêu cầu các đơn vị đẩy mạnh các hoạt động tuyên truyền về BBH, các biện pháp phòng, chống để người dân chủ động phòng, chống dịch bệnh, đồng thời phối hợp chặt chẽ với các đơn vị y tế trong quá trình điều trị. Phối hợp tổ chức theo dõi chặt chẽ sức khỏe của trẻ em, học sinh, sinh viên tại các cơ sở đào tạo; thường xuyên vệ sinh, thông thoáng lớp học, thông báo kịp thời cho các cơ sở y tế khi phát hiện trường hợp nghi ngờ mắc bệnh để được cách ly, xử lý kịp thời, không để bùng phát ổ dịch. Rà soát, đảm bảo công tác hậu cần về vắc xin, thuốc điều trị dự phòng, huyết thanh kháng độc tố, hóa chất... Báo cáo UBND huyện, thành phố bố trí kinh phí và huy động các nguồn lực hỗ trợ sẵn sàng đảm bảo công tác hậu cần phục vụ chống dịch. Huy động nhân lực sẵn sàng hỗ trợ các khu vực có dịch, cử các đội cơ động chống dịch, đội cấp cứu lưu động sẵn sàng hỗ trợ các địa phương triển khai công tác phòng, chống dịch bệnh...

Để chủ động phòng chống BBH, Cục Y tế dự phòng, Bộ Y tế khuyến cáo người dân: - Cần đưa trẻ đi tiêm các vắc xin đầy đủ, đúng lịch để đảm bảo miễn dịch phòng bệnh cho trẻ trong độ tuổi tiêm chủng. Trong trường hợp hoãn tiêm thì cần tham gia tiêm chủng sau đó sớm nhất có thể. - Thường xuyên rửa tay bằng xà phòng; che miệng khi ho hoặc hắt hơi; giữ vệ sinh thân thể, mũi, họng hàng ngày; hạn chế tiếp xúc với người mắc bệnh hoặc nghi ngờ mắc bệnh. - Đảm bảo nhà ở, nhà trẻ, lớp học thông thoáng, sạch sẽ và có đủ ánh sáng. - Khi có dấu hiệu mắc bệnh hoặc nghi ngờ mắc BBH, người bệnh cần phải được cách ly và đưa đến cơ sở y tế để khám, điều trị kịp thời. - Người dân tại nơi có ổ dịch cần chấp hành nghiêm túc việc uống thuốc điều trị dự phòng và tiêm vắc xin phòng bệnh theo chỉ định, khuyến cáo của cơ quan y tế.