Tại Hội nghị triển khai Đề án Bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa dân tộc Mường và nền "Văn hóa Hòa Bình” trên địa bàn tỉnh Hòa Bình, đồng chí Nguyễn Trọng Nghĩa, Bí thư Trung ương Đảng, Trưởng Ban Tuyên giáo Trung ương đã thay mặt lãnh đạo Đảng, Nhà nước và lãnh đạo Ban Tuyên giáo Trung ương có bài phát biểu chỉ đạo quan trọng. Báo Hòa Bình trân trọng giới thiệu toàn văn bài phát biểu với bạn đọc.

Hôm nay, tôi rất vui mừng đến dự Hội nghị Triển khai Đề án bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa dân tộc Mường và nền "Văn hóa Hòa Bình” tại tỉnh Hòa Bình. Đây là hoạt động có ý nghĩa thiết thực, khẳng định quyết tâm chính trị và tinh thần hành động của lãnh đạo tỉnh trong tổ chức triển khai thực hiện nghị quyết Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng; nghị quyết Đại hội Đảng bộ tỉnh Hòa Bình lần thứ XVII và phát biểu chỉ đạo rất quan trọng của đồng chí Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng tại Hội nghị văn hóa toàn quốc, ngày 24/11/2021. Thay mặt lãnh đạo Đảng, Nhà nước và lãnh đạo Ban Tuyên giáo Trung ương, tôi xin gửi tới các đồng chí lãnh đạo, nguyên lãnh đạo tỉnh Hòa Bình, các nhà quản lý, các chuyên gia, nhà khoa học, nghệ nhân dân gian và quý đại biểu lời chào trân trọng và lời chúc mừng tốt đẹp nhất.

Hòa Bình là tỉnh miền núi cửa ngõ của Thủ đô Hà Nội và vùng Tây Bắc của Tổ quốc, có vị trí chiến lược quan trọng, sở hữu cảnh sắc thiên nhiên tươi đẹp và bề dày truyền thống lịch sử, văn hóa, cách mạng. Hòa Bình còn được mệnh danh là "miền đất sử thi”, nơi có đông đồng bào dân tộc Mường cư trú và sinh sống, là cái nôi của nền "Văn hóa Hòa Bình” nổi danh trong lịch sử dân tộc ta. Hòa cùng dòng chảy lịch sử hàng nghìn năm dựng nước và giữ nước hào hùng của dân tộc ta, đồng bào các dân tộc tỉnh Hòa Bình đã sắt son một lòng, phát huy truyền thống yêu nước nồng nàn, đoàn kết gắn bó keo sơn, kiên cường vượt qua mọi khó khăn, thử thách, vươn lên xây dựng quê hương ngày càng giàu đẹp.

Trong những năm qua, được sự quan tâm, lãnh đạo, chỉ đạo thường xuyên, hiệu quả của Trung ương; Đảng bộ, Chính quyền và Nhân dân các dân tộc tỉnh nhà đã phát huy giá trị văn hóa, sức mạnh con người Hòa Bình; đoàn kết, chủ động, sáng tạo, đạt được những kết quả quan trọng trên hầu hết các lĩnh vực. Kinh tế tiếp tục tăng trưởng khá; cơ cấu chuyển dịch theo hướng tích cực. Hệ thống kết cấu hạ tầng kinh tế - xã hội được chú trọng đầu tư. An sinh xã hội được bảo đảm và đời sống vật chất, tinh thần của nhân dân không ngừng được nâng lên. An ninh chính trị, trật tự, an toàn xã hội được giữ vững. Công tác xây dựng Đảng được đẩy mạnh; hệ thống chính trị ngày càng vững mạnh. Khối đại đoàn kết các dân tộc được củng cố; niềm tin của nhân dân đối với sự lãnh đạo của cấp ủy, chính quyền các cấp được tăng cường.

Trong lĩnh vực xây dựng và phát triển văn hóa, con người Hòa Bình; Tỉnh ủy, Hội đồng Nhân dân, Ủy ban Nhân dân tỉnh và các địa phương đã ban hành nhiều văn bản chỉ đạo, triển khai những cách làm sáng tạo, hiệu quả. Trên cơ sở Nghị quyết Đại hội Đảng bộ tỉnh lần thứ XVII, Ban Thường vụ Tỉnh uỷ đã ban hành Nghị quyết về bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hoá các dân tộc tỉnh Hoà Bình giai đoạn 2021-2025, định hướng đến năm 2030; xác định những nhiệm vụ trọng tâm, khâu đột phá để tổ chức thực hiện; thiết thực góp phần cụ thể hóa các quan điểm, chủ trương của Trung ương gắn với điều kiện thực tiễn của tỉnh.  Đặc biệt, tỉnh đã ban hành Đề án bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa dân tộc Mường và nền "Văn hóa Hòa Bình” giai đoạn 2023 - 2030. Qua nghe ý kiến phát biểu tâm huyết của quý đại biểu và các đồng chí, chúng ta vui mừng nhận thấy: hệ thống di sản văn hóa vật thể, phi vật thể phong phú và hết sức quý báu của các dân tộc đã được quan tâm đầu tư bảo tồn, phát huy tương đối hiệu quả, làm cho giá trị các di sản văn hóa thấm sâu, lan tỏa rộng rãi trong đời sống xã hội. Mối quan hệ giữa bảo tồn, bảo vệ và khai thác, phát huy di sản văn hóa các dân tộc gắn với phát triển du lịch bền vững, nâng cao đời sống vật chất, tinh thần của nhân dân được xử lý tương đối hài hòa. Đây là cơ sở, tiền đề rất quan trọng để Tỉnh tiếp tục phát huy thành tựu, kinh nghiệm, tập trung khắc phục hiệu quả những hạn chế, bất cập trong công tác xây dựng và phát triển văn hóa, con người, góp phần phát triển nhanh và bền vững tỉnh Hòa Bình trong giai đoạn mới.

Thay mặt lãnh đạo Đảng, Nhà nước và lãnh đạo Ban Tuyên giáo Trung ương, tôi xin chúc mừng và biểu dương những cố gắng, nỗ lực phấn đấu và những thành tựu quan trọng mà Đảng bộ, Chính quyền và Nhân dân các dân tộc tỉnh Hòa Bình đã đạt được trong thời gian qua, nhất là trên lĩnh vực xây dựng và phát triển văn hóa, con người Hòa Bình.

Đề án Bảo tồn, phát huy giá trị văn hoá dân tộc Mường và nền "Văn hoá Hoà Bình” giai đoạn 2023-2030 có ý nghĩa rất quan trọng, nhằm phát huy mạnh mẽ hơn nữa giá trị đặc sắc của văn hóa dân tộc Mường nói riêng và cộng đồng các dân tộc trên địa bàn tỉnh nói chung. Để thực hiện hiệu quả Đề án, tạo động lực thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội, góp phần thực hiện thắng lợi nghị quyết Đại hội Đảng bộ tỉnh Hòa Bình lần thứ XVII và Đại hội Đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng; trong thời gian tới, tôi đề nghị Đảng bộ, Chính quyền và Nhân dân tỉnh Hòa Bình tiếp tục tập trung thực hiện tốt một số nội dung chủ yếu sau đây:

Thứ nhất, tiếp tục quán triệt sâu sắc tư tưởng Hồ Chí Minh, quan điểm văn hóa của Đảng; tăng cường sự lãnh đạo của Đảng, gắn kết chặt chẽ nội dung Đề án với tổng thể các nhiệm vụ xây dựng và phát triển văn hóa, con người Hòa Bình. Nâng cao nhận thức của cán bộ, đảng viên và các tầng lớp nhân dân về quan điểm, chủ trương của Đảng; về vị trí, vai trò của nhiệm vụ xây dựng và phát triển văn hóa, con người trong sự nghiệp phát triển nhanh và bền vững tỉnh Hòa Bình là điều kiện tiên quyết để thực hiện tốt các mục tiêu của Đề án. Do đó, cần tiếp tục đẩy mạnh công tác quán triệt, tuyên truyền sâu rộng, sáng tạo, hiệu quả nghị quyết Đại hội XIII của Đảng và chỉ đạo của Đồng chí Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng tại Hội nghị văn hóa toàn quốc, ngày 24/11/2021, gắn với các nội dung của Đề án. Xác định rõ, xây dựng, phát triển văn hóa, con người là nhiệm vụ trọng tâm của các cấp ủy đảng, chính quyền và cả hệ thống chính trị từ tỉnh đến cơ sở, gắn với vai trò, trách nhiệm của người đứng đầu. Nhiệm vụ bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa dân tộc Mường và nền "Văn hóa Hòa Bình” đảm bảo cân đối, hài hòa trong bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa tốt đẹp của các dân tộc anh em; để văn hóa thực sự là nền tảng tinh thần, góp phần xây dựng và củng cố vững chắc thế trận lòng dân trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. 

Thứ hai, trong quá trình triển khai Đề án và thực hiện nhiệm vụ xây dựng, phát triển văn hóa, con người Hòa Bình, chú trọng xử lý hài hòa hơn nữa mối quan hệ giữa gìn giữ, bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa. Thực tiễn đã chứng minh, mỗi di sản văn hóa là báu vật vô giá mà cha ông ta để lại, có vai trò rất quan trọng nhằm khơi dậy mạnh mẽ tinh thần yêu nước, ý chí tự lực, tự cường, sức mạnh đại đoàn kết toàn dân tộc và khát vọng phát triển đất nước phồn vinh, hạnh phúc; trực tiếp góp phần xây dựng hệ giá trị quốc gia, hệ giá trị văn hóa, hệ giá trị gia đình và chuẩn mực con người Việt Nam trong thời kỳ mới. Di sản văn hóa, truyền thống văn hóa là động lực nội sinh quan trọng, thúc đẩy con người phát triển toàn diện. Vì vậy, cần tập trung làm tốt hơn nữa công tác giáo dục di sản văn hóa trong các nhà trường; khẳng định vai trò, trách nhiệm của thế hệ trẻ đối với sự nghiệp bảo tồn và phát huy di sản văn hóa một cách căn cơ và bền vững.

Thứ ba, tiếp tục đổi mới tư duy, nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước về văn hóa nói chung, bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa nói riêng trên địa bàn tỉnh. Quán triệt sâu sắc quan điểm: bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa là sự nghiệp của toàn dân do Đảng lãnh đạo, Nhà nước quản lý, Nhân dân là chủ thể, đội ngũ trí thức, văn nghệ sĩ giữ vai trò quan trọng. Trong quá trình thực hiện Đề án, các đồng chí quan tâm hơn nữa đến việc phát huy vai trò của chủ thể văn hóa là Nhân dân trong bảo tồn và phát huy các giá trị di sản văn hóa. Xây dựng và hoàn thiện cơ chế hợp tác bền vững giữa nhà nước - nhà khoa học - doanh nghiệp - cộng đồng chủ thể. Đẩy mạnh ứng dụng khoa học, công nghệ, nâng cao hiệu quả công tác nghiên cứu, kiểm kê, hoàn thiện cơ sở dữ liệu số; tạo cơ sở bảo tồn, phát huy bền vững giá trị di sản văn hóa truyền thống dân tộc Mường và các dân tộc anh em, trên nền tảng giá trị đặc sắc của nền "Văn hóa Hòa Bình”. Thúc đẩy phát triển văn học, nghệ thuật, gắn với phát huy vai trò của đội ngũ văn nghệ sĩ, nghệ nhân dân gian trong sáng tạo và trao truyền các giá trị di sản, phù hợp với yêu cầu của thời đại mới.

Thứ tư, tăng cường nguồn lực đầu tư cho công tác bảo tồn, phát huy giá trị di sản văn hóa các dân tộc tỉnh Hòa Bình. Việc bố trí nguồn lực từ ngân sách nhà nước cho các nội dung Đề án là nỗ lực, cố gắng lớn của Tỉnh. Để đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ ngày càng cao, một mặt chúng ta phải quản lý và sử dụng hiệu quả nguồn lực nhà nước; đồng thời, không ngừng bổ sung cơ chế, chính sách thu hút các nguồn lực xã hội tham gia bảo tồn và phát huy hiệu quả các di sản văn hóa. Tôi vui mừng được biết, trong thời gian qua, một số tổ chức, cá nhân đã đầu tư, xây dựng những thiết chế văn hóa độc đáo, trở thành không gian lưu giữ bản sắc văn hóa các dân tộc tỉnh Hòa Bình, ví dụ như: Bảo tàng Không gian văn hóa Mường; Bảo tàng Di sản văn hóa Mường,… Đây là kinh nghiệm quý để tỉnh tiếp tục nghiên cứu, sớm có những chính sách đột phá để thu hút nhiều hơn nữa nguồn lực xã hội đầu tư phát triển văn hóa. Bên cạnh đó, tận dụng lợi thế là "cửa ngõ” của Thủ đô Hà Nội, tỉnh có kế hoạch liên kết, hợp tác chặt chẽ với các trung tâm nghiên cứu và đào tạo văn hóa lớn, tập trung phát triển nguồn nhân lực, nhất là nguồn nhân lực chất lượng cao cho ngành văn hóa trong môi trường hội nhập quốc tế; trong đó ưu tiên phát triển nguồn nhân lực đảm đương nhiệm vụ phát huy mạnh mẽ giá trị tốt đẹp cốt lõi của văn hóa Mường và nền "Văn hóa Hòa Bình” cho phát triển các ngành công nghiệp văn hóa trọng điểm.

Thứ năm, chủ động, tích cực hội nhập quốc tế về văn hóa, tăng cường phát triển văn hóa đối ngoại. Tỉnh tiếp tục phát huy giá trị 02 di sản văn hóa lớn là Mo Mường và nền "Văn hóa Hòa Bình” để nghiên cứu, lập hồ sơ, đệ trình UNESCO ghi danh vào Danh sách di sản văn hóa thế giới; tăng cường kết nối vùng, liên vùng và với các quốc gia, tổ chức quốc tế để giới thiệu, quảng bá các giá trị văn hóa đặc sắc của Hòa Bình; đồng thời thu hút nguồn lực và kinh nghiệm quốc tế trong công tác bảo tồn, phát huy giá trị di sản văn hóa trên địa bàn.

Nhiệm vụ bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa dân tộc, các giá trị văn hóa vật thể, phi vật thể của đồng bào các dân tộc đóng vai trò then chốt trong công tác xây dựng và phát triển văn hóa, con người, đáp ứng yêu cầu phát triển nhanh và bền vững. Đó là nhiệm vụ vừa cấp thiết, vừa có tính chiến lược, lâu dài. Trên nền tảng những thành tựu quan trọng đã đạt được; với quyết tâm chính trị lớn và tinh thần hành động quyết liệt; nhất là sự hội tụ truyền thống, bản sắc văn hóa tốt đẹp, tôi tin tưởng sâu sắc rằng, Đảng bộ, Chính quyền và Nhân dân các dân tộc tỉnh Hòa Bình sẽ đạt được những kết quả đột phá quan trọng trong triển khai thực hiện Đề án bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa dân tộc Mường và nền "Văn hóa Hòa Bình” tại tỉnh Hòa Bình; phát huy cao độ giá trị văn hóa, sức mạnh và tinh thần cống hiến của con người Hòa Bình, để tiếp tục đưa tỉnh nhà phát triển nhanh và bền vững, góp phần xứng đáng vào sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa.

Trong những ngày đầu năm mới 2024, chuẩn bị đón Tết Nguyên đán Giáp Thìn, tôi xin chúc các đồng chí lãnh đạo, nguyên lãnh đạo tỉnh, quý đại biểu, các nhà khoa học, nhà nghiên cứu, các văn nghệ sĩ, nghệ nhân dân gian và toàn thể cán bộ, đảng viên và nhân dân tỉnh Hòa Bình luôn mạnh khoẻ, hạnh phúc và thắng lợi!