(HBĐT) - Trong cuộc chiến tranh phá hoại của đế quốc Mỹ ở miền Bắc năm 1972, Đảng bộ và Nhân dân các dân tộc huyện Lương Sơn nêu cao tinh thần yêu nước, kiên cường chiến đấu, phối hợp cùng bộ đội chủ lực, bộ đội phòng không bắn rơi máy bay Mỹ và bắt sống giặc lái.

Đặc biệt là cuộc vây bắt giặc lái ở dãy núi Đồi Bù, xã Hợp Hòa (nay là xã Cao Sơn). Trong 7 ngày đêm liên tục (từ 22- 29/12/1972), quân và dân huyện Lương Sơn đã bắt sống 2 giặc lái, kết thúc cuộc vây bắt gian khổ, ác liệt, tạo nên chiến thắng Đồi Bù.

Cách đây hơn 50 năm, vào 22h10' ngày 22/12/1972, đơn vị tự vệ của Hà Nội bắn trúng chiếc máy bay F111. Đây là loại máy chiến thuật hiện đại nhất của không quân Mỹ và rơi xuống địa bàn xã Hợp Hòa. Thân máy bay rơi xuống xóm Suối Cỏ, toàn bộ dù, buồng, khoang lái cùng 2 phi công rơi ở ven đồi Ông Mo, thuộc xóm Suối Cốc (nay là xóm Liên Hòa) tiếp giáp với xóm Trại Hòa, thuộc cao điểm 833.

Trong tình huống khẩn trương và cấp bách, lực lượng cơ động chiến đấu của dân quân xã trong tư thế nhận nhiệm vụ sẵn sàng chiến đấu. Xã hình thành 5 trung đội, được trang bị vũ khí, biên chế chặt chẽ, có sự chỉ huy thống nhất của cấp ủy Đảng do đồng chí Hoàng Văn Thâm, Bí thư chi bộ xã và đồng chí Hoàng Văn Thọ, Xã đội trưởng chỉ huy. Ngoài thành lập các trung đội cơ động chiến đấu, xã còn phối hợp thành lập 1 tổ trinh sát mật phục. Nhiệm vụ chủ yếu lúc này là bắt sống giặc lái Mỹ, chiến đấu bắn trả máy bay tiêm kích, cường kích, máy bay trực thăng ra cứu phi công Mỹ.

Sau khi phát hiện có phi công Mỹ nhảy dù xuống khu vực Đồi Bù, chỉ huy lực lượng dân quân xã đã điều lực lượng cơ động tiến thẳng lên Nương Dầu, bám sát mục tiêu sẵn sàng chiến đấu. Mặc dù đêm tối, gió lạnh, sương mù dày đặc, các trung đội vẫn đảm bảo quân số, tiếp tục truy lùng từng bụi cây, hốc đá, tạo thế bao vây toàn bộ khu vực được xác định có 2 phi công lẩn trốn.

Qua 7 ngày đêm chiến đấu dũng cảm với tinh thần quyết tâm cao, quân dân Hợp Hoà đã bắn rơi 1 chiếc trực thăng và bắt sống 2 sỹ quan không quân của quân đội Hoa Kỳ. 

Chiến thắng Đồi Bù đã góp phần bảo vệ Thủ đô, hạ uy thế của không lực Hoa Kỳ. Với thành tích chiến đấu bắn rơi máy bay và bắt sống giặc lái Mỹ, ngày 31/12/1972, quân dân Hoà Bình vinh dự được Chủ tịch nước Tôn Đức Thắng tặng lẵng hoa chúc mừng; Đảng bộ, LLVT và Nhân dân huyện Lương Sơn được Chính phủ tặng thưởng Huân chương Quân công hạng ba; Nhân dân và LLVT xã Hợp Hòa được phong tặng danh hiệu Anh hùng LLVT nhân dân.

Đồng chí Bùi Minh Châu, Phó Chủ tịch UBND xã Cao Sơn cho biết: Hơn 50 năm đã qua nhưng chiến thắng Đồi Bù mãi là niềm tự hào, ký ức lịch sử khó phai mờ trong tâm trí người dân xã Cao Sơn và huyện Lương Sơn. Để ghi nhớ công ơn lớp cha anh, cuối năm 2022, được sự đồng ý của Huyện ủy, UBND huyện Lương Sơn cùng sự phối hợp giúp đỡ của các ban, ngành, Đảng ủy, UBND xã Cao Sơn đã tiến hành xây dựng công trình Bia ghi công chiến thắng Đồi Bù (1972 - 2022) tại đỉnh đồi Ông Mo, xóm Trại Hòa, xã Cao Sơn (nằm trong dãy núi Đồi Bù). Đây là nơi chiếc máy bay F111 của Mỹ rơi xuống. Việc xây dựng bia ghi công chiến thắng Đồi Bù đáp ứng nguyện vọng của Nhân dân xã Cao Sơn, những người trực tiếp tham gia chiến đấu. Đồng thời đây cũng là địa điểm ghi dấu ấn lịch sử về chiến công to lớn của quân và dân huyện Lương Sơn trong cuộc chiến tranh chống Mỹ bảo vệ Tổ quốc, là nơi giáo dục truyền thống cách mạng cho thế hệ sau. Hiện xã đã có văn bản gửi huyện, Bảo tàng tỉnh về khảo sát đề nghị công nhận di tích lịch sử cấp tỉnh.

Đồng chí Nguyễn Văn Danh, Chủ tịch UBND huyện Lương Sơn cho biết: Chiến thắng Đồi Bù đánh dấu bước trưởng thành của LLVT và Nhân dân địa phương về trình độ tác chiến chỉ huy, bố trí thế trận, sử dụng lực lượng và cách đánh phục kích. Thể hiện tinh thần chiến đấu mưu trí, dũng cảm của cán bộ, chiến sỹ và Nhân dân. Trong thời gian tới, huyện Lương Sơn tiếp tục quan tâm đầu tư để nơi đây trở thành một trong những địa chỉ đỏ quan trọng, góp phần giáo dục truyền thống cho Nhân dân, nhất là đối với thế hệ trẻ tiếp nối truyền thống cha ông bảo vệ vững chắc Tổ quốc trong giai đoạn mới; bảo tồn và phát huy giá trị lịch sử cách mạng của chiến thắng Đồi Bù gắn với phát triển du lịch ở địa phương.