Nghệ thuật luôn kêu đòi mới lạ. Do đó mà người nghệ sĩ cũng phải thay đổi nếp tư duy, kiếm tìm phương thức biểu đạt không lặp lại những người đi trước, có như vậy nghệ thuật mới tồn tại, phát triển và cần thiết cho đời. Là một thần đồng hội họa, hơn ai hết Picasso ý thức rất rõ “sứ mệnh nghệ thuật” của mình, ông du họa qua nhiều trường phái: cổ điển, siêu thực, linh cảm, biểu hiện, ấn tượng… và ở đâu Picasso cũng để lại những dấu ấn cá nhân của mình. Qua đó phản ánh một cách sinh động những bước tiến của ông trong hành trình nghệ thuật.
Tranh Picasso là đỉnh cao về màu. Hòa sắc của ông đa dạng, biến hóa, tung hoành trong tất cả các gam. Nhưng phải đến năm 1907, với bức tranh Các cô gái ở Avignon, Picasso mới chính thức đưa nền nghệ thuật Tây phương đường hoàng bước vào thế kỷ XX bằng một ngôn ngữ tạo hình mới: ngôn ngữ lập thể. Bức tranh hoàn toàn chối bỏ những nguyên tắc cơ bản của nghệ thuật cổ điển hàn lâm kinh viện, chối bỏ cả cái nhìn thấu thị. Picasso đã nhào nặn các hình thể, mảng màu thành những khối và mặt phẳng hình học méo mó, góc cạnh, đầy biểu cảm. Các chuyển động được đan cài vào nhau, ở đó ta thấy sự tổng hòa giữa không gian và hình thể, nhiều điểm nhìn đồng thời trong một bức họa.
Ly dị với truyền thống Hy-La, phục hưng, đi tìm lại sự tươi mát hoang nhiên cho xúc cảm, sự giản đơn của bản năng ngôn ngữ hình thể, tính vô tư trong kỹ thuật… là một trong những xu hướng của nghệ thuật Tây phương cuối thế kỷ XIX đầu thế kỷ XX. Picasso cũng nằm trong dòng chảy trào lưu đó. Với bản năng của một người sáng tạo thiên bẩm, như sinh ra là để vẽ, Picasso đã sáng tạo nên những bức tranh mang phong cách hội họa biểu hiện, tê tái ảm đạm mà các sử gia nghệ thuật đã gọi đó là “Thời kỳ lam” (1901 - 1904). Trong đó, nhân vật trung tâm là những người lao động khốn khổ, nghèo hèn, những kẻ hành khất, những xẩm gia lệch gối xô vai buồn xo, những em bé lang thang và cả những người đàn bà hẩm hiu dưới đáy xã hội…
 |
|
Tranh sơn dầu của Picasso: Các cô gái ở Avignon. |
Chính thức định cư tại Paris (năm 1905), Picasso đã chuyển dịch từ màu lam sang màu hồng, và cũng theo các sử gia nghệ thuật, thì đó là “Thời kỳ hồng” (1905 - 1906) nhưng vẫn là những ánh hồng xam xám, héo úa. Đột nhiên, năm 1907, Picasso bất ngờ “trình làng” một bức tranh ngược hẳn: bức Các cô gái ở Avignon không hồng mà cũng chẳng lam. Đó là kết quả của những lần xông xáo, khám phá vô cùng gian khó mà hứng khởi. Và đời đã không phụ lòng kẻ mê đắm cái mới: cuộc hạnh ngộ giữa khoa học, kỹ thuật sành sỏi Tây phương với sự sơ khai, nguyên bản, thuần khiết của nghệ thuật điêu khắc Phi châu sơ thủy đã giúp Picasso sáng tạo nên một hiện thực mới, hiện thực được cảm nhận chứ không phải hiện thực được thấy.
Ngược dòng lịch sử, ta thấy nhãn thức lập thể được manh nha từ Paul Cézanne. Thật ra trong dân gian vốn đã có nhãn thức này. Đơn cử ngay ở Việt Nam, nhãn thức lập thể cũng đã xuất hiện. Bức Con lợn trong tranh dân gian Đông Hồ nhìn nghiêng mà vẫn có đủ hai lỗ mũi, chỉ có điều đến Cézanne cái nhìn lập thể mới định hình khá rõ rệt và có đủ cơ sở lý luận để tạo nên một cuộc cách mạng trong tương lai.
Với tham vọng nhìn ngắm sự vật đa chiều hơn, hay nói cách khác, với mục tiêu tạo ra thể mới, Picasso đã đưa vào tranh mình các hình dạng khác thường của sự vật. Ông cự tuyệt cách vẽ phối cảnh truyền thống và trong sáng tạo của mình, cố gắng thể hiện ấn tượng cuộc sống bằng bố cục hình học, tạo điều kiện cho sơ đồ kỷ hà và đường thẳng lên ngôi (trước đây đường cong nhiều).
Đối tượng sáng tạo nghệ thuật ở tranh lập thể không phải là điều đã được nhìn thấy một cách giản đơn bằng con mắt thấu thị ơ hờ, lãnh đạm mà Picasso muốn đi xa hơn, muốn bắt cả một giai đoạn của sự việc, những kết quả của tư duy, thậm chí cả những dòng tâm sự với đời cũng phải dừng lại trong tranh. Vì lẽ đó, hiện thực trong tranh lập thể đạt được ở tầm cao hơn, sâu sắc hơn và biện chứng hơn. Thông qua hiện thực tranh lập thể, Picasso đã minh chứng khả năng của hội họa phi vật thể.
Theo SGGP
Bộ phim vừa đoạt giải Bông sen vàng có hai suất chiếu tại Viện trao đổi văn hóa Idecaf, TP HCM, từ ngày 4/1.
Phát triển bởi ICT GROUP.