Đồng chí Đinh Văn Truyền, Phó Bí thư TT Đảng uỷ xã Lũng Vân chia sẻ: Tuy là xã vùng cao của huyện nhưng trong những năm kháng chiến chống thực dân Pháp và đế quốc Mỹ xâm lược, quân và dân trong xã luôn phát huy truyền thống yêu nước của quê hương trong chiến đấu và sản xuất. Do vậy đã đạt được nhiều thành tích, có nhiều đóng góp quan trọng góp phần cùng với cả nước đánh thắng quân xâm lược, giải phóng quê hương. Điển hình vào đêm 10/12/1949, với cách đánh nội công, ngoại kích, quân và dân xã Lũng Vân đã đập tan đồn Bò của giặc Pháp. Trong đó diệt tại chỗ 4 tên sỹ quan Pháp, vận động 60 lính nguỵ đầu hàng, thu 1 súng đại liên, 2 súng trung liên, 3 súng tiểu liên, 60 súng trường, 37 hòm đạn, 140 lựu đạn và 46 quả mìn. Chiến thắng đồn Bò đã gây cho địch nỗi hoang mang, khiếp sợ. âm mưu "dùng người Mường trị người Mường” của chúng ở Lũng Vân bị sụp đổ. Nhân đà chiến thắng này, Lũng Vân đã tổ chức tuyên truyền địch vận, kêu gọi binh lính bỏ hàng ngũ địch, trở về với nhân dân.
Trong cuộc chiến chống chiến tranh phá hoại miền Bắc của giặc Mỹ, quân và dân xã Lũng Vân đã kiên cường chiến đấu chống lại kẻ thù. Là địa bàn nằm trên đường bay của máy bay Mỹ từ các sân bay ở Thái Lan mang bom đạn sang đánh phá Thủ đô Hà Nội và các tỉnh lân cận. Đồng thời, đây cũng là đường rút chạy của không quân Mỹ mỗi khi chúng bị hoả lực của ta đánh trả quyết liệt và không quân của ta truy kích. Do vậy, quân và nhân dân trong xã luôn phát huy cao độ tinh thần cảnh giác, SSCĐ và tham gia chiến đấu. Trong cuộc chiến đấu chống chiến tranh phá hoại của giặc Mỹ, quân và dân xã Lũng Vân đã chiến đấu 8 trận, trong đó có 4 trận phối hợp với bộ đội chủ lực, bộ đội địa phương và công an vũ trang góp phần bắn rơi 4 máy bay Mỹ và bắn cháy 1 chiếc khác. Đặc biệt, trong thời kỳ này, quân và nhân dân xã Lũng Vân đã bắt sống 2 tên phi công Mỹ vào ngày 18/12/ 1971 và ngày 13/5/1972.
Trồng cây su su lấy ngọn đang là một thế mạnh đem lại hiệu quả kinh tế, góp phần nâng cao đời sống của người dân ở Lũng Vân.
Trong 2 cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp và đế quốc Mỹ, ngoài thành tích chiến đấu, nhân dân xã Lũng Vân còn tham gia phục vụ các đơn vị bộ đội với 8.065 ngày công, đào 4.650 m giao thông hào, 128 hầm phòng không, 15 hào chiến đấu dài hơn 600 m; mua công trái kháng chiến bằng 7 tấn thóc, ủng hộ bộ đội 12 tấn thóc, 20 con bò. Thời kỳ kháng chiến chống Mỹ, toàn xã có 112 thanh niên lên đường ra trận. Với những thành tích xuất sắc trong chiến đấu, nhân dân và LLVT xã Lũng Vân đã vinh dự được Đảng và Nhà nước tặng thưởng 1 Huân chương Chiến công hạng ba, 1 Huân chương Lao động hạng ba, 5 bằng khen của Chính phủ... Đặc biệt, vào ngày 3/5/1976, lực lượng dân quân du kích của xã đã được Quốc hội tuyên dương "Đơn vị Anh hùng LLVT nhân dân”. Lời tuyên dương ghi rõ: Là một xã vùng cao của huyện Tân Lạc, dân quân du kích xã đã nêu cao quyết tâm vừa sản xuất, vừa chiến đấu. Trong cuộc kháng chiến chống chiến tranh phá hoại của đế quốc Mỹ đã thường trực SSCĐ, tổ chức 5 trận địa trực chiến bắn máy bay địch và 1 trung đội cơ động lùng bắt giặc lái. Lần nào máy bay địch vào xã, dân quân du kích cũng nổ súng kịp thời đánh trả địch, bảo vệ nhân dân, bảo vệ sản xuất, đã bắt sống được 2 giặc lái Mỹ...
Những chiến công đó, nói như đồng chí Đinh Văn Truyền, Phó Bí thư TT Đảng ủy xã đã trở thành ngọn lửa truyền thống, động viên thế hệ con cháu tích cực tham gia vào sự nghiệp xây dựng và BVTQ. Truyền thống hào hùng đó vẫn luôn được Đảng bộ, chính quyền và nhân dân các dân tộc Lũng Vân gìn giữ, phát huy. Hàng năm, xã đảm bảo 100% chỉ tiêu giao quân với chất lượng ngày càng cao. Công tác QP-QSĐP, xây dựng lực lượng dân quân thường xuyên được quan tâm. Đảng bộ xã nhiều năm đạt TSVM. Người dân vững tin theo Đảng, tích cực chuyển đổi cơ cấu cây trồng, vật nuôi, nhân rộng các mô hình phát triển kinh tế đem lại hiệu quả cao như trồng ngô lai, su su lấy ngọn, rau an toàn... Từ những bước phát triển đó, bức tranh nông thôn ở Lũng Vân khởi sắc từng ngày. Bình quân thu nhập của xã năm 2016 đạt 14 triệu đồng/người. Các mặt y tế, giáo dục, văn hoá tiếp tục được quan tâm. Hệ thống hạ tầng nông thôn được đẩy mạnh đầu tư, tính đến nay, xã đã đạt 7/19 tiêu chí về xây dựng NTM.
Mạnh Hùng