(HBĐT) - Vạt nắng xuân vàng óng ả, cánh hoa đào chúm chím, lộc xanh mơn mởn của núi rừng báo hiệu mùa xuân đã về trên vùng cao Yên Thượng - nay là xã Thạch Yên Sáu sáp nhập (Cao Phong). Sắc xuân của núi rừng hòa quyện trong tiếng chiêng trầm hùng tạo nên không khí xuân nhộn nhịp khắp các xóm. Từng nhà, từng người ai cũng vui vẻ, phấn khởi với niềm vui xã nhà được UBND huyện Cao Phong chọn là điểm để thực hiện các dự án đầu tư phát triển du lịch.

Về Yên Thượng những ngày giáp Tết, chúng tôi cảm nhận được sắc xuân tràn ngập khắp mọi nẻo đường. Bà con tất bật dọn vệ sinh đường xá sạch sẽ, quang đãng. Đàn ông thì thịt lợn, các mế, các mẹ quây quần gói bánh chưng. Khói từ nhà sàn tỏa ra, hương rượu nồng nàn lan tỏa, hòa quyện vào nhau trong không khí ngày xuân ấm áp, rộn ràng. Qua trao đổi với bà con Yên Thượng, chúng tôi được biết, mùa xuân năm nay, người dân Yên Thượng có nhiều niềm vui nên nhà nhà ăn Tết to. Những vườn mía, vườn cam xanh mướt đem lại lợi nhuận cao gấp vài lần cây ngô, cây sắn. Năm 2019, thu nhập bình quân đầu người của xã đạt 18 triệu đồng. 

Tuy nhiên, đối với người dân trong xã, niềm vui lớn nhất để đón năm Canh Tý là giữa năm 2019, Yên Thượng được UBND huyện Cao Phong triển khai thực hiện các dự án đầu tư phát triển du lịch trọng điểm. Trong đó, điểm nhấn là khu du lịch sinh thái tổng hợp Happy Land Cao Phong tại xã Yên Thượng. Dịp Tết Canh Tý cũng chính là thời điểm vàng để người dân nơi đây chào đón khu khách tới thăm quan, khám phá vẻ đẹp hùng vĩ của thiên nhiên và cùng trải nghiệm văn hóa đặc sắc của người dân. Hành trình khám phá Yên Thượng trên cung đường tại xóm Rớm Khánh gồm: Chùa Khánh - khu ruộng bậc thang - Bó Vua.

Yên Thượng là xã vùng cao 135, cách trung tâm huyện gần 20 km. Bên cạnh điều kiện khí hậu, đất đai phù hợp cho phát triển nông nghiệp xã còn có nhiều tiềm năng để phát triển du lịch sinh thái, lịch sử - tâm linh và du lịch cộng đồng như: khu căn cứ cách mạng Cao Phong - Thạch Yên. Năm 1996, di tích được công nhận là di tích lịch sử cách mạng cấp quốc gia. Trung bình mỗi năm, chùa Khánh đón khoảng 8.000 lượt khách du lịch tới chiêm bái. Sự tích "Bó vua” - giếng nước cao hơn mặt nước biển khoảng 1.000 m; 200 ha rừng nguyên sinh; khu ruộng bậc thang đẹp nên thơ. Ngoài ra, xã Yên Thượng còn giữ được bản sắc văn hóa dân tộc Mường trong cộng đồng và trong từng nếp nhà. 

Tiết trời vào xuân se lạnh, sắc xuân ở vùng cao Yên Thượng mang một vẻ đẹp bình dị nhưng cũng không kém phần rực rỡ với những huyền tích của đất Mường. "Bó Vua” là giếng nước cao hơn mặt biển khoảng 1.000 m với dòng nước mát lạnh về mùa hè, ấm áp về mùa đông. Gần Bó Vua có bãi đất màu đen chưa bao giờ thấy cỏ mọc. Bó nước và bãi đất gắn chặt với những lời ca, điệu múa, âm vang tiếng chiêng của ngày hội "Khuống mùa” trên vùng đất Mường Thàng với những câu chuyện đầy kỳ bí mà bất cứ ai mới thoáng nghe một lần cũng muốn đến tận nơi tìm hiểu và khám phá. Quanh Bó Vua là khu đồi cao khoảng trên dưới 1.000m, cảnh quan thiên nhiên hoang sơ, xanh ngắt với những thảm cỏ, cây sim trải dài theo triền đồi. 

Theo cụ Bùi Văn Đăng, xóm Rớm Khánh, từ bao đời nay, người dân Yên Thượng đã canh tác trên các triền ruộng bậc thang. Đây chính là công trình kỳ vỹ thể hiện ở ý chí kiên cường chinh phục mẹ thiên nhiên của người dân vùng cao. Ruộng bậc thang còn là tác phẩm nghệ thuật hoành tráng do người dân vùng cao chạm khắc và phối màu trên bức tranh tuyệt tác về nền văn minh lúa nước. Để tạo dựng ruộng bậc thang, con người đã phải trải qua hàng trăm năm xây đắp mở mang kiến tạo, mất vài năm khai phá xây đắp cho thành nền, thành ruộng, thành bờ, chọn đất làm ruộng trước khi chọn đất lập bản dựng nhà. Việc trộn đất, san ruộng, đắp bờ phải dựa vào yếu tố phong thủy, tâm linh tín ngưỡng bản địa. Trong đó, yếu tố nguồn nước là điều kiện quyết định nhất. Khu ruộng bậc thang xã Yên Thượng nằm ở vị trí trung tâm của tuyến giao thông chính, với các điểm quan sát rất đẹp.

Xã Yên Thượng có hơn 90% dân số là người Mường. Nơi đây vẫn giữ được nét văn hóa đậm đà bản sắc "cơm đồ, nhà gác, nước vác, lợn thui”. Phần lớn các hộ dân ở Yên Thượng ăn ở, sinh hoạt trong những nếp nhà sàn truyền thống. Bên cạnh đó, không chỉ ngày lễ, Tết, khi có hiếu, hỉ hoặc nhà ai đó có trẻ nhỏ mới chào đời hay những sự kiện vui, buồn của cộng đồng, khắp các xóm ở Yên Thượng vẫn vang vọng tiếng chiêng. Trong những năm qua, các hoạt động văn hoá, du lịch tại địa phương được tổ chức sôi nổi, rộng khắp, đa dạng. Các giá trị văn hoá truyền thống của người Mường được người dân bảo tồn, phát huy giá trị và phục dựng đưa vào sinh hoạt văn hoá cộng đồng. Sự độc đáo trong lễ hội, nghi lễ truyền thống của người Mường tại Yên Thượng góp phần làm phong phú nền văn hóa của huyện Cao Phong, thoả mãn nhu cầu văn hóa tinh thần và sinh hoạt tín ngưỡng của nhân dân.

Ông Bùi Đức Chung, Phó Chủ tịch UBND xã Yên Thượng phấn khởi cho biết: Giữa năm 2019, xóm Rớm Khánh được chọn là điểm để phát triển du lịch cộng đồng. Xóm có 105 hộ; dân tộc Mường chiếm gần 100%. Rớm Khánh có nhiều tiềm năng để phát triển du lịch với trên 70% hộ dân giữ được nếp nhà sàn truyền thống. Đa số nhà sàn của người dân trong xóm dựa lưng vào đồi núi, mặt hướng ra cánh đồng. Hàng ngày, bà con vẫn diện trang phục dân tộc. Không chỉ có vậy, văn hóa của người Mường còn được người dân thể hiện qua cách bài trí nhà cửa, các vật dụng, cách thức sinh hoạt trong gia đình và trong văn hóa ẩm thực… Hiện nay, xóm Rớm Khánh có 7 hộ đủ điều kiện đăng ký kinh doanh homestay. 7 hộ đã tham gia HTX du lịch (thành lập tháng 6/2019) và ký cam kết sửa nhà với đầy đủ tiện nghi đón khách du lịch, bao gồm cả sân vườn xung quanh. 

 

Tiếng cười, nói rôm rả trong từng nếp nhà sàn là minh chứng về cuộc sống ấm no, hạnh phúc ở vùng cao Yên Thượng. Phát huy truyền thống cách mạng anh hùng, cấp ủy, chính quyền và nhân dân Yên Thượng quyết tâm đưa du lịch trở thành ngành kinh tế quan trọng của địa phương.