Hồ Rả, xã Yên Phú (Lạc Sơn) có dung tích 570 m3. Hồ Rả được xây dựng từ những năm 80 của thế kỷ trước với nhiệm vụ điều tiết nước sản xuất cho trên 50 ha lúa và hoa màu phía hạ lưu của hồ. Công trình hồ Rả có tổng chiều dài kênh mương 2,3 km nhưng mới kiên cố được 450 m. Do được xây dựng và đưa vào sử dụng đã lâu qua quá trình sử dụng đã xuống cấp, ảnh hưởng của mưa bão hồi tháng 8, 9 vừa qua khiến thân đập làm bằng đất đã bị xói lở thượng lưu và hạ lưu mái đập. Phía hạ lưu của con đập là nơi sinh sống của hàng chục hộ dân và mấy chục ha. Nếu vỡ đập sẽ ảnh hưởng nghiêm trọng đến tính mạng và tài sản người dân. Để khắc phục đòi hỏi lượng kinh phí lớn. Công trình sửa chữa, nâng cấp hồ Rả đã được đưa vào dự toán xây dựng bằng nguồn vốn WB8 với dự kiến khoảng 7 tỷ đồng.

Công trình hồ Rả, xã Yên Phú (Lạc Sơn) hiện đã xuống cấp.

Tiêu chí số 3 trong bộ tiêu chí NTM của tỉnh có 2 nội dung gồm: tỷ lệ diện tích đất sản xuất nông nghiệp được tưới và tiêu nước chủ động đạt 70% trở lên; đảm bảo đủ điều kiện đáp ứng yêu cầu dân sinh và theo quy định về phòng, chống thiên tai tại chỗ. Đối với nội dung thứ nhất phụ thuộc nhiều vào nguồn lực của tỉnh, sự đóng góp của người dân. Thực tế hiện nay, tiềm lực của tỉnh còn khó khăn, trong khi đó, thực hiện chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng NTM có nhiều tiêu chí, nội dung, hạng mục cần đầu tư. Thời gian qua, với phương châm Nhà nước và nhân dân cùng làm, các địa phương đã chủ động lồng ghép các nguồn lực tập trung thực hiện tiêu chí thủy lợi bằng việc cải tạo, nâng cấp, kiên cố hóa, nạo vét kênh mương, xây dựng, nâng cấp cống và trạm bơm phục vụ hoạt động tưới tiêu. Đối với nội dung thứ 2 đến nay, các địa phương đã cơ bản thành lập Ban chỉ huy phòng, chống thiên tai. Tuy nhiên, việc hoàn thành tiêu chí thủy lợi ở nhiều xã vẫn còn là thách thức không nhỏ vì phần lớn công trình xuống cấp hoặc chưa hoàn thiện về hệ thống kênh mương, hay các công trình bị thiệt hại nặng nề do thiên tai cần được đầu tư lớn, đó là chưa kể những xã cần xây dựng thêm các công trình để bảo đảm sản xuất.

Theo thống kê, toàn tỉnh có 853 công trình thuỷ lợi, 2.443 km kênh mương. Diện tích được tưới tiêu 51.000/ 126.000 ha cây trồng hàng năm, đạt 37%. Giai đoạn 2016-2018, toàn tỉnh đã huy động, lồng ghép các nguồn vốn đầu tư nâng cấp, sửa chữa, xây mới hệ thống thủy lợi khoảng 871,4 tỷ đồng; trong đó, nguồn vốn ngân sách Trung ương hỗ trợ trực tiếp đầu tư xây dựng công trình thủy lợi 83 tỷ đồng; đã hỗ trợ nâng cấp, kiên cố hóa trên 62 công trình thuỷ lợi; 87 km kênh mương; đào đắp, nạo vét trên 512,2 nghìn m3, phát dọn trên 1,66 triệu m2 kênh mương. Qua rà soát đánh giá, đến nay có 160/191 xã đạt tiêu chí số 3 về thủy lợi (đạt 83,77%), tăng 49 xã đạt tiêu chí so với năm 2015.

Đồng chí Nguyễn Anh Quân, Phó Giám đốc Sở NN&PTNT cho biết: Thời gian qua, tỉnh ta đã được hưởng một số cơ chế, chính sách về hỗ trợ đầu tư xây dựng các công trình thuỷ lợi và kiên cố hoá kênh mương, tập trung xây dựng, sửa chữa những công trình thuỷ lợi trọng yếu, xây mới hệ thống thuỷ lợi nội đồng, phát động sâu rộng chiến dịch toàn dân làm thuỷ lợi. Ngoài ra, việc phân cấp quản lý, khai thác công trình thuỷ lợi cho Công ty Khai thác công trình thủy lợi và các tổ hợp tác đã phát huy được vai trò làm chủ, huy động nguồn lực của nhân dân, kịp thời tưới tiêu phục vụ sản xuất, đảm bảo an toàn mùa mưa lũ. Tuy nhiên, theo quy định của tỉnh, mức hỗ trợ vốn của Nhà nước cho các công trình thuỷ lợi không quá 85%, còn lại phải huy động nhân dân đóng góp trong khi đời sống nhân dân còn nhiều khó khăn nên việc huy động mới chỉ dừng lại ở hiến đất và đóng góp ngày công lao động. Hiện nay, thông qua các chương trình, dự án, một số hồ chứa đã được đưa vào danh mục để sửa chữa. Do đó, các địa phương tăng cường tuyên truyền, vận động người dân nâng cao tinh thần trách nhiệm trong bảo vệ công trình, tích cực tham gia đóng góp ngày công, kinh phí đào đắp, nạo vét kênh mương để sớm hoàn thành tiêu chí này. Ngành nông nghiệp cũng khuyến cáo các địa phương phải có phương pháp khắc phục khẩn cấp để bảo đảm các công trình thuỷ lợi trước mắt phục vụ yêu cầu sản xuất của người dân.

Đinh Thắng