(HBĐT) - Là tỉnh miền núi có nguồn tài nguyên khoáng sản đa dạng, trữ lượng lớn, Hòa Bình thu hút khá nhiều doanh nghiệp đến tìm hiểu cơ hội đầu tư để triển khai các dự án khai thác khoáng sản. Tuy nhiên, những thách thức hiện nay đòi hỏi cần bám sát định hướng để chọn lọc thu hút được các dự án chất lượng, mang tính bền vững cao.

Hiện nay, có 60 dự án khai thác khoáng sản đang hoạt động, chiếm 68,2% tổng số dự án khai thác khoáng sản trên địa bàn tỉnh. (Ảnh: Khai thác khoáng sản đá vôi trên địa bàn xã Cao Dương, huyện Lương Sơn).

Sau một thời gian tìm hiểu, Công ty CP Tập đoàn Xuân Khiêm quyết định xúc tiến đầu tư dự án xây dựng nhà máy xi măng Xuân Sơn tại 2 xã Ngọc Lương, Đoàn Kết (Yên Thủy). Ông Trần Xuân Khiêm, Chủ tịch Hội đồng quản trị kiêm Tổng Giám đốc công ty cho biết: Sau khi có quyết định chủ trương đầu tư và giấy chứng nhận đăng ký đầu tư, công ty khẩn trương hoàn thiện các thủ tục để khởi công nhà máy sản xuất xi măng Xuân Sơn với công suất 2,3 triệu tấn/năm. Dự án có tổng vốn đầu tư khoảng 4.989 tỷ đồng, lựa chọn công nghệ tiên tiến, hiện đại, đáp ứng các tiêu chí về tiêu hao nguyên liệu, nhiên liệu, năng lượng, đáp ứng yêu cầu về phát thải, bảo vệ môi trường. Đồng thời, sử dụng hợp lý nguồn tài nguyên tại chỗ có chất lượng tốt, trữ lượng dồi dào là đá vôi, đất sét tại khu vực huyện Yên Thủy để sản xuất, cung cấp các sản phẩm xi măng cho thị trường trong nước và một phần cho xuất khẩu. Dự kiến, từ quý I/2021 - quý III/2022, công ty sẽ đầu tư xây dựng, lắp đặt máy móc, thiết bị; từ quý IV/2022 sẽ hoàn thành đầu tư, đưa dự án vào hoạt động.

Được biết, dự án của Tập đoàn Xuân Khiêm là dự án khai thác, chế biến khoáng sản mới nhất được nhận quyết định chủ trương đầu tư của UBND tỉnh. Sau đó, Sở KH&ĐT đã cấp giấy chứng nhận đăng ký đầu tư, xác nhận thời gian hoạt động của dự án là 50 năm, tổng vốn đầu tư lên tới 4.989 tỷ đồng. Đây không chỉ là dự án lớn về quy mô đầu tư và năng lực tài chính của doanh nghiệp, mà còn bật lên những tín hiệu tích cực, thể hiện quyết tâm của tỉnh trong nỗ lực thu hút các dự án chất lượng, mang tính bền vững thuộc lĩnh vực khai thác khoáng sản.

Tại buổi làm việc với lãnh đạo Tập đoàn Xuân Khiêm, đồng chí Bùi Văn Tỉnh, Ủy viên BCH T.Ư Đảng, Bí thư Tỉnh ủy đã nhấn mạnh định hướng của tỉnh khi thu hút dự án khai thác, chế biến khoáng sản nói chung, trong đó có dự án sản xuất xi măng: Các dự án phải phù hợp với định hướng thu hút đầu tư (THĐT), quy hoạch ngành, lĩnh vực, quy hoạch phát triển KT-XH của địa phương, đáp ứng đầy đủ các tiêu chí về lựa chọn dự án đầu tư có điều kiện trên địa bàn tỉnh. Đặc biệt, phải giải quyết được mâu thuẫn giữa phát triển sản xuất với các vấn đề về xã hội và môi trường, nhất định không được đánh đổi tài nguyên môi trường để phát triển đơn thuần về kinh tế.

Bám sát định hướng trên, tỉnh đã mở cửa thu hút dự án của Tập đoàn Xuân Khiêm. Với dự án này, Tập đoàn Xuân Khiêm không dừng lại ở việc khai thác thô mà chú trọng sử dụng hiệu quả, bền vững nguồn tài nguyên khoáng sản tại chỗ, thông qua việc đầu tư nhà máy sản xuất xi măng chất lượng cao, công suất lớn, áp dụng công nghệ tiên tiến giúp gia tăng giá trị nguyên liệu, đóng góp nhiều hơn cho ngân sách Nhà nước, góp phần đắc lực phát triển KT-XH địa phương. 

"Không đánh đổi môi trường, không phá vỡ quy hoạch, không tác động xấu đến đời sống của người dân khu vực xung quanh. Đây là 3 vấn đề cốt lõi mang tính định hướng để tỉnh chọn lọc thu hút các dự án khai thác khoáng sản phù hợp, có chất lượng, mang tính bền vững” - đồng chí Bùi Văn Cửu, Phó Chủ tịch UBND tỉnh khẳng định.

Theo đồng chí Phó Chủ tịch UBND tỉnh, Hòa Bình cũng như các tỉnh, thành phố trong cả nước đều xác định phải bám sát định hướng để chọn lọc các dự án khai thác khoáng sản phù hợp. Yêu cầu quan trọng đặt ra là dự án phải đảm bảo phù hợp với các quy hoạch, không ảnh hưởng đến QP-AN; đảm bảo hiệu quả KT-XH như giải quyết việc làm cho lao động địa phương, sử dụng tài nguyên theo hướng bền vững, hoàn thành tốt nghĩa vụ nộp ngân sách Nhà nước… Đặc biệt, phải đảm bảo về môi trường, phát triển bền vững theo quy định của Luật Bảo vệ môi trường và các quy định của tỉnh. Theo đó, tỉnh khuyến khích thu hút các dự án sử dụng công nghệ tiên tiến, kiên quyết đề nghị các chủ đầu tư rà soát, thực hiện nghiêm quy định về bảo vệ môi trường trong quá trình tìm hiểu, triển khai, vận hành dự án khai thác khoáng sản, xác định việc đảm bảo môi trường chính là yêu cầu quan trọng hàng đầu để đưa dự án vào hoạt động. Đây cũng chính là tinh thần chỉ đạo của Chính phủ đối với các dự án khai thác khoáng sản nói chung, dự án đầu tư sản xuất vật liệu xây dựng nói riêng.

Theo chỉ đạo mới nhất của Chính phủ khi ban hành Nghị định số 95/2019/NĐ-CP, bắt đầu từ ngày 10/2/2020, các dự án đầu tư sản xuất vật liệu xây dựng phải được thẩm định công nghệ. Cụ thể, phải lựa chọn công nghệ thiết bị tiên tiến, hiện đại, đáp ứng tiêu chí về tiêu hao nguyên liệu, nhiên liệu, năng lượng, đáp ứng yêu cầu về bảo vệ môi trường, được thẩm định công nghệ theo quy định pháp luật về chuyển giao công nghệ. Nội dung chỉ đạo này sẽ tiếp tục là "kim chỉ nam” để Hòa Bình lựa chọn được các dự án đầu tư phù hợp, chất lượng, từng bước hiện thực hóa quyết tâm đồng hành cùng doanh nghiệp, hướng tới khai thác bền vững nguồn tài nguyên khoáng sản trên địa bàn tỉnh.

Đồng chí Nguyễn Trần Anh, Giám đốc Sở TN&MT trao đổi: Khoáng sản là nguồn tài nguyên không tái tạo, thuộc tài sản quan trọng của quốc gia. Do đó, phải được quản lý, bảo vệ, khai thác, sử dụng hợp lý, tiết kiệm, có hiệu quả và mang tính bền vững. Tuy là địa phương sở hữu nguồn khoáng sản dồi dào, nhưng cũng chính vì thế, Hòa Bình đang đứng trước nhiều thách thức để có thể biến tài nguyên thành sức mạnh. Bám sát định hướng phải khai thác hiệu quả, bền vững nguồn tài nguyên quan trọng này, chúng ta đang tích cực tìm kiếm lời giải: làm thế nào để cân đối giữa khai thác với dự trữ; làm thế nào để giải quyết hài hòa mâu thuẫn giữa khai thác khoáng sản với bảo vệ môi trường, bảo vệ cảnh quan thiên nhiên và các nguồn tài nguyên khác; làm thế nào để nâng cao hiệu quả quản lý Nhà nước đối với các dự án khai thác khoáng sản…

Riêng đối với việc đón nhận các dự án khai thác khoáng sản, tỉnh đã tìm được câu trả lời xác đáng: Lựa chọn đúng dự án đầu tư góp phần quan trọng nâng cao hiệu quả khai thác khoáng sản. Nhằm tham mưu cho tỉnh lựa chọn được các dự án đầu tư phù hợp, mới đây, Sở KH&ĐT đã có Tờ trình số 149/TTr-SKHĐT, ngày 5/8/2020 gửi UBND tỉnh về việc phê duyệt Quyết định ban hành tiêu chí lựa chọn nhà đầu tư, dự án đầu tư và danh mục các dự án thuộc lĩnh vực ưu tiên THĐT, THĐT có điều kiện và tạm dừng THĐT trên địa bàn tỉnh. Theo Sở KH&ĐT, các dự án khai thác khoáng sản được xếp vào danh mục dự án THĐT có điều kiện.

Cụ thể, để "vào” được địa bàn tỉnh khai thác khoáng sản, các dự án đầu tư phải chấp hành quy định về bảo vệ môi trường, chủ đầu tư phải thực hiện đầy đủ theo các nội dung bảo vệ môi trường và triển khai thực hiện cải tạo, phục hồi môi trường của dự án; thực hiện đúng theo Giấy phép khai thác được cấp có thẩm quyền cấp. Tỉnh kiên quyết không thu hút các dự án sử dụng công nghệ cũ, lạc hậu; dự án sử dụng máy móc, thiết bị, dây chuyền công nghệ nhập khẩu đã qua sử dụng mà không đáp ứng các yêu cầu về chất lượng, an toàn, tiết kiệm năng lượng và bảo vệ môi trường; dự án sử dụng máy móc, thiết bị, dây chuyền công nghệ mà các nước đã loại bỏ vì lạc hậu, chất lượng kém, gây ô nhiễm môi trường. Riêng đối với dự án mới, tỉnh kiên quyết không cho hoạt động khi chưa xây dựng, chưa đủ điều kiện vận hành công trình bảo vệ môi trường theo báo cáo đánh giá tác động môi trường đã được phê duyệt, chậm hoàn thành thủ tục về môi trường theo quy định của pháp luật. Bên cạnh đó, các dự án đầu tư sản xuất phải đảm bảo điều kiện thẩm tra công nghệ theo quy định. Tỉnh mong muốn trong thời gian tới sẽ tìm kiếm được những nhà đầu tư có cùng tư duy, tầm nhìn để đồng hành thực hiện chiến lược khai thác hiệu quả, bền vững nguồn tài nguyên khoáng sản trên địa bàn tỉnh.