Xóm Ngòi, xã Ngòi Hoa (Tân Lạc) là xóm du lịch cộng đồng lưu giữ và phát huy bản sắc dân tộc Mường.
Bên cạnh nền văn hóa nổi tiếng, đồ sộ, huyện Tân Lạc có nhiều phong cảnh, hang động, thác nước, núi đá, rừng tự nhiên và những khe suối nhỏ trong lành,... lưu giữ vẻ hoang sơ, hùng vĩ cùng với khung cảnh làng quê thanh bình. Đây là tài nguyên quý báu để Tân Lạc phát triển các loại hình du lịch.
Tân Lạc có 2 xã vùng hồ là Ngòi Hoa và Trung Hòa. Đến được 2 xã dẫu còn khó khăn, thế nhưng cả 2 xã có phong cảnh thiên nhiên thơ mộng. Riêng xã Ngòi Hoa được quy hoạch "vùng lõi”, xác định là trọng tâm của định hướng xây dựng Khu du lịch quốc gia hồ Hòa Bình. Xã Ngòi Hoa đang sở hữu nhiều điều kiện lý tưởng để phát triển du lịch cộng động, sinh thái, nghỉ dưỡng. Trên địa bàn xã, vịnh Ngòi Hoa, động Hoa Tiên, động Thác Bờ là những khu vực đẹp nguyên sơ, cuốn hút và là cơ hội để xây dựng những sản phẩm du lịch đáp ứng nhu cầu du khách.
Động Thác Bờ (di tích cấp quốc gia) thuộc xóm Bưng, xã Ngòi Hoa chia làm ba khu. Trong động có các dàn đàn đá, chiêng Mường đá, cây bạc, núi vàng, nhũ đá tài lộc lấp lánh…Động Hoa Tiên thuộc xóm Ngòi, xã gồm 2 cửa: Cửa phía đông nam và cửa phía nam. Cửa động cao hơn nền động khoảng 8 - 10 m, muốn vào động du khách phải đi qua cầu thang bằng sắt, bắc ở hai cửa vào. Đặc biệt ẩn bên trong những dãy núi đá vôi là hệ thống hang động Karst còn nguyên sơ, tuyệt đẹp. Qua điều tra, khảo sát, các nhà khoa học đưa ra nhiều giả thuyết rằng có thể vẫn còn có thêm một số hang, động chưa được tìm thấy nơi đây cũng như chắc chắn hồ nước (hồ Tiên) được hình thành do quá trình "sụp lún” Karst tầng dưới mặt nước có đường thông ra hồ Hòa Bình.
Riêng xóm Ngòi, xã Ngòi Hoa là xóm người Mường có từ lâu đời được coi là một trong những bản ven lòng hồ đẹp và nguyên sơ nhất của tỉnh. Xóm có 90 hộ dân, 100% là người Mường còn lưu giữ được nét đẹp truyền thống từ lâu đời của những ngôi nhà sàn. Xóm là nơi tìm thấy trống đồng Ngọc Lũ, hiện đang trưng bày ở Bảo tàng tỉnh Hòa Bình.
Trưởng phòng VH-TT huyện Tân Lạc Bùi Minh Hồng cho biết: Mấy năm nay, huyện Tân Lạc đã phối hợp với các sở, ngành triển khai các giải pháp phát triển xây dựng Khu du lịch quốc gia hồ Hòa Bình, huy động các nguồn lực đầu tư kết cấu hạ tầng, tạo điều kiện cho các doanh nghiệp triển khai các dự án đầu tư vào du lịch. Xóm Ngòi đã trở thành điểm du lịch cộng đồng mang sự trải nghiệm thú vị cho du khách trong và ngoài nước, vừa bảo tồn những giá trị di sản văn hóa truyền thống, di sản sinh thái, đồng thời giúp giải quyết việc làm, tăng thêm nguồn thu cho ngân sách địa phương. Bên cạnh đó, Công ty CP du lịch Hòa Bình - doanh nghiệp đã hoàn thành dự án khu vui chơi giải trí tại vịnh Ngòi Hoa xây dựng các phẩm du lịch đáp ứng nhu cầu cho du khách trong và ngoài nước. Những năm gần đây, lượng du khách đến với xóm Ngòi ngày một tăng: Năm 2015 khoảng 9.000 lượt, năm 2016 khoảng 12.000 lượt khách, năm 2017 dự kiến 30.000 lượt khách. Hiện nay, trên khu vực xã Ngòi Hoa đã có các doanh nghiệp quan tâm nghiên cứu đầu tư các dự án du lịch. Trong đó có Công ty CP đầu tư Lạc Hồng triển khai dự án khu nghỉ dưỡng và du lịch sinh thái hồ Hòa Bình tại xóm Liếm, xã Ngòi Hoa với tổng mức đầu tư dự kiến 800 tỷ đồng.
Lê Chung