Hôm nay (8-11) hoặc ngày mai, Cơ quan Năng lượng nguyên tử quốc tế (IAEA) sẽ ra báo cáo, mà theo các nguồn tin phương Tây, trong đó khẳng định Iran đã làm chủ được các bước cần thiết để chế tạo bom hạt nhân.

Lực lượng vệ binh cộng hòa Iran thử tên lửa ở sa mạc bên ngoài thành phố Qom hồi tháng 11-2006 - Ảnh: AFP/Getty Images

Ngày 6-11, dẫn lời các quan chức và chuyên gia hạt nhân phương Tây đã tiếp cận được báo cáo của IAEA, báo Washington Post cho biết các nhà lãnh đạo Iran chưa quyết định có sản xuất vũ khí hạt nhân hay không. Nhưng Tehran đã chuẩn bị đầy đủ mọi kỹ năng và thiết bị để chế tạo bom hạt nhân nếu muốn. Theo cựu quan chức IAEA David Albright, IAEA đã thu thập thông tin tình báo từ nhiều nguồn và xác định Iran “có đủ dữ liệu để thiết kế và sản xuất một thiết bị nổ hạt nhân, sử dụng uranium làm giàu”.

Hỗ trợ từ chuyên gia nước ngoài

Theo báo cáo, một trong những đột phá của Iran là có được bản thiết kế thiết bị có tên máy phát R265. Đây là thiết bị gây nổ có độ chính xác cao nhằm kích hoạt một phản ứng hạt nhân dây chuyền. “Thiết bị này là một thách thức công nghệ khó khăn, và Iran cần sự hỗ trợ kỹ thuật từ nước ngoài để thiết kế và thử nghiệm nó” - ông Albright cho biết.

Theo các thông tin tình báo mà IAEA nhận được, nhà khoa học hạt nhân Liên Xô Vyacheslav Danilenko đóng vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ Tehran thiết kế thiết bị R265. Trung tâm Nghiên cứu vật lý Iran (PRC) đã ký hợp đồng thuê Danilenko hồi giữa thập niên 1990 và theo các tài liệu của IAEA, Danilenko đã làm việc cho chính quyền Iran trong năm năm.

Các quan chức ngoại giao châu Âu cũng tiết lộ các thanh sát viên IAEA đã rất nỗ lực liên hệ với Danilenko và Danilenko thừa nhận từng hỗ trợ Iran phát triển công nghệ hạt nhân, nhưng ông khẳng định công việc của mình chỉ là hỗ trợ các chương trình hạt nhân dân sự của Tehran. Theo Washington Post, không có bằng chứng nào cho thấy các quan chức chính quyền Nga biết về các hoạt động của Danilenko ở Iran.

Các nhà ngoại giao và chuyên gia hạt nhân phương Tây cũng cho biết Tehran còn được các chuyên gia nước ngoài, từ CHDCND Triều Tiên và Pakistan, cung cấp các công thức và mã toán học để thiết kế các thiết bị hạt nhân. Trong số này đáng chú ý là cha đẻ chương trình hạt nhân của Pakistan là Abdul Qadeer Khan, người từng bị buộc tội cung cấp thiết kế vũ khí hạt nhân cho Libya.

Bài học Iraq

Các thông tin trên được đưa ra chỉ một tuần sau khi có tin chính quyền Israel lên kế hoạch tấn công phủ đầu các cơ sở hạt nhân của Iran. Ngay lập tức, một số tờ báo phương Tây đã lên tiếng cho rằng cần phải mạnh tay với Iran. Báo Independent chỉ trích cách tiếp cận mềm mỏng của Mỹ về vấn đề Iran là đã thất bại, không thể ngăn cản được Tehran sở hữu vũ khí hạt nhân. Đã đến lúc ông Obama phải hành động vì “Mỹ không thể đứng nhìn khi Iran đe dọa sự tồn tại của Israel, đồng minh thân cận nhất của Mỹ ở Trung Đông”.

Tuy nhiên, báo New York Times lại cho rằng hãy còn quá sớm để khẳng định Iran muốn sản xuất vũ khí hạt nhân. Việc chính quyền Tehran cản trở các thanh sát viên IAEA khiến các kết luận của IAEA về chương trình hạt nhân của Iran nhiều khi chỉ là đoán mò, dựa trên cảm tính. Nhắc lại bài học Iraq: năm 2003, báo này cảnh báo chính quyền Mỹ của cựu tổng thống George Bush đã tấn công Iraq vì cho rằng chính quyền Saddam Hussein đang sở hữu vũ khí hủy diệt hàng loạt, nhưng rõ ràng đó chỉ là thông tin bịa đặt. Sau tám năm, quân Mỹ vẫn chẳng tìm thấy một quả bom hạt nhân nào ở Iraq.

Nga và Trung Quốc đã kêu gọi giám đốc IAEA Yukia Amano tạm hoãn công bố báo cáo về chương trình hạt nhân của Iran với lý do “những thông tin như vậy chỉ càng đẩy Iran vào chân tường”. Điều đáng lo ngại, theo AP, là các nước vùng Vịnh đang lặng lẽ tán đồng kế hoạch tấn công phủ đầu của Israel. Chắc chắn những thông tin mới từ IAEA sẽ càng khiến chính quyền Israel quyết tâm hơn.

Tuy nhiên, một cuộc chiến mới tại Trung Đông sẽ đẩy khu vực và cả nền kinh tế toàn cầu vào khủng hoảng. Giá dầu tăng vọt sẽ chỉ là hậu quả đầu tiên. Trong xã luận ra ngày 7-11, báo Haaretz, nhật báo lâu đời nhất ở Israel, đã kêu gọi Tổng thống Mỹ Obama hãy ngăn chặn Israel mở cuộc chiến tranh chống Iran “trước khi quá muộn”.

Theo TTO

Các tin khác

Đông đảo người dân Iran đưa tang Tổng thống Ebrahim Raisi

G7 dự kiến thảo luận việc sử dụng tài sản bị đóng băng của Nga

Các quần thể cá nước ngọt di cư giảm hơn 80% kể từ năm 1970

Tổng thống Iran Raisi thiệt mạng trong vụ tai nạn trực thăng

---

Cộng đồng quốc tế phản ứng về vụ trực thăng chở Tổng thống Iran gặp nạn

Ngày 20/5, thông tin từ nhà chức trách Iran cho biết một chiếc trực thăng chở Tổng thống Ebrahim Raisi và Ngoại trưởng Hossein Amirabdollahian bị rơi vào ngày 19/5 khi đang bay qua địa hình núi trong sương mù dày đặc khi vừa kết thúc chuyến thăm Azerbaijan.

Ít nhất 47 người thiệt mạng vì mưa lũ ở miền bắc Afghanistan

Ngày 19/5, thông tin từ giới chức Afghanistan cho biết, đã có ít nhất 47 người thiệt mạng vì mưa lớn và lũ lụt ở miền bắc Afghanistan trong những ngày qua.

IEA cảnh báo nguy cơ thiếu hụt khoáng sản

IEA đã đưa ra cảnh báo về nguy cơ thiếu hụt nguồn cung khoáng sản thiết yếu cho chuyển đổi từ năng lượng hóa thạch sang năng lượng xanh do đầu tư không đủ mạnh.

Các quốc gia Arab kêu gọi công nhận Nhà nước Palestine

Tại Hội nghị thượng đỉnh Liên đoàn Arab (AL) ở thủ đô Manama của Bahrain với sự tham dự của Tổng Thư ký AL Ahmed Aboul-Gheit và Tổng Thư ký Liên hợp quốc Antonio Guterres, lãnh đạo các quốc gia Arab kêu gọi cộng đồng quốc tế hành động để thiết lập nền độc lập của người Palestine.

Liên hợp quốc nâng dự báo triển vọng kinh tế toàn cầu năm 2024

Ngày 16/5 (giờ New York), Liên hợp quốc (LHQ) đã công bố Báo cáo Tình hình và Triển vọng Kinh tế Thế giới, trong đó đưa ra đánh giá lạc quan thận trọng về triển vọng kinh tế toàn cầu trong năm 2024.

Liên hợp quốc cảnh báo nguy cơ nạn đói ở Dải Gaza

Theo phóng viên TTXVN tại Geneva, Phó Tổng Thư ký Liên hợp quốc (LHQ) phụ trách điều phối các vấn đề nhân đạo và cứu trợ khẩn cấp Martin Griffiths ngày 16/5 cho biết người dân ở Dải Gaza đang đối diện với nạn đói khi các nguồn lương thực cạn kiệt, đồng thời cho rằng chiến dịch của Israel ở thành phố Rafah gây ra nhiều khó khăn cho việc lập kế hoạch và phân phối hàng cứu trợ.