Lực lượng dân quân xã Bắc Sơn (Tân Lạc) tham gia ngày công làm đường giao thông nối xóm Hày Dưới với xóm Hiềng, xã Noong Luông (Mai Châu).
Những ngày trung tuần tháng 5/1972, đế quốc Mỹ liên tục dùng không quân đánh phá ác liệt các cảng miền Bắc, trong đó, nhiều lần tổ chức các đợt máy bay xâm phạm không phận Hòa Bình rồi đánh phá Hà Nội và dọc tuyến đường 21. Đáng kể nhất vào ngày 11/5/1972, không quân Mỹ đã tổ chức 6 đợt máy bay xâm phạm không phận Hòa Bình vào đánh phá Hà Nội. Khi chúng đến ném bom đã bị quân - dân của ta đánh trả quyết liệt. Vào hồi 15h30’ ngày 11/5/1972, lưới lửa phòng không của ta đã bắn cháy 2 chiếc máy bay của không quân Mỹ. Khi 2 chiếc máy bay địch bị bắn cháy, phi công Mỹ đã nhảy dù xuống khu vực rừng núi thuộc xóm Hày Dưới, xã Bắc Sơn. Đồng chí Bùi Văn Quynh, Chỉ huy trưởng Ban CHQS xã Bắc Sơn cho biết: Địa bàn xã thời đó chủ yếu là núi đá tai mèo, nhiều nơi chưa có dấu chân người đặt đến. Khi phát hiện có phi công nhảy dù, 2 bố con ông Hà Văn Kín và Hà Thị Quyến ở xóm Hày Dưới đang đi đào củ mài trên núi đã báo cho lực lượng dân quân xã. Nhận được tin báo, đồng chí Chỉ huy trưởng quân sự xã đã nổi trống báo động dân quân tập trung. Sau khi quán triệt mệnh lệnh, lực lượng dân quân vượt núi tới địa điểm phi công Mỹ nhảy dù để truy bắt.
ông Đinh Văn Yến (xóm Hày Dưới) khi đó là chiến sỹ Trung đội dân quân cơ động xã trực tiếp tham gia truy lùng giặc lái Mỹ nhớ lại: Sau nhiều tiếng đồng hồ luồn rừng, qua 9 lớp núi đá tai mèo hiểm trở trong điều kiện thời tiết mưa, rét, sương mù, chúng tôi mới tới được chỗ phi công Mỹ nhảy dù lẩn trốn. Lại mất thêm hơn 2 giờ nữa để lần tìm dấu vết. Quá trình lần tìm, chúng tôi đã thu được 2 dù và phần lớn trang bị của phi công Mỹ bỏ lại. Với quyết tâm không để giặc lái Mỹ trốn thoát, CB,CS lực lượng dân quân xã đã vượt qua khó khăn, muỗi vắt để truy bắt 2 phi công Mỹ…
Không chỉ vượt lên những khó khăn về địa hình, điều kiện thời tiết mà những CB,CS dân quân xã Bắc Sơn còn kiên cường chiến đấu, bắn trả máy bay Mỹ đến giải cứu phi công. Theo thống kê, trong 2 ngày 12 - 13/5/1972, địch nhiều lần dùng máy bay V10, AC5, AD6, F4 xâm phạm vùng trời Hòa Bình. Chúng lượn nhiều vòng và bắn phá vào khu vực ta vây bắt phi công. Có thời điểm chúng tăng cường lên 40 lượt/chiếc. Thậm chí, cao điểm nhất vào ngày 12/5/1972, không quân Mỹ đã xâm phạm không phận, bắn phá, ngăn chặn lực lượng vây bắt lên đến 120 lượt/chiếc.
ông Bùi Văn Thi, chiến sỹ dân quân năm xưa trực tiếp tham gia trận vây bắt giặc lái Mỹ ở khu vực Thung Sen thuộc xóm Hày Dưới nhớ lại: Địch dùng máy bay đánh phá, chúng đến là chúng tôi cùng bộ đội bắn trả quyết liệt, vừa chiến đấu, vừa khép chặt vòng vây. Đến 13h ngày 12/5/1972 chúng tôi đã bắt được tên phi công đầu tiên và thu toàn bộ trang bị. Với quyết tâm không để địch cứu phi công, mặc dù khi đó trời mưa to, gió lớn, giông sét và mưa đá nhưng với quyết tâm cao độ, đến 9h25’ ngày 13/5/1972 chúng tôi bắt được tên phi công thứ hai khi đang lẩn trốn ở một hốc đá trong tình trạng mệt mỏi, run sợ. Trong trận chiến đấu này, ta đã hy sinh 5 người, trong đó xã Bắc Sơn có đồng chí Bùi Văn ỏ, Trung đội trưởng dân quân cơ động xã. Còn lại 4 người đều thuộc xã Lũng Vân. Ngoài ra, còn có 15 người bị thương và một số gia súc, gia cầm bị thiệt hại bởi bom đạn kẻ thù.
Đánh giá về thắng lợi này, trung tá Nguyễn Đức Dung, Trưởng Ban Khoa học quân sự - Bộ CHQS tỉnh cho rằng: Đây là trận chiến đấu thể hiện rõ ý chí quyết chiến, quyết thắng, sự đoàn kết thống nhất, hiệp đồng chặt chẽ của các lực lượng tạo nên sức mạnh chiến tranh nhân dân đánh bại các đợt tiến công của máy bay và vây bắt thắng lợi phi công Mỹ. Chiến thắng là kết quả của việc huấn luyện, diễn tập tác chiến, xây dựng thế trận chiến tranh nhân dân liên hoàn. Đồng thời, khẳng định hiệu quả của lưới lửa phòng không nhân dân trên núi rừng tỉnh Hòa Bình, góp phần cùng với quân và dân miền Bắc đập tan âm mưu dùng không quân leo thang đánh phá hậu phương lớn miền Bắc trong cuộc chiến tranh phá hoại lần thứ 2 bằng không quân của Mỹ.
Tự hào và phát huy truyền thống anh hùng, những năm qua lực lượng dân quân xã Bắc Sơn luôn thực hiện tốt nhiệm vụ QP-QSĐP, trở thành lực lượng nòng cốt trong vận động nhân dân xây dựng, củng cố vững chắc thế trận QPTD. Đồng chí Bùi Văn Quynh, Chỉ huy trưởng Ban CHQS xã Bắc Sơn cho biết thêm: Hiện nay, lực lượng dân quân xã luôn phát huy tốt vai trò nòng cốt, tích cực tham gia xây dựng cơ sở chính trị địa phương vững mạnh. Đồng thời, phối hợp có hiệu quả với các lực lượng trong công tác giữ vững ANCT - TTATXH ở địa phương; tích cực nâng cao chất lượng công tác huấn luyện; nhiệt tình tham gia công tác vận động quần chúng; hàng năm đều hoàn thành 100% chỉ tiêu tuyển quân với chất lượng cao… Đặc biệt, trong lĩnh vực phát triển kinh tế gia đình, CB,CS lực lượng dân quân xã trở thành lực lượng đi đầu với nhiều mô hình kinh tế đem lại hiệu quả, nhờ đó 100% gia đình CB,CS lực lượng dân quân xã có cuộc sống ổn định; hàng năm, 100% gia đình CB,CS lực lượng dân quân xã đều được công nhận đạt gia đình văn hóa... Đây chính là những cách thiết thực nhất để lực lượng dân quân xã Bắc Sơn nối tiếp truyền thống anh hùng trong quá khứ, phát huy vai trò quan trọng trong công cuộc xây dựng quê hương ngày càng giàu đẹp.
Thu Trang