(HBĐT) - Những ngày quân ta nổ súng tấn công vào tập đoàn cứ điểm Điện Biên Phủ, nhân dân xã Đoàn Kết (Yên Thủy) đã cử hàng trăm lượt dân công tải đạn, tải lương thực và vận chuyển thương binh phục vụ chiến dịch. Với khí thế hừng hực, không ngại khổ, ngại khó, Đoàn Kết cùng với nhân dân cả nước đã làm tốt công tác hậu phương, giúp cho tiền tuyến chắc tay súng, đập tan cứ điểm Điện Biên Phủ, làm nên chiến thắng "lừng lẫy năm châu, chấn động địa cầu”.

Mặc dù những người lính tham gia Chiến dịch Điện Biên Phủ hầu hết đã về với tổ tiên, nhưng sự tự hào về truyền thống cách mạng của người dân nơi đây thì vẫn còn mãi. Đồng chí Bùi Văn Dậu, Chủ tịch UBND xã Đoàn Kết cho biết: Trong cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp xâm lược, đầu năm 1947, trước nguy cơ chiến sự lan tới ngày một gần, nhiều cơ quan của Trung ương, bộ đội chủ lực chuyển về đóng trên địa bà xã như: kho vũ khí, xưởng công binh, trạm xá của khu III, xưởng công binh Z54 của Quân khu III sơ tán về hang Trâu (cách đình Phù Vệ 200 m) làm nhiệm vụ sản xuất vũ khí; kho vũ khí ở hang Núi Moi, hang Hiêm; kho thuốc nổ khu III ở Đồng Khú. Đến đầu năm 1948, Đoàn Kết là một trong những địa điểm sơ tán của Kho thuốc Quân y – Bộ Quốc phòng, là nơi đóng quân của bộ đội đơn vị Đại đoàn 320.

Trải qua các giai đoạn của cuộc chiến, chính quyền và nhân dân xã Đoàn Kết đều hết lòng đóng góp sức của, sức người cho cách mạng. Đến tháng 7/1953, trước những thất bại nặng nề về quân sự ở chiến trường Tây Bắc, địch tăng cường uy hiếp Hòa Bình và Ninh Bình. Thực hiện yêu cầu của Hội đồng cung cấp huyện Lạc Thủy, liên xã Đoàn Kết – Hữu Lợi  xay giã 50 tấn thóc phục vụ bộ đội, gần 20 công dân xã lên đường đi tải đạn, tải gạo phục vụ chiến dịch Tây Nam Ninh Bình. Tháng 7/1953, Pháp ném bom ở Đồng Lau, Ao Khú, Đẹn Thổ, Thắc La và cho quân đánh vào xã Đoàn Kết nhằm phá kho vũ khí, thuốc nổ của quân ta. Quân dân du kích của xã Đoàn Kết do đồng chí Bùi Văn Điển chỉ huy đã phối hợp với các đơn vị bộ đội anh dũng ngăn chặn, không cho địch tiến sâu vào địa bàn. Tháng 11/1953, Thiếu tướng Hoàng Sâm về chỉ đạo cuộc tập trận tại Đồng Tưa – Cửa Lũy. Cuộc tập trận diễn ra trong 7 ngày, sử dụng pháo và đạn thật.

Ngày 13/3/1954, ta nổ súng tấn công vào tập đoàn cứ điểm Điện Biên Phủ. Lúc này, nhân dân xã Đoàn Kết đã cử hàng trăm lượt dân công ngày đêm tải đạn, tải lương thực phục vụ cho chiến dịch. Cụ Bùi Văn Phát, xóm Cửa Lũy khi đó được phân công là Đại đội phó, trực tiếp chỉ huy và cùng hàng trăm bà con trong xã vận chuyển lương thực lên Suối Rút để phục vụ Chiến dịch Điện Biên Phủ. Cụ Phát chia sẻ: Trong xóm đi đông lắm, hàng trăm người, cả thanh niên, phụ nữ và người già còn có sức khỏe. Mỗi người gánh vài chục kg thóc, đi qua Tân Lạc rồi lên Suối Rút, đi về phải mất cả chục ngày. Đời sống lúc đó rất khó khăn, nhưng vì độc lập, tự do, chúng tôi góp thóc, gạo và sức người để tiếp tế cho bộ đội chiến đấu.

Theo thông tin ghi chép trong cuốn Lịch sử Đảng bộ và nhân dân xã Đoàn Kết, tổng kết cuộc kháng chiến chống Pháp xâm lược, trên địa bàn xã Đoàn Kết có 39 thanh niên lên đường tham gia bộ đội, 21 người tham gia dân công hỏa tuyến. Trong 9 năm kháng chiến, nhân dân các dân tộc xã Đoàn Kết đã đóng góp 30 xe gạo cho chiến trường Điện Biên Phủ, 25 người được tặng thưởng huân, huy chương.

Phát huy truyền thống cách mạng, ngày nay, từ một xã nghèo, Đoàn Kết đã cán đích trong hành trình xây dựng nông thôn mới với nhiều thành tựu trong phát triển KT-XH. Những địa danh như hang Trâu, đình Phù Vệ mãi còn đó và câu chuyện về những ngày nhân dân Đoàn Kết gánh gạo, chở lương thực để cùng nhân dân cả nước làm nên chiến thắng Điện Biên Phủ "lừng lẫy năm châu, chấn động địa cầu” vẫn được thế hệ cha anh kể cho con cháu mỗi ngày.