(HBĐT) - Lan var, hay lan đột biến (LĐB) là một chủ đề khá sôi động ở bất kỳ chỗ nào trong tỉnh, từ quán cóc vỉa hè đến nơi… công sở. Những câu chuyện ông nọ, bà kia có vườn lan trăm tỷ hay có người vừa mua, vừa bán vài đốt (kie) thân lan với giá hàng triệu đến hàng tỷ đồng đã kích thích tính tò mò, hiếu kỳ của rất nhiều người và nhiều người trong số đó không biết thực hư câu chuyện đã thử vận may của mình lao vào vòng xoáy của LĐB. Vậy LĐB, tiền đột biến hay đây chỉ là khởi đầu một làn sóng kinh doanh thiếu lành mạnh dưới vỏ bọc một thú chơi tao nhã chơi lan, dưỡng tính?

Lý giải vấn đề này, Báo Thanh Niên đã đăng bài trao đổi với PGS-TS Đặng Văn Đông, Phó viện trưởng Viện Nghiên cứu rau quả - một trong những chuyên gia hàng đầu trong nghiên cứu và phát triển hoa lan cho rằng, những phi vụ giao dịch hoa LĐB trị giá hàng chục tỷ đồng vừa qua chưa được kiểm chứng, nên không biết có thật hay không. Nhưng hiệu ứng của nó đã làm nhiễu loạn thông tin cũng như dư luận trong xã hội. Nếu chỉ nhìn qua những hình ảnh hoa LĐB đã thấy trên mạng trong các giao dịch hoa lan chưa chắc đã là LĐB từ sự "biến dị đột biến”, mà còn có thể là do "biến dị tái tổ hợp”, tức là do quá trình thụ phấn (do con người hoặc do côn trùng, gió) tạo ra những hạt lan lai. Từ đó tạo ra những cây lan mới, khác với đặc tính, khác màu hoa của cây bố mẹ. Trong một số cây mà mọi người thường gọi "đột biến”, có thể có cả những cây thường biến (biến dị không di truyền), tức là cây chỉ khác biệt với cây gốc (hoặc cây mẹ) ở một số thời gian và môi trường nhất định. Sau đó nó sẽ trở về trạng thái, tính trạng ban đầu. Điều này lý giải tại sao một số cây ban đầu có màu hoa này, sau lại chuyển sang màu hoa khác.

Phân tích ở góc độ khoa học, PGS-TS Đặng Văn Đông cho biết, cây lan có thể nhân giống bằng hạt (hữu tính) và bằng giâm cành (vô tính). Nếu lan nhân giống bằng hữu tính (lấy phấn do cây tự thụ, côn trùng thụ, con người thụ…) thì hạt phấn sẽ bị phân ly, tức là cây con sẽ không còn giữ được đặc tính của cây mẹ nữa, do vậy phải nhân giống bằng vô tính mới giữ được đặc tính của cây mẹ. PGS-TS Đặng Văn Đông khẳng định, vấn đề về khoa học thì không có gì phải bàn cãi, nhiều cơ sở có thể nhân nuôi được những cây LĐB này với những tính trạng được giữ nguyên như cây mẹ. "Có thể là do những người có cây cứ nghĩ cây con nhân ra sẽ bị thay đổi đặc tính, không muốn dùng phương pháp invitro, cũng có thể họ suy nghĩ cái gì hiếm thì sẽ đắt, nếu nhân bằng phương pháp invitro, thì khi nhân nhiều rồi sẽ mất đi giá trị quý và hiếm nên họ không áp dụng phương pháp này” - PGS-TS Đặng Văn Đông nhận định.

Câu trả lời là vậy, thế nhưng bỏ qua những khuyến cáo của các chuyên gia, nhà khoa học và các cơ quan quản lý Nhà nước (QLNN) về hậu quả của trò chơi LĐB, nhiều người vẫn lao vào bất chấp hậu quả rủi ro có thể xảy ra do bong bóng lan var đổ vỡ. Điều lạ là tất cả những người tham gia đều biết đến một thời điểm nào đó cuộc chơi sẽ kết thúc, những người cuối cùng tham gia sẽ ngậm đắng, nuốt cay nhìn tài sản, cơ ngơi, tiền bạc của mình bao năm tích cóp đội nón ra đi đổi lại vài cọng lan vô tri vô giác, tuy thế họ hy vọng mình không phải là người trong số đó. 

Đáng chú ý, tham gia mua bán LĐB đang thu hút nhiều cán bộ, đảng viên, công chức, viên chức Nhà nước và chiến sỹ trong lực lượng vũ trang. Họ tham gia tích cực và phấn đấu trở thành "soái ca” trong làng chơi lan, họ xuất hiện trong những vụ giao dịch hoa lan đình đám, vay mượn, cầm cố tài sản, huy động vốn để kinh doanh, tranh thủ "lướt sóng” gặt hái với mong muốn đổi đời, trong đó có cả cán bộ lãnh đạo, quản lý đương chức và đã nghỉ hưu. 

Đã đến lúc các cơ quan QLNN cần vào cuộc để hạ nhiệt và đưa hoạt động kinh doanh hoa lan về với giá trị thực, nhằm tránh hệ luỵ tiêu cực xã hội có thể xảy ra. Trước hết, các cấp uỷ, lãnh đạo các cơ quan QLNN cần làm tốt công tác thông tin, tuyên truyền; tổ chức điều tra, xác minh làm rõ và công khai các vụ mua bán LĐB diễn ra trên địa bàn, chống các chiêu trò lừa bịp, thổi giá làm nhiễu loạn thông tin để cảnh báo, trấn an dư luận; các cơ quan có chức năng quản lý ngân hàng cần chủ động phối hợp thanh tra, kiểm soát dòng tiền, đặc biệt là các giao dịch sử dụng tiền mặt với số lượng lớn; các cơ quan có thẩm quyền cần tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra, giám sát đảng viên, cán bộ, công chức, viên chức tham gia mua bán LĐB, tập trung kiểm tra việc chấp hành các quy định nêu gương và xử lý các biểu hiện suy thoái về đạo đức, lối sống; kiểm soát nguồn gốc tài sản, thu nhập theo quy định của pháp luật về phòng, chống tham nhũng; các cơ quan thuế cần giám sát, xác định các giao dịch thuộc diện phải thực hiện nghĩa vụ thuế với Nhà nước. 

Điều quan trọng nhất là mỗi cán bộ, đảng viên cần ý thức sâu sắc trách nhiệm của mình để có cách ứng xử lành mạnh, nêu cao tính tiền phong, gương mẫu, đặc biệt không tiếp tay, thậm chí là thủ phạm, đồng phạm tạo ra hệ lụy tiềm ẩn nguy cơ bất ổn cho xã hội, cũng không tự biến mình thành nạn nhân của chính mình trong cơn say "đột biến” để sống ích kỷ, lợi mình và hại người.