Thời gian qua, song song với việc tăng cường truyền thông, phát triển, đảm bảo quyền, lợi ích của người tham gia bảo hiểm xã hội (BHXH), bảo hiểm y tế (BHYT), bảo hiểm thất nghiệp (BHTN), ngành BHXH tỉnh còn thực hiện linh hoạt nhiều giải pháp nhằm tuyên truyền, đôn đốc thu nợ đối với những đơn vị chậm đóng bảo hiểm.

Đến ngày 30/11/2023, tổng số tiền chậm đóng BHXH, BHYT, BHTN là 190.904 triệu đồng (chiếm 8,05% so với số phải thu). Trong đó có 122 doanh nghiệp, hộ kinh doanh làm ăn thua lỗ dẫn đến tình trạng chậm đóng BHXH kéo dài; số tiền chậm đóng BHXH của đơn vị phá sản, giải thể, chủ bỏ trốn kéo dài nhiều năm chưa có hướng giải quyết gần 27 tỷ đồng. Ngành chức năng xác định nguyên nhân số tiền chậm đóng BHXH, BHYT, BHTN còn cao do một số đơn vị sự nghiệp chưa trích nộp, nộp chưa đủ số tiền phải trích đóng BHXH, BHYT, BHTN cho người lao động theo mức lương tăng tại Nghị định số 24/2023/NĐ-CP của Chính phủ. Một số doanh nghiệp không thực hiện đóng BHXH, BHYT, BHTN hàng tháng vì hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp không đều, nên chưa đảm bảo được các khoản trích nộp cho người lao động theo quy định.

Trước thực trạng này, ngành BHXH tỉnh đã triển khai đồng bộ, quyết liệt, linh hoạt nhiều giải pháp để tuyên truyền, đôn đốc thu đối với các đơn vị, doanh nghiệp chậm đóng BHXH, BHYT, BHTN. Trong chương trình ngày làm việc thứ 2, Kỳ họp thứ 17 (Kỳ họp thường lệ cuối năm 2023), HĐND tỉnh khóa XVII, nhiệm kỳ 2021 - 2026, tại phiên chất vấn tại hội trường, đồng chí Nguyễn Ngọc Sơn, Giám đốc BHXH tỉnh đã làm rõ: Trong năm 2023, BHXH tỉnh tăng cường các hoạt động đôn đốc thu và thanh tra chuyên ngành, thanh tra đột xuất; chủ động phối hợp chặt chẽ với sở, ngành liên quan tham gia các đoàn thanh tra liên ngành về việc chấp hành pháp luật BHXH, BHTN. Ngay từ đầu năm, BHXH tỉnh đã ban hành kế hoạch thanh tra chuyên ngành, kiểm tra và thanh tra, kiểm tra liên ngành; chú trọng thanh tra chuyên ngành với các đơn vị có dấu hiệu vi phạm, đơn vị chậm đóng BHXH, BHYT; kiên quyết xử phạt vi phạm hành chính đối với hành vi vi phạm pháp luật về đóng BHXH. Tuy nhiên, chưa thực hiện khởi tố được các đơn vị cố tình vi phạm do vướng mắc một số văn bản. Đồng thời, BHXH tỉnh cũng đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin, chuyển đổi số trong hoạt động thanh tra, kiểm tra. Từ đó xác định trọng tâm, trọng điểm thông qua việc sàng lọc, chọn mẫu từ dữ liệu có sẵn để tiến hành thanh tra, kiểm tra theo phương thức điện tử...

Đến hết tháng 11/2023 đã thực hiện thanh tra chuyên ngành đóng BHXH, BHYT, BHTN 108 đơn vị, thanh tra chuyên ngành đột xuất 26 đơn vị, thanh tra liên ngành 1 đơn vị. Qua công tác thanh tra, kiểm tra, đôn đốc sau kết luận thanh tra đã góp phần thu hồi, giảm số tiền chậm đóng BHXH, BHYT, BHTN; xử phạt vi phạm hành chính về lĩnh vực BHXH, BHYT đối với 6 đơn vị doanh nghiệp trên 109 triệu đồng...

Mặc dù cơ quan BHXH tỉnh đã thực hiện công tác thanh tra chuyên ngành, kiểm tra, xử phạt vi phạm hành chính cùng nhiều giải pháp như: thường xuyên thông báo, trực tiếp đến đơn vị đôn đốc, lập biên bản và công khai danh sách đơn vị chậm đóng BHXH, BHYT, BHTN; phối hợp Báo Hòa Bình, Đài PT&TH tỉnh thông tin các đơn vị chậm đóng... Tuy nhiên, đến nay vẫn còn một số doanh nghiệp không chấp hành việc xử phạt, chưa thực hiện nộp số tiền chậm đóng BHXH, BHYT, BHTN, dẫn đến tỷ lệ nợ còn cao. 

Việc thu nợ không chỉ giúp cơ quan BHXH hoàn thành nhiệm vụ được giao, quan trọng và ý nghĩa hơn cả là góp phần đảm bảo quyền lợi chính đáng cho người lao động. Trong trường hợp chủ sử dụng lao động không nộp BHXH kịp thời, người lao động sẽ không được hưởng các chế độ ốm đau, thai sản, khám chữa bệnh, trợ cấp thất nghiệp... Những ngày cuối năm 2023, ngành BHXH tỉnh tiếp tục tập trung thực hiện đồng bộ các giải pháp để giảm số tiền chậm đóng BHXH, BHYT, BHTN xuống đến mức thấp nhất.