WBNZ hwiḙ̂n Lương Xơn bươ̒ tố tlức Lḙ̂ tỏn nhâ̭n Bă̒ng xếp ha̭ng zi tích li̭ch xứ - văn hwả kấp tính di̒nh Xẩw, xa̭ Thănh Kaw.


Thươ̒ wí kwiê̒n, lă̭nh da̭w Xớ Văn hwả, Thế thaw pơ̭i Zu li̭ch tlaw Bă̒ng xếp ha̭ng zi tích li̭ch xứ - văn hwả kấp tính di̒nh Xẩw, xa̭ Thănh Kaw, hwiḙ̂n Lương Xơn.

Di̒nh Xẩw ớ thôn Xẩw ha̭, xa̭ Thănh Kaw, hwiḙ̂n Lương Xơn. Pớ tâ̒w, di̒nh ản thửng pă̒ng tlănh, tle, kâl lảw, mải lơ̭p lả pải. Tlái kwa thơ̒i zan, ngôl di̒nh kố hư hoóng, nhân zân toỏng kóp tí thửng la̭i ngôl di̒nh kỏ ziḙ̂n tích ká, thôốch, khang tlang, ản la̒ pă̒ng gô̭ tử thiết, thew kiếw kiển tlúc hi̒nh chư̭ Dinh "J’, gô̒m tiê̒n di̒nh pơ̭i hâ̭w kung. Di̒nh Xẩw tô̒n ta̭i têểnh năm 1950, khi thư̭c zân Fáp ti ka̒n kwét kwa ni, ngôl di̒nh bi̭ tôốch fả tlí ko̒n la̭i nê̒n moỏng. Ká thắi bô̭ dô̒ thơ̒ bi̭ bất pơ̭i thất la̭c, ta̒n hwa̭t dôô̭ng xinh hwa̭t văn hwả tỉn ngươ̭ng i tlâ̒ng la̭i pớ di̭. Tlái kwa tư̒ lâ̒n tu xướ, di̒nh ản thửng la̭i nhơ ngă̒i măi.

Ngỏ thew Thâ̒n tích - Thâ̒n xắc thôn Xẩw, la̒ng Thănh Lương, Tôống Thănh Lương, Châw Lương Xơn ản lưw zư̭ ớ Viḙ̂n Thôông tin Khwa hoo̭c xa̭ hô̭i - Viḙ̂n Ha̒n lâm Khwa hoo̭c xa̭ hô̭i Viḙ̂t Nam an hăi dẳi, di̒nh Xẩw khâi hơ kỏ 4 da̭w xắc foo̒ng ản ta̒n tliê̒w da̭i nha̒ Ngwiḙ̂n foong tă̭ng cho ta̒n bi̭ thâ̒n ớ di̒nh nhơ: Dôô̒ng Khẳnh Nhi̭ niên (1887), Zwi Tân Tam niên (1909); 2 da̭w xắc Khái Di̭nh kứw niên (1924). I ngỏ thew Thâ̒n tích - Thâ̒n xắc ni̒, di̒nh Xẩw thơ̒ Tán Viên Xơn tam bi̭ thươ̭ng dắng thâ̒n gô̒m: Tán Viên Xơn Kuốc Chuổ Thươ̭ng dắng thâ̒n; kaw Xơn Da̭i Bương thươ̭ng dắng thâ̒n; Kwỉ Minh Da̭i Bương thươ̭ng dắng thâ̒n.

Tí báw tô̒n pơ̭i fát hwi ta̒n zả tli̭ văn hwả tliê̒n thôổng, dáp ửng nhu kâ̒w văn hwả tâm linh, pớ nguô̒n kinh fỉ xa̭ hô̭i hwả kôô̒ng pơ̭i toỏng kóp kuố nhân zân, di̒nh ản xâi zư̭ng la̭i nhơ ngă̒i hôm măi.

Lḙ̂ hô̭i di̒nh Xẩw ản tố tlức ha̒ng năm paw môô̒ng 5 khảng Chiêng, kỏ kwi mô kôô̒ng pơ̭i tư̒ hwa̭t dôô̭ng ngi thức, tṷc tlo̒ dôô̭c dảw. Kôô̒ng pơ̭i kwả tli̒nh hi̒nh thă̒nh, fát tliến kôô̒ng zả tli̭ wê̒l li̭ch xứ, văn hwả, zu li̭ch, zi tích di̒nh Xẩw ản WBNZ tính Hwa̒ Bi̒nh tha kwiết di̭nh xếp ha̭ng zi tích li̭ch xứ - văn hwả kấp tính.


KÁC TIN KHÁC


Khơi zâ̭l, fát hwi zả tli̭ zi xán văn hwả Hwa̒ Bi̒nh – Dôô̭ng lư̭c tí kôô̭ng dôô̒ng fát hwi bai tlo̒ tlú thế zi xán văn hwả

Hăi dẳi ản ho̭ kải kwan tloo̭ng kuố báw tô̒n zi xán văn hwả la̒ kóp fâ̒n báw bḙ̂, fát hwi hḙ̂ zả tli̭ văn hwả Viḙ̂t Nam, thiết thư̭c fṷc bṷ iêw kâ̒w fát tliến kinh tể – xa̭ hô̭i tloong zai dwa̭n mởi, kấp wí, tlỉnh kwiê̒n tính Hwa̒ Bi̒nh xác di̭nh ni la̒ nhiḙ̂m bṷ then chốt tloong chiển lươ̭c fát tliến văn hwả. Kôô̒ng pơ̭i di̭, hwi dôô̭ng ản ta̒n kác nguô̒n lư̭c, la̒ dêênh dôô̒ng thwâ̭n kuố nhân zân pơ̭i khức mă̭nh kôô̭ng dôô̒ng ta̒n zân tôô̭c tloong zư̭ zi̒n, fát hwi bán xắc văn hwả.

Thi̒m hiếw wê̒l Văn hwả Hwa̒ Bi̒nh

Tloong thơ̒i ki̒ tiê̒n xứ kuố Hwa̒ Bi̒nh, nối lêênh nhất pơ̭i dă̭c tlưng nhất la̒ nê̒n văn hwả Hwa̒ Bi̒nh. Mo̭l Hwa̒ Bi̒nh tư̭ ha̒w wê̒l li̭ch xứ lô tơ̒i kuố mêê̒nh, la̒ miểng tâ̒w tiên thi̒m ản dố pơ̭i tă̭ch thên kuố môô̭ch nê̒n văn hwả dă̭c tlưng chăng tlí kă̭n tluổ Viḙ̂t Nam mo̒ ko̒n cho ká ta̒n nước Dôông Nam Ả pơ̭i khải Nam Tlung Kuốc: Văn hwả Hwa̒ Bi̒nh. Pớ wiḙ̂c khai kwâ̭t ta̒n diếm zi tích hang dôô̭ng ớ bu̒ng khṷ pôl Hwa̒ Bi̒nh, năm 1972, nha̒ kháw kố mo̭l Fáp M.colani cho ha hăi dẳi têểnh môô̭ch :thơ̒i da̭i dô̒ khṷ tloong tính Hwa̒ Bi̒nh – Bắc Ki̒”. Têểnh ngă̒i 30/1/1932, nê̒n "Văn hwả Hwa̒ Bi̒nh” i ta̒ ản Da̭i hô̭i ta̒n nha̒ tiê̒n xứ Viḙ̂n Dôông lâ̒n thử nhất ho̭p ớ Ha̒ Nô̭i thươ̒ nhâ̭n.

Ko̒n ngân wang ma̭i tlôổng tôô̒ng Hwa̒ Bi̒nh

Hwa̒ Bi̒nh kỏ hal lwa̭i tlôổng Dôông Xơn: lwa̭i I Heger pơ̭i lwa̭i II Heger. Tlôổng Dôông Xơn kỏ khung niên da̭i pớ thể kí IV tlước kôông ngwiên têểnh thể kí V khăw kôông ngwiên.

Da za̭ng, bán xắc, nét tluổ kuố ta̒n zân tôô̭c ớ tính Hwa̒ Bi̒nh

Hwa̒ Bi̒nh la̒ dêênh dẩw ẩn dổi pơ̭i zu kheéch khânh xa bới bi̒ da za̭ng tloong lổi khôổng, xinh hwa̭t pơ̭i bán xắc văn hwả kuố ta̒n zân tôô̭c eenh ủn. Tlêênh diḙ̂ pa̒n tính kỏ 6 zân tôô̭c tlỉnh kôô̒ng tlung khôổng lô tơ̒i (tôống khổ khânh 90 va̭n zân), kho̭m nhất la̒ zân tôô̭c Mươ̒ng chiểm 63,3% zân khổ; zân tôô̭c Kinh chiểm 27,73%; zân tôô̭c Thải chiểm 3,9%; zân tôô̭c Tă̒i chiểm 2,7%; zân tôô̭c Zaw chiểm 1,7%; zân tôô̭c Môông chiểm 0,52%; ta̒n zân tôô̭c khác chiểm 1,18%. Kôô̒ng pơ̭i li̭ch xứ zư̭ng nước pơ̭i zư̭ nước kuố zân tôô̭c, dôô̒ng ba̒w ta̒n kác zân tôô̭c tính Hwa̒ Bi̒nh ka̭ no̒ i dwa̒n kết, chi̭w thương chi̭w khỏ, kỏ ỉ tlỉ fẩn dẩw bươn lêênh fát tliến kinh tể – xa̭ hô̭i. Kôô̒ng pơ̭i, mơ̭i zân tôô̭c thế hiḙ̂n ản bán xắc văn hwả tluổ, dôô̭c dảw, la̒ dêênh nê̒n văn hwả da za̭ng, foong fủ, dă̭c xắc pơ̭i hấp zâ̭n tlêênh tất Hwa̒ Bi̒nh…

Ta̒n nét tlỉnh wê̒l wiḙ̂c tha tơ̒i kuố tính Hwa̒ Bi̒nh

Têểnh năm 2025, Hwa̒ Bi̒nh i ta̒ kỏ kwả tli̒nh thă̒nh lâ̭p tính ản 139 năm (1886 – 2025). Thên hôốc kôô̒ng kon mo̭l Hwa̒ Bi̒nh i ta̒ ản ô̭i pa̭n tloong nước, wa̒i nước hăi dẳi têểnh ngă̒i ka̒ng tư̒ hơn bới bi̒ ta̒n nét văn hwả, li̭ch xứ dôô̭c dảw, bán xắc. Nối lêênh nhất ớ ni la̒ nê̒n "Văn hwả Hwa̒ Bi̒nh” nối thiểng. Hwa̒ bi̒nh. Hwa̒ Bi̒nh kải nôi kuố mo̭l Viḙ̂t kố, la̒ bu̒ng tất kuố xứ thi "Té tất, Té dác” dă̭c xắc… Tất pơ̭i mo̭l Hwa̒ Bi̒nh ka̭ no̒ i ản kwan tâm, chiê xé, gẳn pỏ kuố zu kheéch khânh xa. Hưởng têểnh ta̒n xư̭ kiḙ̂n nối bâ̭t kuố năm 2025 kôô̒ng 140 năm thă̒nh lâ̭p tính (paw năm 2026), Bảw Hwa̒ Bi̒nh dăng tái ta̒n tư liḙ̂w kỏ tỉnh chất tỏm lươ̭c wê̒l tính nha̒; kôô̒ng pơ̭i kỏ twiển ba̒i biết wê̒l ta̒n li̭nh bư̭c kinh tể - xa̭ hô̭i, văn hwả, zu li̭ch, kuốc foo̒ng - an ninh kôô̒ng pơ̭i pước fát tliến kuố Hwa̒ Bi̒nh hôm măi.

Li̭ch Mươ̒ng - zi xán văn hwả fi bâ̭t thế kuốc za

Li̭ch kuố mo̭l Mươ̒ng la̒ bô̭ li̭ch kố tli thức zân zan, hôốc la̒ khắch doi, ản la̒ dêênh pớ tlêênh wiḙ̂c thew ngỏ chwiến dôô̭ng kuố khaw doi. Li̭ch ản la̒ pă̒ng 12 thé tle, mơ̭i thé tle la̒ môô̭ch ha̒ng, tloong di̭ kỏ môô̭ch khổ ngă̒i tloong khảng ản khắc pă̒ng ta̒n kỉ hiḙ̂w khác ha̒ tí dwản di̭nh ngă̒i thôốch, xẩw cho khới xư̭ kôông wiḙ̂c (ti la̒ ăn, la̒ nha̒ mởi, lḙ̂ bơ̭, lḙ̂ ôông hăi lo kôông to wiḙ̂c ká tloong mươ̒ng).