Dấu ấn nông nghiệp chuyển hóa thành tựu nông nghiệp, nông thôn

Diện tích cây ăn quả có múi của tỉnh hiện chiếm trên 5% diện tích cây ăn quả có múi toàn quốc, vượt trên 5.000 ha so với chỉ tiêu nghị quyết đề ra đến năm 2020. Trong đó, huyện Cao Phong được xem là thủ phủ vùng cam với hầu hết diện tích đất trồng trọt đều đã phủ kín cây ăn quả có múi. Nhãn hiệu cam Cao Phong, Lạc Thủy, Kim Bôi, bưởi đỏ Tân Lạc, bưởi Yên Thủy đã được bảo hộ, trên 11% diện tích được chứng nhận an toàn thực phẩm (ATTP), hữu cơ, VietGAP. Các nhãn hiệu khác như rau hữu cơ Lương Sơn, gạo J02 Đà Bắc, dổi Lạc Sơn, nhãn Sơn Thủy - Kim Bôi, quýt Nam Sơn - Tân Lạc, rau su su Tân Lạc, mía tím Hòa Bình... đã khẳng định giá trị thương hiệu trên thị trường cả nước, một số sản phẩm vươn ra thị trường xuất khẩu như mía tím, măng Kim Bôi, các sản phẩm chế biến từ cam quả.

Nghị quyết và chính sách hỗ trợ đã khuyến khích phong trào nuôi cá lồng trên vùng hồ phát triển nhanh. Trên địa bàn hiện có 35 doanh nghiệp, HTX, tổ hợp tác, trang trại, hộ gia đình đầu tư nuôi thâm canh với quy mô lớn, chiếm 60% tổng số lồng nuôi, 70% tổng sản lượng thủy sản cung ứng ra thị trường. Có 2 doanh nghiệp đầu tư nuôi lồng theo công nghệ tiên tiến. Liên kết sản xuất và tiêu thụ được thúc đẩy tạo giá trị tăng thêm trong sản xuất. Đặc biệt, tôm, cá sông Đà đã được cấp đăng ký nhãn hiệu chứng nhận từ năm 2018 mở ra cơ hội phát triển thị trường. Sản phẩm được người tiêu dùng ưa chuộng, các HTX, doanh nghiệp của tỉnh quảng bá và tiêu thụ mạnh tại các thị trường lớn trong nước.

Những thành tựu đáng tự hào khác, đó là công nhận và hỗ trợ 11 làng nghề hoạt động hiệu quả, thân thiện với môi trường, cơ cấu ngành chuyển đổi tích cực theo hướng tăng tỷ trọng ngành thủy sản và chăn nuôi. Cải tạo, nâng cao giá trị trên 6 nghìn ha vườn tạp, hình thành hơn 30 chuỗi liên kết sản xuất gắn với tiêu thụ nông sản, công nhận 27 sản phẩm OCOP cấp tỉnh được xếp hạng 3 - 4 sao, gần 30% nông sản chủ lực của tỉnh tiêu thụ thị trường ngoại tỉnh... Qua đó, giúp tăng trưởng ngành nông nghiệp giai đoạn 2016 - 2020 đạt trên 4,5%, chiếm gần 20% cơ cấu kinh tế của tỉnh.

Tỉnh từng bước xây dựng nền nông nghiệp phát triển toàn diện theo hướng hiện đại, có giá trị gia tăng cao và hiệu quả. Nông nghiệp giúp thay đổi diện mạo nông thôn mới (NTM), trong đó, chất lượng cuộc sống nông dân được nâng lên, môi trường sống được bảo vệ, nhu cầu tiêu thụ sản phẩm công nghiệp, dịch vụ tăng tạo động lực phát triển lĩnh vực công nghiệp, dịch vụ. Đến năm 2019, thu nhập bình quân khu vực nông thôn đạt 32 triệu đồng/người/năm. Đã có 88/191 xã về đích NTM, chiếm 46% tổng số xã. Đặc biệt, TP Hòa Bình được công nhận hoàn thành nhiệm vụ xây dựng NTM, huyện Lương Sơn đạt chuẩn NTM. Các chỉ tiêu NTM về đích sớm 1 năm.

Để nông nghiệp vượt qua thách thức

Bên cạnh những điểm nhấn thành tựu, nông nghiệp của tỉnh còn bộc lộ những hạn chế cần khắc phục. Đó là nông thôn phát triển chưa đồng đều, nông nghiệp phát triển chưa bền vững. Tăng trưởng còn phụ thuộc nhiều diễn biến thời tiết, dịch bệnh, thị trường. Hiệu quả kinh tế của cây lúa và một số cây trồng khác không cao. Diện tích đất lúa, đất lâm nghiệp lớn nhưng đóng góp vào tăng trưởng còn thấp, cải thiện giống vật nuôi nông hộ chậm, cơ sở chăn nuôi tập trung chưa nhiều. Liên kết sản xuất và tiêu thụ ở quy mô nhỏ, chưa khẳng định được hiệu quả của dồn điền, đổi thửa. Đào tạo nghề cho lao động nông thôn hiệu quả chưa cao. Khu vực nông thôn là nơi có tỷ lệ lao động trong nông nghiệp cao nhất nhưng năng suất lao động và đời sống nông dân vẫn thấp, tạo ra giá trị gia tăng, kim ngạch xuất khẩu thấp...

Tăng cường ứng dụng nông nghiệp công nghệ cao để tạo đột phá về năng suất, chất lượng và quản trị, góp phần thúc đẩy nông nghiệp của tỉnh phát triển bền vững. Ảnh: Doanh nghiệp Hòa Bình GAP tiên phong ứng dụng nông nghiệp công nghệ cao tại huyện Lạc Thủy. 

Theo đó, ngoài những yếu tố khách quan thì nguyên nhân chủ quan dẫn đến hạn chế trên là do nhận thức của một số cấp ủy, chính quyền về vai trò, vị trí của nông nghiệp, nông dân, nông thôn chưa đầy đủ. Việc tuyên truyền, phổ biến chủ trương, chính sách có nơi, có lúc còn chưa tốt. Tư duy sản xuất nhỏ tự cung, tự cấp còn tồn tại. Hạ tầng kỹ thuật thiếu và yếu, cơ chế, chính sách thu hút đầu tư chưa đột phá, chưa khơi dậy tiềm năng đất, ứng dụng công nghệ cao chưa nhiều, chậm chuyển dịch lao động sang phi nông nghiệp.

Kết luận số 264/KL-TU, ngày 28/11/2019 của BTV Tỉnh ủy về định hướng phát triển nông nghiệp tỉnh Hòa Bình đến năm 2025 chỉ rõ: Để xây dựng nền nông nghiệp xanh, thông minh, liên kết theo chuỗi, giá trị gia tăng cao, thích ứng với biến đổi khí hậu, phát triển bền vững, bảo vệ môi trường sinh thái gắn với xây dựng NTM văn minh, ngành nông nghiệp cần cơ cấu lại gắn với đổi mới mô hình và nâng cao chất lượng tăng trưởng ngành. Phát triển 3 trục sản phẩm chủ lực quốc gia, cấp tỉnh và địa phương (OCOP) gắn với xây dựng NTM. Phát triển nông nghiệp giai đoạn 2020 - 2025 trên quan điểm kế thừa các quy hoạch đã ban hành, phù hợp với quy hoạch ngành, quy hoạch vùng và quy hoạch tổng thể phát triển KT-XH của tỉnh, gắn liền với nhiệm vụ xây dựng NTM, chú trọng đảm bảo chất lượng và ATTP. Đổi mới tư duy, tiếp cận thị trường, ứng dụng nhanh thành tựu khoa học công nghệ, sử dụng hiệu quả nguồn lực, gắn kết chặt chẽ với công nghiệp bảo quản, chế biến qua liên kết sản xuất - tiêu thụ, tiến tới sản xuất theo các chuỗi giá trị. Chuyển đổi lao động trong nông nghiệp kết hợp đào tạo nguồn nhân lực đáp ứng yêu cầu sản xuất hàng hóa trình độ kỹ thuật, công nghệ cao.

Khắc phục những rào cản và vượt qua thách thức, đưa nông nghiệp phát triển trong giai đoạn mới, BTV Tỉnh ủy đề nghị: Cấp ủy Đảng, tổ chức Đảng, chính quyền các cấp tiếp tục quán triệt, tổ chức thực hiện quan điểm, mục tiêu, nhiệm vụ, giải pháp của Nghị quyết T.Ư 7 (khóa X) về nông nghiệp, nông dân, nông thôn. Tập trung thực hiện một số giải pháp chủ yếu như: đẩy mạnh tuyên tuyền, nâng cao nhận thức về vai trò, mối quan hệ nông nghiệp, nông dân và nông thôn trong tổng thể kinh tế, văn hóa, xã hội; tổng kết thực tiễn và lựa chọn giải pháp phát triển tại địa phương; có cơ chế cho tích tụ, tập trung ruộng đất như dồn điền, đổi thửa, chuyển nhượng quyền sử dụng đất, góp cổ phần bằng giá trị quyền sử dụng đất để tham gia sản xuất nông nghiệp quy mô lớn; tăng cường ứng dụng KHCN, chuyển giao và ứng dụng KHCN, phát triển nông nghiệp thông minh (4.0), nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao nhằm tạo đột phá về năng suất, chất lượng và quản trị; thực hiện hiệu quả các chính sách, huy động tối đa nguồn lực đầu tư vào nông nghiệp, nông thôn; thúc đẩy kinh tế hộ phát triển sản xuất quy mô trang trại, khuyến khích hộ cá thể tham gia tổ hợp tác, HTX, liên hiệp HTX nhằm nâng cao năng lực cạnh tranh, thích ứng thị trường; mở rộng vùng nguyên liệu lợi thế phục vụ chế biến, khuyến khích đầu tư sản xuất theo hướng chuyên canh, áp dụng cơ giới hóa; củng cố hạ tầng kỹ thuật phục vụ phát triển nông nghiệp; xây dựng chiến lược phát triển thị trường nông sản chủ lực và tiềm năng, đổi mới hình thức tổ chức sản xuất, ứng dụng cơ giới hóa và chế biến tinh; đẩy mạnh xúc tiến thương mại, tiêu thụ nông sản chủ lực tại thị trường ngoài tỉnh, hỗ trợ doanh nghiệp xây dựng thương hiệu và chuẩn hóa chất lượng nông sản chủ lực xuất khẩu.

Bùi Minh