Ngày 13/3, đoàn công tác do đồng chí Nguyễn Văn Toàn, Phó Chủ tịch UBND tỉnh làm trưởng đoàn đã kiểm tra công tác triển khai thực hiện Đề án Bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa dân tộc Mường và nền "Văn hóa Hòa Bình” giai đoạn 2023-2030 tại huyện Lạc Sơn.

Đoàn đã kiểm tra thực tế công tác quy hoạch thực hiện dự án tu bổ, tôn tạo cảnh quan di tích quốc gia hang xóm Trại, xã Tân Lập và Mái đá Làng Vành, xã Yên Phú. Đây là 2 di tích khảo cổ tiêu biểu nổi tiếng của nền "Văn hoá Hoà Bình”. Di tích hang xóm Trại được Bộ Văn hóa, Thông tin (nay là Bộ VH-TT&DL) xếp hạng cấp quốc gia năm 2001. Diện tích quy hoạch khu vực 1 là 3,7ha (gồm toàn bộ núi trại); khu vực 2 là 0,26ha giáp với khu vực 1. Năm 2008, di tích được Bộ VH-TT&DL đầu tư xây tường rào bảo vệ; đường lên hang; biển giới thiệu di tích hang động.

Di tích Mái đá Làng Vành được xếp hạng cấp quốc gia năm 2003, diện tích quy hoạch 4,8ha. Mái đá làng Vành được Sở VH-TT&DL, Bảo tàng tỉnh đầu tư xây dựng cổng vào di tích. Trải qua thời gian, hiện nay công trình đầu tư tại khu di tích đã xuống cấp. UBND tỉnh đang trình Thủ tướng Chính phủ hồ sơ khoa học xếp hạng di tích quốc gia đặc biệt đối với 2 di tích khảo cổ hang xóm Trại và Mái đá làng Vành.

Thực hiện Đề án Bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa dân tộc Mường và nền "Văn hóa Hòa Bình” giai đoạn 2023-2030, theo quy hoạch, khu di tích Mái đá Làng Vành phê duyệt giữ nguyên theo hiện trạng 3,08ha, diện tích khoanh vùng bảo vệ 5,407ha, diện tích tăng thêm so với quy hoạch khoảng 2,237ha. Khu di tích hang xóm Trại được phê duyệt giữ nguyên theo hiện trạng là 1,48ha, diện tích khoanh vùng bảo vệ 1,55ha, diện tích tăng thêm so với quy hoạch xây dựng được duyệt khoảng 0,75ha. Tuy nhiên, trong quá trình xem xét, khu vực di tích hang xóm Trại có nhiều tiềm năng, lợi thế để phát triển du lịch kết hợp giữa tâm linh và nghỉ dưỡng, do vậy dự kiến sẽ mở rộng khu di tích hang xóm Trại lên 9,5ha. Hai khu di tích sẽ quy hoạch mới mở rộng về đường giao thông và các hạng mục nhà trưng bày, nhà điều hành, không gian tổ chức sự kiện, lễ hội, khu vực dịch vụ, khu vực để xe...

Tại buổi kiểm tra, đồng chí Phó Chủ tịch UBND tỉnh đề nghị: UBND huyện Lạc Sơn phối hợp chặt chẽ với các sở, ngành liên quan cùng đơn vị tư vấn thiết kế lập Quy hoạch thực hiện dự án tu bổ, tôn tạo cảnh quan di tích quốc gia hang xóm Trại, xã Tân Lập và Mái đá Làng Vành, xã Yên Phú đảm bảo chất lượng, tầm nhìn dài hạn theo đúng quy định của pháp luật. Trong đó cần đặc biệt tôn trọng giá trị lịch sử, phát huy, bảo tồn nâng cao giá trị gốc phù hợp với tình hình thực tế của địa phương. Quy hoạch mới một số hạng mục nhằm mở rộng không gian phát triển du lịch; nghiên cứu cơ chế, chính sách quản lý, huy động các nguồn lực đầu tư xây dựng hạ tầng… Trong quá trình tu bổ, tôn tạo, cần xin ý kiến các nhà nghiên cứu văn hóa để việc xây dựng dự án đảm bảo yêu cầu bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa lịch sử, tâm linh, truyền thống của 2 di tích. Từ đó khai thác các giá trị văn hóa cốt lõi của văn hóa Mường và nền "Văn hóa Hòa Bình” để phát triển du lịch bền vững.