Huyện Đà Bắc có 17 xã, thị trấn với 122 xóm, tiểu khu, 5 dân tộc chủ yếu Tày, Mường, Dao, Kinh, Thái cùng chung sống đoàn kết. Những năm qua, việc xây dựng các thiết chế văn hóa, thể thao cơ sở được quan tâm. Qua đó nâng cao đời sống vật chất, tinh thần của nhân dân, góp phần ổn định an ninh chính trị - trật tự an toàn xã hội, xây dựng khối đại đoàn kết toàn dân.

Xóm Tình, xã Tú Lý là một trong các khu dân cư tiêu biểu trong xây dựng thiết chế văn hóa, thể thao trên địa bàn huyện Đà Bắc. Đồng chí Đinh Hồng Vân, công chức xã Tú Lý cho biết: Xóm Tình có 138 hộ, 548 khẩu. Trước đây khi xóm chưa có nhà văn hóa (NVH), các cuộc họp chủ yếu nhờ nhà dân. Năm 2009, được sự quan tâm, đầu tư của Nhà nước 20 triệu đồng, người dân đóng góp 120 triệu đồng, NVH xóm được xây dựng với khuôn viên rộng 2.100m2, gồm NVH diện tích 120m2, các công trình phụ trợ nhà bếp và nhà vệ sinh, 2 sân bóng chuyền rộng rãi. Mỗi năm xóm đều huy động nhân dân đóng góp sửa chữa, nâng cấp NVH. Đến nay, tổng số tiền người dân đóng góp gần 300 triệu đồng. Từ khi đưa vào sử dụng NVH hoạt động hiệu quả, là nơi tổ chức các cuộc sinh hoạt xóm, hội nghị các ngành, đoàn thể xóm, hoạt động văn hóa, văn nghệ, thể dục thể thao gắn kết cộng đồng. 

Đồng chí Nguyễn Văn Toàn, Trưởng phòng VH-TT huyện Đà Bắc cho biết: Trong những năm qua, công tác xây dựng, quản lý và sử dụng các thiết chế văn hóa, thể thao cơ sở trên địa bàn huyện nhận được sự quan tâm, lãnh đạo, chỉ đạo của các cấp ủy Đảng, chính quyền, sự phối hợp chặt chẽ của các ban, ngành, đoàn thể, sự ủng hộ của các doanh nghiệp và nhất là sự đồng thuận, tích cực hưởng ứng của các tầng lớp nhân dân. Cơ sở vật chất hệ thống thiết chế văn hóa, thể thao xóm, tiểu khu được quan tâm đầu tư, mở rộng cả về quy mô và trang thiết bị, cơ bản hoạt động hiệu quả, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ phát triển KT-XH và phục vụ đời sống văn hóa, tinh thần của nhân dân.

Theo đó, huyện quy hoạch đất sử dụng cho hệ thống thiết chế văn hóa, thể thao cơ sở trên địa bàn. Thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới, toàn huyện có 16/16 xã đã hoàn thành Tiêu chí số 01 về quy hoạch, trong đó có quy hoạch quỹ đất dành cho các thiết chế văn hóa, thể thao tại cơ sở theo tiêu chí của Bộ VH-TT&DL quy định. Trên địa bàn huyện hiện có 5 NVH cấp xã, trong đó, xã Tú Lý 2 NVH, các xã: Toàn Sơn, Hiền Lương, Tiền Phong mỗi xã 1 NVH; có 6 sân vận động cấp xã; 109/122 xóm, tiểu khu có NVH, đạt 89,3%; 13/122 xóm, tiểu khu thiếu NVH, chiếm 10,6%. Có 69 NVH đủ điều kiện để nhân dân sinh hoạt; 40 NVH không đủ điều kiện để nhân dân sinh hoạt và không đủ về diện tích, chỗ ngồi.

Phần lớn các NVH xóm, tiểu khu được xây dựng tại khu vực trung tâm. Tuy nhiên, do điều kiện kinh tế các xóm, tiểu khu còn khó khăn, việc huy động nguồn lực xã hội hóa hạn chế, nên còn nhiều NVH được làm bằng gỗ nhiều năm không được sửa chữa đã dột nát, xuống cấp. Việc đầu tư xây dựng NVH, điểm sinh hoạt cộng đồng xóm, tiểu khu khó khăn do thiếu diện tích đất, thiếu kinh phí; các hoạt động còn hạn chế, phần lớn mới chỉ đáp ứng cho việc hội họp của nhân dân, chưa khai thác mở rộng sang hoạt động văn hóa, thể thao ở cơ sở. Đại đa số xóm, tiểu khu tuy đã bố trí được quỹ đất xây dựng song diện tích chưa bảo đảm, nhiều NVH có diện tích khuôn viên nhỏ, không đủ điều kiện tổ chức các hoạt động văn hóa, văn nghệ, thể dục thể thao quy mô lớn. Trang thiết bị của NVH, khu thể thao xóm, tiểu khu chủ yếu do nhân dân tự đóng góp nên nhiều xóm, tiểu khu rất khó khăn trong việc đầu tư trang thiết bị hoạt động, thiếu hệ thống tăng âm, loa đài, bàn, ghế, khánh tiết và các trang thiết bị khác… Một số NVH xóm, tiểu khu được hỗ trợ mua trang thiết bị từ nguồn ngân sách của các xã, thị trấn đến nay đã xuống cấp. 

Từ khó khăn trên, thời gian tới, huyện tiếp tục triển khai các giải pháp để nâng cao hiệu quả các thiết chế văn hóa cơ sở. Trong đó, tập trung nguồn lực từ các chương tình mục tiêu quốc gia như xây dựng nông thôn mới, phát triển KT-XH vùng đồng bào dân tộc thiểu số để xây dựng, nâng cấp thiết chế văn hóa, thể thao cấp xã và cấp xóm. Đẩy mạnh tuyên truyền, giáo dục trong nhân dân, vận động toàn xã hội quan tâm xây dựng đời sống văn hoá, gia đình văn hoá, xóm, tổ dân phố văn hoá; phấn đấu đạt chỉ tiêu, kế hoạch đã đề ra. Bên cạnh đó, tiếp tục đẩy mạnh công tác xã hội hoá, phát triển phong trào văn hoá, văn nghệ, thể thao... thu hút đông đảo các tầng lớp nhân dân tham gia.