Nhiều lần gặp anh trong các sự kiện văn hóa của tỉnh, của huyện và ở khu dân cư Vôi, thị trấn Ba Hàng Đồi (Lạc Thủy) với vai trò biên đạo các tiết mục văn nghệ. Gần đây nhất, anh trực tiếp biểu diễn tại Lễ khai hội chùa Tiên năm 2024, xã Phú Nghĩa... Nghệ nhân Ưu tú trẻ tuổi Nguyễn Mạnh Tuấn luôn để lại cho chúng tôi ấn tượng về một nghệ sỹ vui vẻ, tâm huyết, tài năng, có nhiều đóng góp trong sưu tầm, phục dựng và bảo tồn các giá trị văn hóa dân tộc.
Nghệ nhân Ưu tú Nguyễn Mạnh Tuấn, khu Vôi, thị trấn Ba Hàng Đồi (Lạc Thủy) giới thiệu các hiện vật tại không gian văn hóa Mường.
Đến thăm không gian văn hóa của anh Tuấn, chúng tôi choáng ngợp bởi nhiều hiện vật được trưng bày trong nhà sàn truyền thống của dân tộc Mường. Để phục vụ các hoạt động biểu diễn, chủ nhân trang trí hẳn khu vực sân khấu và tủ kính để hàng trăm bộ trang phục biểu diễn rực rỡ sắc màu…
Sinh ra và lớn lên tại khu Vôi, thị trấn Ba Hàng Đồi, tuổi thơ của Nghệ nhân Nguyễn Mạnh Tuấn, người dân tộc Mường gắn liền với truyền thống thờ Mẫu của gia đình. Năm 2012, sau khi công tác gần 13 năm trong lực lượng vũ trang, xuất ngũ trở về địa phương, với mong muốn gìn giữ những giá trị văn hóa của dân tộc, anh đã phục dựng nhà sàn Mường và dày công nghiên cứu phong tục tập quán dân tộc Mường xưa và nay, trong ma chay, cưới hỏi, lễ hội, múa hát, chiêng, nhạc cụ cò ke ống sáo, tiếng Mường… để truyền dạy cho thế hệ trẻ hiểu rõ văn hóa của dân tộc mình. Năm 2020, Giáo sư Sử học Lê Văn Lan đã về thăm, nghiên cứu và khen tặng việc bảo tồn, gìn giữ và phát huy các giá trị văn hóa dân tộc Mường trong thời kỳ đổi mới. Và Câu lạc bộ Di sản văn hóa Mường - nơi gửi gắm tâm huyết của Nghệ nhân Nguyễn Mạnh Tuấn được thành lập từ tháng 11/2022 với 235 hội viên tham gia sinh hoạt thường xuyên.
Từ năm 2020 - 2023, với không gian rộng 750 m2, anh đã trưng bày, gìn giữ các vật dụng trong đời sống đồng bào dân tộc Mường với hơn 2.000 hiện vật, gồm 100 chiêng Mường; 120 vật dụng đồ đồng; 200 vật dụng sành sứ; 250 sản phẩm đồ gỗ; 45 sản phẩm sừng nanh thú; 150 sản phẩm vải, chăn, gối thổ cẩm, trang phục; 250 sản phẩm mây tre đan; 55 vật dụng nhạc cụ dân tộc; gần 150 đầu sách văn hóa người Mường; gần 200 vật dụng và sản phẩm tổng hợp khác.
Bên cạnh đó, ở các hội thi, hội diễn, các sự kiện lớn, nhỏ của địa phương đều có anh Tuấn góp mặt, biên đạo nhiều chương trình. Anh đã duy trì hiệu quả việc luyện tập và truyền dạy văn hoá chiêng, sáng tạo các bài múa, hát dân tộc Mường xưa và nay; gìn giữ, truyền dạy về văn hoá nhạc cụ cò ke ống sáo và các làn điệu hát ví Mường; truyền dạy phát âm tiếng Mường cho thế hệ trẻ; nghiên cứu, khôi phục các trò chơi dân gian, duy trì văn hóa trang phục và phong tục tập quán lễ hội truyền thống; tập luyện và biểu diễn tại các chương trình, sự kiện, hội nghị, đại hội, chào mừng kỷ niệm, hội làng truyền thống, ngày hội đại đoàn kết, giao lưu các câu lạc bộ và sinh hoạt định kỳ hàng tuần, hàng tháng.
Với những đóng góp của mình, anh Nguyễn Mạnh Tuấn đã được Hội nghiên cứu khoa học về Đông Nam Á Việt Nam tặng danh hiệu nghệ nhân bảo tồn, phát triển văn hóa dân gian Việt Nam; Viện Tư vấn và đào tạo toàn cầu tặng bảng vàng vinh danh cá nhân tiêu biểu trong sự nghiệp bảo tồn và phát huy di sản phi vật thể đại diện của nhân loại; Viện Nghiên cứu bảo tồn và phát huy văn hóa dân tộc tặng chứng nhận nghệ nhân tiêu biểu đất Việt; Hội Di sản văn hóa Việt Nam chứng nhận là gương sáng di sản đã có đóng góp tích cực vào sự nghiệp bảo vệ và phát huy giá trị di sản văn hóa dân tộc; Viện Khoa học phát triển nhân tài và trí tuệ Việt tặng danh hiệu nghệ nhân văn hóa tiêu biểu Đông Nam Á - Việt Nam. Đặc biệt, anh Tuấn vinh dự được Chủ tịch nước tặng danh hiệu Nghệ nhân Ưu tú về lĩnh vực Tập quán xã hội và tín ngưỡng năm 2022. Với những cống hiến không mệt mỏi, Nghệ nhân Ưu tú Nguyễn Mạnh Tuấn còn tích cực tham gia các hoạt động an sinh xã hội, thiện nguyện cho quê hương và cộng đồng. Anh đã và đang góp phần tích cực vào việc gìn giữ, bảo tồn và phát huy các giá trị di sản văn hoá của dân tộc đến bạn bè trong nước, quốc tế.
Hương Lan
Từ một y sĩ khi mới bước vào nghề, trải qua 30 năm rèn luyện, phấn đấu không ngừng nghỉ, bác sỹ Trần Thị Hường, Trạm trưởng Trạm y tế xã Đú Sáng (Kim Bôi) luôn nỗ lực nâng cao chuyên môn, trau dồi kiến thức, tận tâm với công việc, hết lòng vì người bệnh.
Sinh ra và lớn lên ở xã Thung Nai, huyện Cao Phong, anh Bùi Văn Huyển gắn bó với rừng. Ngày bé anh đã biết đến con don. Đây là động vật đặc sản sống trong hang đá, có giá trị kinh tế cao, thịt của chúng thơm ngon, bổ dưỡng. Mỗi lần bắt được chúng phải rất kỳ công. Sau thời gian, số lượng don tự nhiên ngày một ít đi. Trong khi đó, nhu cầu của các nhà hàng về loài này rất lớn nhưng việc săn bắt ngoài tự nhiên là phạm pháp.
Với sự cố gắng, nỗ lực, anh Đinh Văn Tằng, sinh năm 1984, hội viên nông dân xóm Vố Dấp, xã Hữu Lợi, huyện Yên Thủy không ngừng tìm tòi, học hỏi, mạnh dạn mở xưởng đóng gỗ pallet, từ đó phát triển kinh tế gia đình, tạo việc làm cho 20 lao động địa phương. Năm 2023, anh được Chủ tịch UBND tỉnh tặng bằng khen hộ sản xuất, kinh doanh giỏi giai đoạn 2021 - 2023.
Sau khi tham quan, học tập một số mô hình chăn nuôi ở các địa phương, kết hợp tìm hiểu thông tin trên sách, báo, internet, anh Bùi Văn Tiến, thôn Liên Phú, xã Thống Nhất (Lạc Thủy) quyết định đầu tư xây dựng chuồng trại nuôi bò thịt, đem lại thu nhập trên 300 triệu đồng/năm.
Với kinh nghiệm nhiều năm tham gia công tác đoàn và được tín nhiệm ở chức danh Bí thư Đoàn Thanh niên huyện Lạc Sơn, chị Phan Thị Hồng Vân (sinh năm 1994) luôn năng động, sáng tạo triển khai nhiều phần việc hữu ích cho cộng đồng, thu hút được đông đảo đoàn viên, thanh niên (ĐVTN) hưởng ứng. Những đóng góp tích cực đó đã được các cấp ghi nhận, cuối năm 2023, chị Phan Thị Hồng Vân vinh dự được Hội LHTN Việt Nam trao giải thưởng "15 tháng 10”.
Từ niềm đam mê với nghệ thuật dân tộc, Nghệ nhân Ưu tú Nguyễn Mạnh Tuấn ở khu Vôi, thị trấn Ba Hàng Đồi (Lạc Thuỷ) đã và đang dành tình yêu, tâm huyết để bảo tồn di sản văn hoá dân tộc, xây dựng nên không gian văn hoá Mường quý giá với trên 2.000 sản phẩm - là những vật dụng trong đời sống của đồng bào dân tộc Mường.