Xóm Bà Rà (xã Hùng Sơn) đồng bào dân tộc Dao chiếm trên 90% dân số. Từng có thời kỳ tình trạng tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống (HNCHT) diễn ra khá phổ biến. Tuy nhiên, từ việc được tuyên truyền, tiếp cận các kiến thức pháp luật, công tác phòng, chống tảo hôn và HNCHT, tư duy, nhận thức của người dân đã thay đổi...

Trong ký ức của ông Triệu Lục Tín, người có uy tín ở xóm Bà Rà, những năm trước đây, do đời sống còn nhiều khó khăn, nhận thức hạn chế, giao thông chưa thuận lợi, địa bàn xóm gần như biệt lập với bên ngoài. Do vậy vẫn còn tồn tại nhiều phong tục, tập quán lạc hậu. Trong đó có hủ tục tảo hôn, một số trường hợp mới 15 - 16 tuổi đã được gia đình dựng vợ, gả chồng... Theo Trưởng xóm Bà Rà Lý Sinh Thế, nhờ được tiếp cận đầy đủ thông tin, chính sách, pháp luật về phòng, chống tảo hôn và HNCHT, từ nhiều năm qua, trên địa bàn xóm không còn xảy ra tình trạng tảo hôn và HNCHT. 100% hộ dân chấp hành nghiêm chính sách, pháp luật trong lĩnh vực hôn nhân và gia đình. 

Đồng chí Nguyễn Việt Hòa, Trưởng phòng Dân tộc huyện Kim Bôi cho biết: Trên địa bàn huyện không còn trường hợp HNCHT. Tuy nhiên, tình trạng tảo hôn vẫn diễn ra. Theo thống kê, năm 2021, toàn huyện có 33 trường hợp tảo hôn; năm 2022 là 32 trường hợp; năm 2023 là 28 trường hợp. Các trường hợp tảo hôn chủ yếu tập trung ở các xã điều kiện kinh tế - xã hội đặc biệt khó khăn. Như ở xã Hùng Sơn, năm 2021 có 4 trường hợp tảo hôn, năm 2022 có 3 trường hợp, năm 2023 có 2 trường hợp, năm 2024 có 3 trường hợp. Tình trạng này xuất phát từ nhiều nguyên nhân. Trong đó, nguyên nhân chính từ ảnh hưởng của phong tục tập quán và quan niệm lạc hậu trong hôn nhân; tình trạng không có việc làm hoặc cần người để làm việc là yếu tố góp phần làm tỷ lệ kết hôn sớm tăng. Cùng với đó, nguyên nhân khách quan có tác động không nhỏ đến thực trạng này là phản ứng từ cộng đồng, hầu hết đều coi đây là chuyện riêng của từng gia đình nên để gia đình tự giải quyết. Ngoài ra, thời đại bùng nổ thông tin đã tạo điều kiện cho trẻ tiếp xúc với nhiều thông tin trên mạng internet, có thông tin tốt nhưng cũng có nhiều thông tin không lành mạnh, trong khi trẻ thường tự khám phá, dẫn đến không ít trường hợp đi quá giới hạn, có thai ngoài ý muốn, kết hôn sớm. 

Những năm qua, huyện Kim Bôi tăng cường các biện pháp nhằm giảm thiểu tình trạng tảo hôn trong đồng bào dân tộc thiểu số. Đặc biệt, từ khi triển khai thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021 - 2025, với sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị, sự phối hợp chặt chẽ của các cấp, ngành trong việc đẩy mạnh tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật, nhận thức của người dân không ngừng được nâng lên. Nhiều người nhận biết rõ tảo hôn là  vi phạm pháp luật nên tích cực tuyên truyền, vận động, giáo dục trong gia đình, người thân, nhắc nhở con cháu tập trung học tập, không nên yêu và kết hôn sớm để có tương lai tốt hơn.

Theo đồng chí Nguyễn Việt Hòa, Trưởng phòng Dân tộc huyện Kim Bôi: Nhằm nâng cao trách nhiệm của cấp ủy, chính quyền, các tổ chức đoàn thể trong thực hiện các chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước về hôn nhân và gia đình, huyện đã huy động sức mạnh tổng hợp của các cấp, các ngành, phát huy vai trò của Mặt trận Tổ quốc cùng các tổ chức đoàn thể như thanh niên, phụ nữ, cựu chiến binh, người có uy tín trong cộng đồng tham gia tuyên truyền, vận động người dân xóa bỏ hủ tục lạc hậu về hôn nhân và gia đình; chủ động phát hiện, ngăn ngừa các trường hợp vi phạm pháp luật liên quan đến hôn nhân và gia đình ngay từ cơ sở. Nhờ đó, ý thức chấp hành pháp luật của người dân, nhất là đồng bào dân tộc thiểu số có chuyển biến mạnh mẽ. Đến nay, tình trạng tảo hôn trên địa bàn huyện từng bước được giảm thiểu và xóa bỏ hôn nhân cận huyết thống.