Trong chuyến công tác về tỉnh Phú Yên mến khách, chúng tôi có dịp đến thăm nhà thờ Mằng Lăng, thuộc xã An Trạch, huyện Tuy An, cách TP Tuy Hòa hơn 30 km. Được xây dựng từ năm 1892, đến nay, nhà thờ Mằng Lăng đã hơn 120 tuổi nên khi ghé thăm nơi này, ấn tượng đầu tiên chúng tôi cảm nhận được đó là sự cổ kính. Trải qua hơn một thế kỷ, với nắng gió miền Trung khắc nghiệt, màu sơn xanh xám của nhà thờ cổ đã hằn in những vết loang lổ của thời gian. Theo sử sách ghi lại, nhà thờ được linh mục Joseph de La Cassagne (thường gọi là Cố Xuân – linh mục Chánh xứ đầu tiên của giáo xứ này) khởi công và mất 15 năm xây dựng mới hoàn thành.

Nhà thờ Mằng Lăng là nhà thờ cổ nhất ở Phú Yên và là một trong những nhà thờ Công giáo lâu đời nhất ở nước ta.

Nhà thờ Mằng Lăng được xây dựng trong khuôn viên rộng 5.000 m2, theo kiến trúc Gô – tích, một phong cách kiến trúc bắt đầu phát triển từ nửa sau thời Trung cổ ở Tây Âu. Điểm nổi bật của phong cách kiến trúc này là nhà thờ được trang trí rất nhiều hoa văn, hai bên có hai lầu chuông, chính giữa là thập tự giá – biểu tượng của thánh đường. Các lối vào của nhà thờ cũng là những hình mái vòm đặc trưng của phong cách kiến trúc Gô – tích. Về xuất xứ tên gọi Mằng Lăng của nhà thờ thì theo một đồng nghiệp ở Báo Phú Yên cho biết, được lấy từ tên một loài cây. Chuyện là, xưa kia ở mảnh đất An Trạch có một loài cây mọc thành rừng, với tán phủ rộng, lá cây hình bầu dục, hoa màu tím hồng gọi là cây mằng lăng, nhà thờ được đặt tên theo tên gọi của loài cây đó.

Trong khuôn viên của nhà thờ Mằng Lăng có quả đồi nhân tạo được dựng lên năm 2006, bên trong được thiết kế như một hang động, đây chính là phòng truyền thống của nhà thờ. Việc thiết kế theo phong cách này không phá vỡ cảnh quan, kiến trúc của nhà thờ. Tại đây, hiện đang lưu giữ cuốn sách in chữ quốc ngữ đầu tiên của nước ta. Đó là cuốn sách "Phép giảng tám ngày” của linh mục Alexandre de Rhodes (người dân địa phương gọi là cha Đắc Lộ), in năm 1651 tại Roma, Italia. Cuốn sách được in song ngữ bằng tiếng Latin và chữ quốc ngữ sơ khai. Còn linh mục Đắc Lộ là nhà truyền giáo và nhà ngôn ngữ học người Pháp, ông đã có những đóng góp quan trọng vào việc hình thành chữ quốc ngữ của nước ta.

Ngoài ra, trong căn hầm này hiện còn lưu giữ, trưng bày những hình ảnh, tư liệu về quá trình phát triển của nhà thờ, đặc biệt là về thánh Anre Phú Yên, một vị thánh tử vì đạo được sinh ra tại giáo xứ Mằng Lăng. Với bề dày lịch sử, nhà thờ Mằng Lăng là nơi hành hương của đông đảo người Công giáo và là điểm đến không thể bỏ qua của du khách khi đến với xứ Nẫu - Phú Yên.

Viết Đào