Sự ra đi đột ngột của ông (vào sáng 3/8) đã khiến người thân, đồng
nghiệp và giới mộ điệu không khỏi bàng hoàng, xót xa. Ông rời xa cõi tạm, để lại
những nỗi ưu tư của hơn 70 năm cuộc đời và những vai diễn, bộ phim sống mãi với
thời gian…
Tuổi thơ nhiều nước mắt
"Dẫu biết không ai thoát được vòng sinh-lão-bệnh-tử, hơn nữa, những ngày gần
đây, nghệ sỹ Bùi Cường phải nhập viện do một cơn tai biến nhưng tin anh vĩnh viễn
ra đi vẫn khiến tôi cảm thấy bàng hoàng. Anh ra đi, để lại một khoảng trống quá
lớn với anh em, đồng nghiệp,” nghệ sỹ nhân dân Minh Châu - người bạn, người em
thân thiết của cố nghệ sỹ Bùi Cường chia sẻ.
Trong tâm thức nữ diễn viên Minh Châu, nghệ sỹ Bùi Cường là một người anh gần
gũi, hóm hỉnh, luôn yêu đời và tràn đầy nhiệt huyết dù đã ở tuổi ngoài 70.
Trước khi "bén duyên” với phim trường, nghệ sỹ Bùi Cường từng tốt nghiệp Trung
cấp Kỹ thuật Điện và từng làm việc tại Xí nghiệp điện Tam Quang (Hà Nội). Trong
thời gian này, ông tham gia đội kịch công nhân thành phố.
Năm 25 tuổi, ông trúng tuyển lớp diễn viên khóa hai của Đại học Sân khấu Điện ảnh,
là bạn học với những gương mặt "gạo cội” của điện ảnh Việt Nam sau này như: nghệ
sỹ nhân dân Bùi Bài Bình, nghệ sỹ nhân dân Minh Châu, nghệ sỹ nhân dân Phương
Thanh… Từ đây, ông đeo đẳng với sự nghiệp làm phim cho đến khi rời cõi tạm.
Diễn viên Bùi Bài Bình kể, nghệ sỹ Bùi Cường có một tuổi thơ kém may mắn, thiếu
thốn tình cảm cha mẹ từ nhỏ (cha đi bộ đội và hy sinh khi anh còn trong bụng mẹ.
Người mẹ đáng thương dằn lòng gửi anh sang gia đình khác nuôi dưỡng vì sợ định
mệnh nghiệt ngã như lời phán của một ông thầy bói rằng, tuổi hai mẹ con khắc
nhau, nếu sống gần mẹ, Bùi Cường sẽ đoản mệnh).
Nghệ sỹ ưu tú Bùi Cường
"Bởi vậy, anh rất trân trọng gia đình và những tình cảm quý mến, yêu thương của
bạn bè, người thân. Từ khi còn ngồi trên ghế nhà trường cho tới khi đã là những
ông lão, bà lão ở ngưỡng tuổi 60, 70, anh vẫn luôn sẵn sàng lắng nghe, chia sẻ
với chúng tôi những khó khăn và anh cũng không ngại cởi lòng về những dằn vặt,
day dứt trong cuộc sống,” người đồng nghiệp thân thiết của cố nghệ sỹ kể.
Chí Phèo… hát
Năm 1982 đánh dấu một bước ngoặt quan trọng trong cuộc đời và sự nghiệp của cố
nghệ sỹ Bùi Cường. Sau khi bộ phim "Làng Vũ Đại ngày ấy” (đạo diễn Phạm Văn
Khoa) trình làng, tên tuổi nghệ sỹ Bùi Cường "đóng đinh” trong lòng công chúng
với vai Chí Phèo.
Vai diễn này cũng mang lại cho ông nhiều giải thưởng danh giá như Huy chương
Vàng dành ở hạng mục Diễn viên chính xuất sắc nhất trong Liên hoan Phim Việt
Nam lần thứ sáu (năm 1983).
"Từ đây, nhiều khán giả và cả đồng nghiệp, bạn bè vẫn gọi anh Bùi Cường bằng
tên Chí Phèo. Anh có thêm một tên mới. Thế nhưng, sau đó, nhiều người cho rằng,
anh bị ‘chết tên’ với vai diễn này, không vượt qua được cái bóng quá lớn của
chính mình. Dẫu vậy, với nghệ sỹ, còn gì hạnh phúc hơn việc được gọi tên bằng
vai diễn. Trong sự nghiệp diễn xuất mà có được một vai diễn để đời như vậy là
điều vô cùng quý giá, không phải nghệ sỹ thành danh nào cũng làm được,” diễn
viên Bùi Bài Bình bày tỏ.
Vai Chí Phèo của nghệ sỹ Bùi Cường trong phim "Làng Vũ Đại ngày ấy” được coi là
một trong những vai diễn kinh điển của lịch sử điện ảnh Việt Nam.
Hồi tưởng lại thời gian làm phim "Làng Vũ Đại ngày ấy,” diễn viên Đức Lưu - người
vào vai Thị Nở chia sẻ. "Mặc dù đã gần bốn thập kỷ trôi qua nhưng tôi vẫn nhớ
như in vẻ mặt rạng rỡ, sự hào hứng và vẻ say mê của nghệ sỹ Bùi Cường khi được
giao vai diễn này.”
Hóa thân thành Chí Phèo, diễn viên Bùi Cường khi ấy đã phải cắt đi mái tóc dài
lãng tử. Để diễn ra được "chất” riêng của kẻ chuyên cào mặt ăn vạ (vẻ ngoài bất
cần với những cơn say triền miên, điệu bộ liêu xiêu, dáng đi chếnh choáng, diễn
viên Bùi Cường đã "mất ăn mất ngủ.” "Khi chưa tới lượt cảnh quay của mình, nghệ
sỹ Bùi Cường vẫn tìm những khoảng trống riêng để tự tập, nhập vào nhân vật,”
nghệ sỹ ưu tú Đức Lưu nhớ lại.
Bà kể, sau này, chính bà cũng bị ám ảnh bởi đôi mắt, tiếng cười và giọng hát rất
đặc biệt của Chí Phèo suốt một thời gian dài. Đôi mắt lúc mơ màng, yếu đuối,
lúc vằn lên dữ tợn, thể hiện sức phản kháng bên trong bị dồn nén cực độ, sẵn
sàng nổ tung cùng tiếng cười nấc nghẹn nơi cổ họng của nghệ sỹ Bùi Cường khi
hóa thân vào vai Chí Phèo xoáy vòng tâm thức những người chứng kiến sự dằn vặt,
day dứt về phận người.
"Chính diễn viên Bùi Cường đã đề xuất với đạo diễn để Chí Phèo hát. Khi ấy, diễn
viên Bùi Cường nói với đạo diễn rằng, nếu lúc nào Chí cũng chỉ say khướt, rồi
chửi bới hay khóc lóc thì mạch phim sẽ dễ trùng lặp, gây nhàm chán. Bởi vậy, diễn
viên đã đề nghị đạo diễn để cho Chí hát ê a… Chính những câu hát ấy đã góp phần
quan trọng thể hiện nỗi đau của Chí Phèo, giúp người xem cảm nhận sâu sắc hơn
bi kịch đời Chí,” nghệ sỹ Đức Lưu kể.
Năng lượng tuổi 70
Sau thành công của vai Chí Phèo, nghệ sỹ Bùi Cường tiếp tục góp mặt trong nhiều
bộ phim khác với những vai diễn đa diện: khi ông vào vai tướng cướp hiểm ác
trong "Dòng sông vàng” (đạo diễn Kiều Tuấn), có lúc ông hóa thân thành chiến sỹ
biệt động Năm Hòa dũng cảm, mưu trí trong "Biệt động Sài Gòn” (đạo diễn Long
Vân)…
Sau khoảng 15 năm gắn bó với nghiệp diễn xuất, nghệ sỹ Bùi Cường rẽ sang nghiệp
đạo diễn. Trong sự nghiệp của mình, cố nghệ sỹ ưu tú Bùi Cường là đạo diễn của
80 bộ phim, trong đó, có những bộ phim gây được tiếng vang lớn như: "Người hùng
râu quặp,” "Người đàn bà không con,” "Vị tướng tình báo và hai bà vợ”…
"Ở tuổi 70, nhiều người lựa chọn cuộc sống điền viên, an nhàn, vui vầy bên gia
đình nhưng nghệ sỹ Bùi Cường vẫn thường xuyên ra Bắc, vào Nam, miệt mài và hăng
say trên phim trường. Sinh thời, nghệ sỹ vẫn bảo, không phải ông cố duy trì
năng lượng để đi làm phim mà chính việc phim đã tạo ra năng lượng cho ông để sống
hết mình. Khi sống với đam mê thực sự, nghệ sỹ sẽ không thấy mệt mỏi. Tinh thần
làm việc, thái độ sống tích cức của ông đã truyền cảm hứng, năng lượng tích cực
đến thế hệ hậu sinh chúng tôi. Chúng tôi đã, đang và vẫn sẽ luôn hướng về ông
như một tấm gương sáng để học tập,” đạo diễn Quốc Tuấn bày tỏ.
Nghệ sỹ Bùi Cường trong phim "Biệt động Sài Gòn."
Với những cống hiến to lớn cho nền điện ảnh Việt Nam, nghệ sỹ ưu tú Bùi Cường
có tên trong danh sách Hội đồng chuyên ngành cấp Nhà nước thông qua, đề nghị Hội
đồng cấp Nhà nước xét tặng danh hiệu nghệ sỹ nhân dân năm 2018./.
TheoVietnamplus
Phát triển bởi ICT GROUP.
