Không ít thí sinh khi đăng ký nguyện vọng vào ĐH chỉ quan tâm đến trường và ngành học mà quên đi một tiêu chí cũng quan trọng không kém: Học phí.

Năm học 2022 - 2023, theo thông báo của nhiều trường đại học (ĐH), học phí sẽ tăng mạnh so với năm học trước.

Chẳng hạn, Trường ĐH Y Hà Nội học phí của các ngành y khoa, y học cổ truyền, y học dự phòng, răng hàm mặt là 2,45 triệu đồng/tháng (24,5 triệu đồng/năm học), tăng 71% so với mức học phí năm ngoái là 1,43 triệu đồng/tháng. Trường ĐH Y Dược TP.HCM cũng có mức tăng mạnh: Y khoa là 74,8 triệu đồng/năm so với năm ngoái là 68 triệu đồng và răng hàm mặt là 77 triệu đồng/năm trong khi năm trước là 70 triệu đồng.

Trường ĐH Kinh tế TP.HCM, mức học phí sẽ được điều chỉnh lên 31,25 triệu đồng/năm trong khi năm học 2021 - 2022 là 20,5 triệu đồng/năm. Trường ĐH Luật TP.HCM, năm học 2021 - 2022 học phí hệ đại trà từ 18 - 36 triệu đồng/năm tùy ngành nhưng năm học tới, học phí hệ này sẽ tăng lên từ 31,25 - 39 triệu đồng/năm; riêng hệ chất lượng cao, ngành quản trị luật có học phí tăng hơn 24,6 triệu đồng so với năm học trước. Trường ĐH Luật Hà Nội từ năm học 2022 - 2023 học phí hệ đại trà là 572.000 đồng/tín chỉ (khoảng 20 triệu đồng/năm) trong khi năm học trước là 280.000 đồng/tín chỉ.

Trường ĐH Tây Nguyên cũng đã có thông báo về mức học phí năm học 2022 - 2023, trong đó nhóm các ngành khoa nông lâm nghiệp, chăn nuôi thú y tăng từ 280.000 đồng/tín chỉ lên 380.000 đồng/tín chỉ; ngành y đa khoa tăng từ 400.000 đồng/tín chỉ lên 680.000 đồng/tín chỉ. Như vậy, học phí của sinh viên Trường ĐH Tây Nguyên năm học 2021 - 2022 là từ 9 - 12 triệu đồng/năm tùy từng ngành học thì năm học 2022 - 2023 là từ 11,5 - 23 triệu đồng/năm.

Trong thực tế, chỉ có số tiền học phí/tín chỉ là cố định theo năm học, còn tổng số học phí/học kỳ hay học phí/năm học của các trường chỉ là ước tính.

Cùng một lớp học nhưng số tiền học phí mà mỗi sinh viên (SV) cần đóng trong một học kỳ không hề giống nhau vì tùy thuộc kết quả học của SV. Số học phí ước tính đó là dành cho các SV không bị nợ môn phải học lại.

Nhiều SV bị rơi vào hoàn cảnh phải học lại để trả nợ môn, nhưng không phải số tiền SV A và SV B phải nộp đều giống nhau, bởi lẽ nếu không may SV A bị nợ môn học mà các khóa sau không còn học nữa (do thay đổi chương trình đào tạo) thì A phải mở lớp nhu cầu và đóng tiền cho 20 SV mới được mở lớp. Trong khi đó, nếu SV B nợ môn nhưng B học môn học đó chung với lớp khóa sau thì số tiền phải đóng ít hơn 19 lần so với A.

Lấy ví dụ cụ thể: A nợ 1 môn học 2 tín chỉ và phải học một mình nên cần đóng: 380.000 đồng/tín chỉ x 2 tín chỉ x 20 SV = 15.200.000 đồng. Trong khi đó do B cũng nợ 1 môn học 2 tín chỉ nhưng được học ghép nên chỉ đóng 380.000 đồng/tín chỉ x 2 tín chỉ = 760.000 đồng. Trong khi đó, chương trình đào tạo của các trường đều liên tục có sự điều chỉnh, thay đổi nên có những môn học sau khoảng vài năm đã không còn dạy nữa hoặc vẫn còn dạy nhưng đã giảm số lượng tín chỉ. Nếu môn học cũ được đánh giá là tương đương với môn học mới (về nội dung, số tiết học) thì SV có quyền chuyển sang trả nợ bằng môn mới và được học ghép với lớp khóa sau; nhưng nếu không tương đương thì học phí sẽ là "bài học đau thương” giống như SV A kể trên.