(HBĐT) - Đồng chí Dương Kim Tuất, Trưởng xóm Mạ, xã Tu Lý (Đà Bắc) chia sẻ: Xóm Mạ có tới 97% dân số là người Dao gồm 2 nhánh Dao Tiền và Dao quần Chẹt. Cuộc sống của người Dao xóm Mạ chúng tôi giờ đây có nhiều sự đổi thay. Những ngôi nhà đất được thay thế bằng những ngôi nhà xây kiên cố, đầy đủ tiện nghi. Người Dao tích cực tham gia chương trình xây dựng NTM, phong trào "Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa ở KDC”. Hưởng ứng chương trình xây dựng NTM các hộ trong xóm đã tích cực hiến đất làm đường giao thông. Từ năm 2018 nay, xóm Mạ đã hiến được hơn 6.000 m2 đất để làm đường giao thông. Toàn xóm có gần 80% hộ đạt danh hiệu gia đình văn hóa. Những hủ tục lạc hậu được loại bỏ. Người dân tích cực xây dựng nếp sống văn hóa mới.

 Trên địa bàn xã Tu Lý, người Dao chiếm hơn 20% dân số. Người Dao sống tập trung ở xóm Mạ, Tày Măng, Hương Lý và xóm Mít. Thời gian qua, được sự quan tâm kịp thời của cấp ủy, chính quyền địa phương trong phát triển KT-XH, cuộc sống của người Dao xã Tu Lý có nhiều đổi thay. Nhà nào cũng có ti vi, tủ lạnh, xe máy… Những triền đồi được khai hóa phủ xanh bởi những vườn ngô, vườn bưởi sai trĩu quả.

 Phát huy truyền thống cần cù, chịu khó, người Dao xã Tu Lý luôn nỗ lực vươn lên trong phát triển kinh tế. Người Dao trong xã đi đầu trong việc hưởng ứng các chủ trương, chính sách của cấp ủy, chính quyền địa phương về chuyển đổi cơ cấu cây trồng, vật nuôi. Nhờ tích cực tham gia các lớp tập huấn về chuyển giao khoa học kỹ thuật trong trồng trọt và chăn nuôi, cùng với sự hỗ trợ vay vốn để phát triển kinh tế đã góp phần nâng cao mức thu nhập, xóa đói, giảm nghèo cho người Dao trên địa bàn. Thu nhập bình quân của người Dao khoảng 35 triệu đồng/người/năm. Trong xã xuất hiện nhiều hộ gia đình người Dao làm kinh tế giỏi như hộ ông Triệu Văn Đồng (xóm Mạ), Lý Văn Xuân, Lý Mạnh Hà, Lý Văn Hợi (xóm Mít)…

  Cụ Triệu Phúc Chẳn (70 tuổi), xóm Mạ - người có uy tín luôn mong muốn người Dao xã Tu Lý giữ gìn sự độc đáo trong văn hóa của người Dao cho thế hệ trẻ. Chính vì vậy, hàng ngày, cụ vẫn âm thầm truyền dạy tiếng nói, chữ viết và những phong tục, tập quán của người Dao cho thế hệ trẻ. Theo cụ, dù cuộc sống có thay đổi thế nào thì trong đời sống của người Dao không thể bỏ qua lễ Cấp sắc cho người đàn ông. Khi được cấp sắc, người đàn ông mới được coi là trưởng thành và có quyền tham gia các công việc cơ bản của xóm. Bên cạnh đó, người Dao cũng coi trọng việc thờ cúng tổ tiên trong đó Tết Nhảy là một nghi thức đặc biệt, được coi là quan trọng bậc nhất của người Dao. Tết Nhảy thể hiện đạo lý "uống nước nhớ nguồn”, tôn kính tổ tiên, gắn kết cộng đồng để cùng nhau xây dựng xóm làng ấm no, hạnh phúc. Ngoài ra, trang phục truyền thống như quần áo, váy, yếm, khăn, mũ được người Dao mặc hàng ngày. Người Dao xã Tu Lý còn có ý thức giữ gìn chữ viết của mình thông qua việc truyền dạy chữ viết cho thế hệ trẻ. Các tiết mục múa, làn điệu dân ca cổ của người Dao được người dân tập luyện để biểu diễn tại các sự kiện quan trọng của xã, của huyện.

 Đồng chí Bàn Văn Bình, Phó Chủ tịch UBND xã Tu Lý đánh giá: Với sự nỗ lực của từng gia đình, người Dao trên địa bàn xã Tu Lý đã thực hiện tốt các nhiệm vụ phát triển KT-XH của địa phương. Người Dao luôn đoàn kết, sáng tạo, tích cực hưởng ứng các chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước và địa phương. Thu nhập của người Dao bằng và cao hơn mức thu nhập trung bình của toàn xã. 20% số hộ người Dao có mức thu nhập khá. Trong xã xuất hiện nhiều hộ gia đình người Dao làm kinh tế giỏi. Hơn 70% số hộ gia đình người Dao đạt danh hiệu gia đình văn hóa.