(HBĐT) - Huyện Cao Phong vừa ra mắt mô hình "Quản lý, giáo dục, giúp đỡ, phòng ngừa người mắc bệnh tâm thần (NMBTT) gây mất ANTT trên địa bàn huyện”. Đây là mô hình tự quản về ANTT ở cơ sở, kêu gọi trách nhiệm cộng đồng cùng chung tay quản lý, giáo dục, giúp đỡ NMBTT ổn định cuộc sống tại cộng đồng dân cư.

Thời gian qua, trên địa bàn huyện Cao Phong đã xảy ra nhiều vụ việc phạm tội, vi phạm pháp luật gây hậu quả đáng tiếc do NMBTT gây ra. Điển hình như tháng 11/2010, Bùi Văn Q, trú tại xóm Dài, xã Bắc Phong chém chết cháu ruột; tháng 3/2011, Bùi Văn D, trú tại xóm Thôi Bạc, xã Thạch Yên giết con, chém vợ, đốt nhà, chém 9 con trâu của hàng xóm. Gần đây nhất là trường hợp Bùi Văn Th, trú tại xóm Nai, xã Thung Nai dùng đá đập vào đầu gây thương tích cho mẹ vợ và con trai, sau đó dùng dao chém gây thương tích đồng chí công an viên đến giải quyết vụ việc…

Các loại tội phạm do NMBTT gây ra thường dẫn đến hậu quả rất nghiêm trọng, gây tâm lý hoảng sợ trong xã hội. Trong khi đó, vì bệnh lý không áp dụng được chế tài hình sự nên cần tìm giải pháp ngăn ngừa khả năng phạm tội của NMBTT.

Theo số liệu thống kê của Phòng LĐ-TB&XH huyện, hiện trên địa bàn huyện có 88 NMBTT có hồ sơ quản lý đang được hưởng chế độ trợ cấp theo quy định. Số liệu do Phòng Y tế huyện cung cấp có 155 đối tượng (98 tâm thần, 55 động kinh, 7 trầm cảm) có hồ sơ, bệnh án, hàng tháng được cấp phát thuốc. Số liệu do lực lượng Công an rà soát có 141 trường hợp biểu hiện mắc bệnh tâm thần, nghiện rượu dẫn đến loạn thần hiện đang sinh sống trên địa bàn. Đây thực sự là những nguy cơ tiềm ẩn phức tạp cho xã hội nếu không có biện pháp quản lý hiệu quả.

Đáng nói, theo quy định của Điều 49, Bộ luật Hình sự năm 2015 không bắt buộc cách ly những NMBTT khỏi cộng đồng. Do đó, nếu họ không được quản lý, giáo dục, giúp đỡ sẽ dẫn tới thực hiện hành vi nguy hiểm cho xã hội bất cứ lúc nào.

Nguyên nhân chính dẫn đến tình trạng NMBTT phạm tội do gia đình và xã hội không quản lý, theo dõi, chăm sóc, điều trị thường xuyên. Mặt khác, số lượng NMBTT chưa được đưa vào danh sách quản lý, cấp thuốc điều trị còn nhiều, xã hội còn định kiến với bệnh tâm thần. Đặc biệt, có những gia đình từ chối cung cấp thông tin, hoặc do nhận thức lạc hậu cho rằng người bệnh bị "ma làm" nên tổ chức cúng bái, không đưa đi chữa trị, do vậy bệnh càng nặng thêm; có trường hợp giấu tình trạng của người bệnh... Điều này dẫn đến việc họ tiếp tục sống trong cộng đồng khi chưa được chữa trị, nên xảy ra nhiều vụ án đau lòng. 

Để giảm thiểu tình trạng NMBTT phạm tội chỉ có thể thực hiện công tác quản lý, giáo dục chặt chẽ người bệnh. Từ thực tế đó, mô hình "Quản lý, giáo dục, giúp đỡ, phòng ngừa NMBTT gây mất ANTT trên địa bàn huyện Cao Phong” đã ra mắt và đi vào hoạt động từ cuối tháng 9/2020. Theo đó, Công an huyện là đơn vị chủ trì, phối hợp phòng LĐ-TB&XH, phòng Y tế, Trung tâm Y tế, UB MTTQ huyện, UBND các xã, thị trấn cùng tổ chức thực hiện nhằm tuyên truyền, vận động cán bộ, đảng viên, Nhân dân có trách nhiệm chung tay quản lý, giáo dục, giúp đỡ NMBTT ổn định cuộc sống.

Thượng tá Bùi Thế Thành, Trưởng Công an huyện cho biết: Ban chỉ đạo mô hình đang tiến hành khảo sát, lên danh sách tất cả các trường hợp có biểu hiện MBTT cư trú trên địa bàn mà gia đình không có khả năng quản lý, để vận động gia đình đưa đến khám và điều trị tại các bệnh viện chuyên về sức khỏe tâm thần, hoặc đưa vào quản lý tại cơ sở chữa bệnh, trung tâm bảo trợ xã hội. Đối với trường hợp NMBTT lang thang không có nơi cư trú, hoặc có nơi cư trú nhưng không có người thân thích, thì lập hồ sơ báo cáo cơ quan có thẩm quyền quyết định. Trường hợp nghiện ma túy có biểu hiện ngáo đá cơ quan có thẩm quyền lập hồ sơ đưa đi cơ sở cai nghiện bắt buộc, hoặc tổ chức cai nghiện tại địa phương, nhưng phải có biện pháp quản lý chặt chẽ. Trường hợp nghiện rượu dẫn đến loạn thần gây mất ANTT tại cơ sở cần củng cố hồ sơ để gọi hỏi, răn đe, xử lý kịp thời. Những đối tượng này chủ yếu dùng biện pháp giáo dục, thuyết phục để họ nâng cao nhận thức cho bản thân.