(HBĐT) - Nằm ở xóm Cốm, thuộc Bãi Làng, xung quanh được bao bọc bởi những ngọn núi, phía trước là thung lũng nhỏ yên bình với ruộng lúa luôn xanh mướt, chùa Hải Tạng trầm mặc, cổ kính là ngôi cổ tự trên đảo Cù Lao Chàm, thành phố Hội An (Quảng Nam). Chùa được xây dựng năm 1758, tọa lạc sát chân núi phía Tây của đảo Hòn Lao. Đây là ngôi chùa cổ, nơi mọi người thường xuyên tới chiêm bái.
Hiện tại, chùa không có sư
trụ trì mà chỉ có đôivợ chồng già trông nom. Ngôi chùa quy mô vừa phải,
khung gỗ, lợp ngói âm dương như nhiều ngôi chùa cổ khác ở Hội An. Chùa thờ
Phật, kết hợp thờthánh, thần, đáp ứng nhu cầu tín ngưỡng "tam giáo đồng
nguyên” của ngườibản địa và khách thập phương đến giao thươngmột
thời ở đảo này.
Chùa Hải Tạng được gắn với
nhiều truyền thuyết hay,tên chữ Hải Tạng mang hàm ý đẹp: Kinh Tạng của
nhà Phật. Tên Hải Tạng còn được lý giải: Hải là biển, Tạng là Tam Tạng kinh
điển, vớiý nghĩa chùa Hải Tạng là nơi hội tụ kinh Tam Tạng mênh mông như
biển cả. Có nhiều truyền thuyết nói về nhân duyên khởi dựng chùa Hải Tạng. Theo
các bậc cao niên ngụ cư ở thôn Bãi Làng, xã Tân Hiệp trên đảo Cù Lao Chàm cho
biết: Tương truyền, vào khoảng thế kỷ thứ 17, có chiếc thuyền chởcác cây
cột gỗvận chuyển từ Bắc đem vào làm một chùa nào đó trong Nam,
nhưng khi đi ngang Cù Lao Chàm, trời tối nên phải neo thuyền nghỉ lại. Sáng ra,
thuyền tiếp tục lên đường, nhưng thật lạ, biển tự dưng sóng dậy, thuyền cứ xoay
tròn, lòng vòng không đi ra khỏi Cù Lao Chàm được.Sau có người trong đoàn
lên một ngôi miếu ở Cù Lao Chàm khấn nguyện và được các vị thổ địa, thần linh
cho biết, giàn cột này phải để lại dựng chùa cho Cù Lao Chàm không được đem đi.
Vì thế, chùa dựng lên lấy tên là Hải Tạng.
Chùa Hải Tạng cổ kính là biểu tượng kiến trúc văn hóa
Phật giáo độc đáo, tiêu biểu trên đảo Cù Lao Chàm, thành phố Hội An (Quảng
Nam).
Ấn tượng đầu tiên là cổng tam
quan đầy rêu phong nhuộm màu thời gian. Tam quan với lối kiến trúc xưa gồm 4
trụ biểu cao 5 m, chóp trụ có khối hình hoa sen, rộng 1,5 m. Tam quan được chia
làm 3 cổng, với 2 lối vào nhỏ,1 lối vào lớnthiết kế theo kiểu mái
vòm, bờ nóc, bờ hồi đắp nổi nhiều đường nét uốn lượn mềm mại, uyển chuyển, trên
lợp ngói âm dương. Kết nối tam quan là bức tường thành bằng đá bao bọc xung
quanh trang nhã với những đường nét hoa văn gọn gàng bao lấy khu vực và cả
khuôn viên ngôi chùa. Phía trước sân chùa là tượng Bồ Tát Quan Âm đứng trên đài
sen giữahồ sen nhỏ, mặt hướng về phía biển Đông như che chở cho cuộc sống
an lành củangư dân nơi đây.
Kiến trúc bên trong ngôi chùa còn khá nguyên vẹn. Ở mái hiên, dép hoành cách
điệu với hình lồng đèn, thân chạm hình hoa lá, đầu là những cánh sen lật đỡ
thẳng lên đòn tay, dưới chạm nổi hình đầu rồng. Hệ thống cửa "thượng song hạ
bản”, gồm 3 bộ, mỗi bộ 4 cánh, ngăn không gian bên ngoài với không gian nội
thất. Hệ thống hoành phi, câu đối sơn son thếp vàng, uy nghiêm, lớp lang huyền
ảohài hòa với cấu trúc tượng pháp thờ tự đa dạng. Nổi bật ở chánh điện là
bộ tam thế. Kế đến là tượng Thích Ca ngồi trên đài sen. Đặc biệt, trong chùa
hiện vẫn còn lưu giữ đại hồng chung có giá trị về mặt lịch sử và văn hóa. Trên
chuông cócon rồng mang phong cách mỹ thuật Việt thời Lê Sơ. Có nhiều ý
kiến cho rằng, quả chuông ở chùa Hải Tạng có thể có niên đạitrước cả thời
điểm xây dựng chùa.
Sự hiện hữu của ngôi chùa làm
cho cảnh sắc Cù Lao Chàm trở nên hiền hòa, thuần khiết và có chiều sâu về tâm
linh. Ngôi cổ tựđã làm nên vẻ đẹp riêng của một vùng sinh thái. Đến Cù
Lao Chàm, du khách nên một lần viếng chùa Hải Tạng cổ kính để được sống lại với
nhữngtruyền thuyết,không khí linh thiêng nơivùng đất còn
hoang sơ.
Hải Linh