Chiều 9/11, Quốc hội đã nghe các tờ trình, báo cáo về dự án Luật Tổ chức Tòa án nhân dân (sửa đổi).

Trình bày Tờ trình về dự án Luật Tổ chức Tòa án nhân dân (sửa đổi), Chánh án Tòa án nhân dân tối cao Nguyễn Hòa Bình cho biết, dự án Luật hướng đến mục tiêu hoàn thiện tổ chức bộ máy, nâng cao chất lượng, hiệu lực, hiệu quả hoạt động và uy tín của Tòa án nhân dân; xây dựng hệ thống Tòa án chuyên nghiệp, hiện đại, liêm chính, phụng sự Tổ quốc, phục vụ nhân dân, hoàn thành tốt nhiệm vụ được giao.

Về những nội dung sửa đổi, bổ sung lớn của dự thảo Luật, Chánh án Nguyễn Hòa Bình cho biết, dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung 5 nội dung lớn về nhiệm vụ, quyền hạn; hoàn thiện tổ chức bộ máy; đổi mới, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực của Tòa án; Hội đồng tuyển chọn, giám sát Thẩm phán quốc gia và đổi mới chế định nhân dân tham gia xét xử.

Trong đó dự thảo luật bổ sung 2 nhiệm vụ, quyền hạn mới cho Tòa án là giải quyết, xét xử vi phạm hành chính theo quy định của luật và giải thích áp dụng pháp luật trong xét xử. Dự thảo luật sửa đổi theo hướng bỏ quy định Tòa án có thẩm quyền ra quyết định khởi tố vụ án hình sự tại phiên tòa. Nếu tại phiên tòa, hội đồng xét xử phát hiện có dấu hiệu tội phạm thì thực hiện quyền kiến nghị cơ quan có thẩm quyền ra quyết định khởi tố vụ án hình sự.

Bên cạnh đó, dự án luật sửa đổi theo hướng Tòa án không có nghĩa vụ thu thập chứng cứ. Trong vụ án hình sự, Tòa căn cứ vào tài liệu, chứng cứ đã được cơ quan điều tra, cơ quan được giao nhiệm vụ tiến hành một số hoạt động điều tra, Viện Kiểm sát thu thập, làm rõ tại phiên tòa và kết quả tranh tụng để xét xử.

Trong vụ việc dân sự, vụ án hành chính, Tòa án căn cứ vào tài liệu, chứng cứ mà các bên đã thu thập, giao nộp cho Tòa án theo quy định của pháp luật tố tụng và kết quả tranh tụng để xét xử.

Đáng chú ý, về hoàn thiện tổ chức bộ máy Tòa án, dự thảo luật quy định tổ chức Tòa án nhân dân phúc thẩm thay cho Tòa án nhân dân cấp tỉnh, Tòa án nhân dân sơ thẩm thay cho Tòa án nhân dân cấp huyện. Ví dụ Tòa án nhân dân phúc thẩm Hà Nội, Tòa án nhân dân sơ thẩm Hoàn Kiếm… Việc này để thể chế hóa nhiệm vụ "bảo đảm tính độc lập của Tòa án theo thẩm quyền xét xử" được đề ra tại Nghị quyết 27 của Trung ương. Đồng thời, quy định này phù hợp với định hướng phát triển lâu dài của Tòa án. Thời gian tới sẽ tiếp tục đề xuất tăng thẩm quyền cho Tòa án nhân dân sơ thẩm khi các cơ quan tiến hành tố tụng ở cấp sơ thẩm có đủ năng lực điều tra, truy tố, xét xử tất cả các loại vụ việc. Tòa án nhân dân phúc thẩm sẽ có nhiệm vụ chính yếu là xét xử theo thủ tục phúc thẩm.

Dự thảo luật bổ sung quy định trong hệ thống Tòa án có các Tòa án nhân dân sơ thẩm chuyên biệt để xét xử một số loại án đặc thù. Dự luật cũng đổi mới ngạch, bậc của các chức danh tư pháp, theo đó Thẩm phán Tòa án gồm Thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao (2 bậc) và Thẩm phán (9 bậc). Bên cạnh đó, bổ sung tiêu chuẩn, điều kiện bổ nhiệm Thẩm phán, Thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao, bao gồm độ tuổi, thâm niên giữ ngạch, phẩm chất đạo đức và tín nhiệm, chất lượng công việc đã hoàn thành...

Về đổi mới, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực của Tòa án, Chánh án Tòa án nhân dân tối cao cho biết, đổi mới ngạch, bậc của các chức danh tư pháp Thẩm phán, Thẩm tra viên, Thư ký để khắc phục những hạn chế, bất cập của quy định hiện hành trong việc điều động, bố trí, thực hiện chính sách cho Thẩm phán, nâng cao niềm tin của người dân đối với các cấp xét xử; khuyến khích Thẩm phán chuyên tâm phấn đấu cho hoạt động xét xử để trở thành các chuyên gia có trình độ cao...

Ủy ban Tư pháp không tán thành việc đổi tên Tòa án cấp tỉnh, cấp huyện

Trình bày báo cáo thẩm tra, Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp của Quốc hội Lê Thị Nga cho biết, về việc đổi mới Tòa án nhân dân cấp tỉnh, Tòa án nhân dân cấp huyện theo thẩm quyền xét xử, đa số ý kiến trong Ủy ban không tán thành với dự thảo về đổi tên với lý do việc "đổi tên gọi” chỉ là vấn đề hình thức, chỉ thay đổi tên gọi mà không thay đổi nội dung. Các Tòa án này vẫn gắn với các đơn vị hành chính cấp huyện, cấp tỉnh và giữ nguyên về thẩm quyền xét xử.

Việc thay đổi này dẫn tới không tương thích về tổ chức với các cơ quan tư pháp khác ở địa phương; phải sửa đổi nhiều luật liên quan để bảo đảm tính thống nhất của hệ thống pháp luật; phát sinh chi phí tuân thủ. Do đó, Ủy ban Tư pháp đề nghị giữ tên gọi của các Tòa án này như luật hiện hành.

Bên cạnh đó, Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp cho biết, một số ý kiến tán thành với dự thảo Luật. Việc đổi mới các Tòa án nêu trên khẳng định đúng bản chất để bảo đảm tính độc lập của Tòa án theo thẩm quyền xét xử; quan hệ giữa các Tòa án là quan hệ tố tụng, không phải là quan hệ hành chính và bảo đảm nguyên tắc độc lập giữa các cấp xét xử. Việc đổi mới các Tòa án không ảnh hưởng đến sự lãnh đạo của Đảng, giám sát của cơ quan dân cử và sự phối hợp công tác với cơ quan tư pháp cùng cấp.

Về Tòa án nhân dân sơ thẩm chuyên biệt, Ủy ban Tư pháp cơ bản tán thành quy định trong tổ chức Tòa án nhân dân có Tòa án nhân dân sơ thẩm chuyên biệt để giải quyết một số loại việc có tính chất đặc thù, đòi hỏi chuyên môn hóa cao, góp phần nâng cao tính chuyên nghiệp của Tòa án, đáp ứng yêu cầu của thực tiễn. Khi thành lập Tòa án nhân dân sơ thẩm chuyên biệt cụ thể thì phải lập Đề án trình cấp có thẩm quyền xem xét, quyết định. Việc thành lập Tòa án nhân dân sơ thẩm chuyên biệt phải phù hợp với quy định của Hiến pháp năm 2013.

Có ý kiến đề nghị Cơ quan soạn thảo báo cáo Quốc hội rõ thêm về thành lập Tòa án nhân dân sơ thẩm chuyên biệt cụ thể, số lượng và địa hạt pháp lý các Tòa án này; quy định ngay trong dự thảo Luật các Tòa án nhân dân sơ thẩm chuyên biệt; chỉ giao Ủy ban Thường vụ Quốc hội quy định về số lượng, phạm vi thẩm quyền theo lãnh thổ Tòa án này. Việc quy định trong tổ chức Tòa án nhân dân có Tòa án nhân dân sơ thẩm chuyên biệt cần có ý kiến của cấp có thẩm quyền.

Theo Baotintuc.vn