Tết Dương lịch và Tết Nguyên đán Nhâm Ngọ năm 1942 là cái Tết đầu tiên Nguyễn Ái Quốc-Hồ Chí Minh đón năm mới ở Cao Bằng. Sau hành trình trải dài 30 năm, dấu chân Người đã in gần trọn vòng trái đất, vượt bốn đại dương, qua ba châu lục, trở về để giải phóng dân tộc. 

Ra đi tìm đường cứu nước khi còn ở tuổi hai mươi, người thanh niên Nguyễn Tất Thành với hai bàn tay lao động đã nung nấu ý chí sẽ trở về khi tìm được con đường cứu nước, giúp dân giành tự do độc lập. Ngày trở về, Người đã ở tuổi năm mươi, tóc điểm bạc và màu da pha sương gió.

Trước đó một năm, vào những ngày giáp Tết Nguyên đán Tân Tỵ 1941, Nguyễn Ái Quốc cùng các đồng chí Phạm Văn Đồng, Võ Nguyên Giáp, Phùng Chí Kiên, Vũ Anh... từ Côn Minh đến Nậm Quang, một làng ở Tĩnh Tây, Quảng Tây (Trung Quốc), gần sát biên giới với Hà Quảng, Cao Bằng (Việt Nam). Tại đây, Người mở lớp huấn luyện cán bộ, học viên là những thanh niên yêu nước từ Việt Nam sang. Thầy và trò, tất cả đều ăn bắp, nằm sương, sống cùng các gia đình đồng bào cơ sở gần biên giới. Ngoài giờ học tập, rèn luyện, giáo viên và học sinh thường vào rừng lấy củi, giúp dân làm ruộng, chăn nuôi, trồng cây... Kết thúc khóa huấn luyện, cả lớp học viên đều trở về nước hoạt động trong quần chúng, củng cố và phát triển phong trào, mở thêm đường liên lạc, kết nối cơ sở giữa hai biên giới thêm bền chặt, an toàn con đường bí mật đưa cán bộ đi, về trong nước.

Ngày mồng 1 Tết Nguyên đán Tân Tỵ năm 1941, Nguyễn Ái Quốc và các đồng chí của mình đi thăm và chúc Tết từng nhà trong thôn, đón mừng năm mới cùng đồng bào. Đã chuẩn bị sẵn, khi đến, Người tặng mỗi gia đình một tờ giấy hồng điều có bốn chữ Hán "Cung chúc tân niên” (Chúc mừng năm mới) do chính Người viết bằng mực nho và tặng các cháu bé phong bao, mỗi gói một xu đồng. Ngày mồng 2 Tết (tức ngày 28/1/1941), chào từ biệt người dân địa phương từ sáng sớm, Nguyễn Ái Quốc với bí danh Cụ già Thu Sơn cùng các đồng chí Phùng Chí Kiên, Thế An, Phùng Văn Lộc, Đặng Văn Cáp, Lê Quảng Ba đã theo đường bộ về nước. Để tránh bị chặn xét, đoàn đã theo đường mòn, lối hẹp, đèo dốc, băng qua dãy núi đá hướng về cột mốc biên giới 108 xưa, nơi mà chỉ cần bước qua một bước là đến phần đất của nước ta. Gần trưa, cả đoàn vượt cột mốc biên giới, đi qua thung lũng rộng, nơi người dân địa phương trồng ngô rồi vào bản Pác Bó, xã Trường Hà (Hà Quảng, Cao Bằng), dừng nghỉ chân ở nhà ông Máy Lỳ, một cơ sở tin cậy của đồng bào dân tộc trong vùng. Để giữ bí mật, Bác quyết định chuyển ra ở hang và đặt trụ sở bản doanh lãnh đạo cách mạng tại hang Cốc Bó. Như vậy, Tết Nguyên đán Tân Tỵ năm 1941, Nguyễn Ái Quốc đón năm mới ở gần kề biên giới Cao Bằng.

Gần một năm sau ngày về nước trực tiếp lãnh đạo cách mạng Việt Nam, lãnh tụ  Nguyễn Ái Quốc đã triệu tập, chủ trì Hội nghị Trung ương 8 (tháng 5/1941) hoàn chỉnh đường lối chiến lược cách mạng giải phóng dân tộc, giương cao ngọn cờ đoàn kết mọi tầng lớp nhân dân, thành lập tổ chức Việt Nam Độc lập Đồng minh (Việt Minh) cơ sở là quần chúng trong đoàn thể cứu quốc. Hội nghị bầu Ban Chấp hành Trung ương Đảng do đồng chí Trường Chinh làm Tổng Bí thư. Tiếp đó, Người ra chỉ thị thành lập đội tự vệ vũ trang đầu tiên ở Cao Bằng. Sau hội nghị, Nguyễn Ái Quốc có  những chuyến khảo sát thực tế phong trào quần chúng ở nhiều địa phương. Người chuyển căn cứ đến ở vùng núi Lam Sơn, nơi có nhiều đồng bào các dân tộc Nùng, Dao, Tày... Theo nhận định của Người, Cao Bằng hội đủ các yếu tố "thiên thời, địa lợi, nhân hòa” cho nên cần phải gấp rút tổ chức xây dựng mạng lưới đường liên lạc trong cơ sở quần chúng nhân dân theo các hướng nam tiến, tây tiến, đông tiến để nối Cao Bằng với các địa phương khác vốn đã có phong trào từ trước, nơi có các đội du kích vũ trang Bắc Sơn, Vũ Nhai phát triển làm bàn đạp mở rộng đến các tỉnh miền xuôi, gây cơ sở hình thành Khu Giải phóng rồi tiến tới Tổng khởi nghĩa Tháng Tám sau này. 

Tết Nhâm Ngọ năm 1942, lần đầu tiên lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc được đón Tết trên quê hương sau 30 năm xa cách, cũng là năm đầu tiên Người viết thư chúc Tết đồng bào cả nước nhân dịp đón Xuân về, mở ra một tập quán tốt đẹp, thể hiện cách ứng xử ghi đậm dấu ấn của Nhà văn hóa kiệt xuất Hồ Chí Minh. 

Chủ tịch Hồ Chí Minh luôn xác định báo chí là công cụ tuyên truyền sắc bén để giáo dục, giác ngộ, định hướng và tổ chức quần chúng dưới ngọn cờ cách mạng. Báo Việt Nam độc lập là cơ quan tuyên truyền của Ban Việt Minh tỉnh Cao Bằng, do Người trực tiếp phụ trách, ra số đầu tiên ngày 1/8/1941 tại Khuổi Nậm. Mỗi tháng báo ra ba kỳ, mỗi kỳ 400 tờ. Báo số 1 đánh số 101, tiếp theo là 102, 103 với ý nghĩa kế tục lịch sử của những tờ báo cách mạng đã có trước đó, đồng thời cũng là một cách để giữ bí mật. Ra đời trong những năm tháng đói cơm, nhạt muối, thiếu thốn trăm bề, nhưng Việt Nam độc lập nhanh chóng nhen nhóm và quy tụ những đốm lửa yêu nước riêng lẻ thành ngọn lửa cách mạng ngày càng lớn mạnh.