Ca sỹ Thùy Liên (Trung tâm Văn hóa - Điện ảnh tỉnh), người đưa nhiều nhạc phẩm trong tập sách nhạc "Từ trong bời lời” đến với công chúng.

Cầm trong tay tập sách, bìa in bức ảnh ngày hội Chiêng Mường với lời đề từ "Từ trong bời lời” mà cứ ngỡ đó là tập thơ - văn. Nhưng vì đã được nghe giới thiệu (từ khi cuốn sách đang được in ấn tại Nhà xuất bản Hội Nhà văn), hơn nữa lại được trao tặng bởi một người nhạc sỹ, ánh mắt cũng vừa chạm tới cụm từ "Ca khúc chọn lọc”, tôi mới định hình đó là tập sách nhạc. Mở trang đầu cuốn sách, tôi đọc lời tựa đầy xúc cảm của NGND, nhạc sỹ Trương Sơn, Phó Chủ tịch Thường trực Hội Văn học - Nghệ thuật tỉnh và biết rằng: "Từ trong bời lời” là cuốn sách nhạc mang đậm hồn đất, hồn mường Hòa Bình được Hội Văn học - Nghệ thuật tỉnh tuyển chọn, giới thiệu.

"Từ trong bời lời” tập hợp 66 ca khúc của 17 nhạc sỹ. Trong số các tác giả này có nhiều người sinh ra, lớn lên và gắn bó suốt đời với mảnh đất Hòa Bình yêu dấu; có người đã đi xa để trở về mang theo nỗi nhớ quê hương chất chứa để gieo thành những tiết tấu, giai điệu đẹp. Đọc sách, trái tim tôi rung cảm theo nhịp bổng trầm trong câu hát: "Hòa Bình đẹp lắm eng ơi, bạc lạc ngàn xưa áng mo Mường, bời lời ngàn xưa cùng Đẻ đất, Đẻ nước/tiếng chiêng chắp cánh rằng thường bùng bính boong bính bùng bính boong/Hòa Bình điện sáng lung linh nhớ chàng "Sơn Tinh” ngăn dòng lũ để hoa văn em thêm rực rỡ, ôi mến yêu sao Hòa Bình ơi…” trong nhạc phẩm "Đẹp sao Hòa Bình ơi” của nhạc sỹ Văn Hạnh. Rồi phiêu diêu theo "Hồn thiêng đất Mường” của nhạc sỹ Thái Lưu: "Chuyện ngày xưa lời ông cha kể rằng, dưới chưa có đất trên chưa có trời, mưa dầm mưa dề chín đêm mười ngày, mưa rì rào chín sáng mười đêm/chuyện ngày xưa trong áng mo Mường huyền thoại, chuyện đẻ đất, đẻ nước mọc lên cây si nghìn cành là cội nguồn sinh ra đất Mường ta…”.

Hòa Bình được biết đến là một trong những "cái nôi” của nền Văn hóa Hòa Bình nổi tiếng. Vùng đất, con người Hòa Bình đã gắn liền với lịch sử nhân loại nói chung và lịch sử ngàn năm dựng nước, giữ nước của dân tộc Việt Nam nói riêng. Hòa Bình là miền đất của sử thi huyền thoại "Đẻ đất, Đẻ nước”. Bên cạnh đó, Hòa Bình được thiên nhiên ban tặng phong cảnh hữu tình với nhiều danh lam thắng cảnh, hang động, thác nước, sông, hồ đẹp. Bởi thế từ lâu, Hòa Bình đã được biết đến là nơi khơi nguồn cảm hứng sáng tác cho các văn nghệ sỹ, trong đó nhiều nhất là các tác phẩm thơ và nhạc. Ngay trong tập sách nhạc "Từ trong bời lời” đã có hơn 10 ca khúc, bản nhạc viết cảnh sắc sông Đà về hồ Hòa Bình. Đó là "Du xuân trên hồ”, nhạc và lời Hoàng Tâm; "Mênh mông hồ”, nhạc và lời Đinh Thanh Lượng; "Về với vùng hồ sông Đà” nhạc Văn Thao, phổ thơLê Va; "Sông Đà tình yêu trong tôi” nhạc Phạm Quang Dụ, phổ thơ Vũ Tuấn; "Tiếng gọi hồ Hòa Bình” nhạc Văn Hạnh, phổ thơ Nguyễn Tiến Lợi; "Biển núi” nhạc sỹ Trịnh Văn Bắc…

Không chỉ đặc tả, giới thiệu con người, cảnh sắc Hòa Bình mà các nhạc sỹ còn thể hiện đậm nét "hồn đất, hồn mường”, nhất là 4 Mường: Bi, Vang, Thàng, Động trong các ca khúc. Ở chủ đề này, nhạc sỹ Đinh Tùng Bách có các tác phẩm "Sáng mãi bốn Mường”, "Làng Mường”, "Tiếng Mường ta”, "Đi cày trên núi”; nhạc sỹ Phạm Quang Dụ có "Chén vàng yêu thế”; nhạc sỹ Văn Hạnh có "Hòa Bình thành phố tôi yêu”, "Tân Lạc niềm tự hào”, "Về Lạc Sơn quê em”; nhạc sỹ Đinh Thanh Lượng có "Bóng cây Chu đồng” , "Mường Bi quê em”; nhạc sỹ Trương Sơn có "Khúc hát một vùng quê”, "Hương sắc Đồi Thung”…

Hồn đất, hồn mường còn được thể hiện đậm nét qua "Lời Chiêng” của nhạc sỹ Bùi Đình Chiến, "Ai về phiên chợ Mường em” của nhạc sỹ Tống Đức Cửu; "Xứ Mường truyền vọng nhịp Chiêng”, "Người vùng cao là thế” của nhạc sỹ Doãn Hải; "Hương say rượu cần” củanhạc sĩ Hoàng Tâm…

Đôi lần được nghe, xem các ca sỹ, diễn viên chuyên và không chuyên biểu diễn các tác phẩm "Đi cày trên núi”, "Ngọn lửa đất Mường”, "Người vùng cao là thế”, "Hương say rượu cần”… tôi thẩm thấu rõ hơn giá trị nghệ thuật và yếu tố nhân văn, sự lan tỏa trong tập sách nhạc "Từ trong bời lời”. Xuân đang đến, đang về, trong nắng xuân ấm áp, lòng tôi xốn xang trong nhịp rộn ràng theo câu hát: "Hội xuân ngày hội xuân/Trai gái đất Mường vui hội còn xuân/Trong ánh nắng vàng gió nhè nhẹ đưa/Chim hót líu lo trên cành cây, nhịp tiếng cồng, tiếng chiêng hòa theo tiếng hát ngân vang…” trong bài hát "Hội còn xuân” của nhạc sỹ Bùi Đức Triệu, một người con của đất Mường Thàng. Từ đó thêm yêu hơn, tự hào hơn về vùng đất sử thi huyền thoại với dấu gạch nối "Từ trong bời lời” - trong sử thi "Đẻ đất, Đẻ nước” đến "Hòa Bình thành phố tôi yêu”, "Hòa Bình vững bước tiến tới tương lai”.

Thúy Hằng