Người Mường chọn ngày tốt, xấu để đi làm

Người Mường chọn ngày tốt, xấu để đi làm

(HBĐT) - Bao đời nay, người Mường ngoài sử dụng lịch thông thường còn sử dụng lịch Đoi. Lịch Đoi giúp tránh nhưng ngày xấu trong năm và chọn được những ngày đẹp để làm việc lớn như dựng vợ, gả chồng... Đây là bộ lịch của người Mường sử dụng được đúc kết từ nhiều đời.

 

Ông Nguyễn Văn Khỉu ở xóm Bưng, xã Thu Phong huyện Cao Phong cho biết: Lịch Đoi được người Mường xưa đúc kết từ nhiều đời rồi truyền lại cho con cháu sau này, trên đó có vạch khắc những hình tượng trưng cho ngày mưa, ngày bão, hao, lỗ, ngày cá, thú. Lịch này  phân chia ngày tháng trong một năm theo sự vận hành của sao Đoi - sao Tua Rua (chòm sao nhỏ có bảy ngôi vận động theo chiều từ Đông sang Tây). Sao Đoi chuyển động nhanh hơn mặt trăng. Vị trí giữa sao Đoi và mặt trăng tuỳ theo các tháng trong một năm. Khi sao Đoi vượt qua mặt trăng, người Mường Bi gọi đó là ngày "Đoi vào" hay "ngậm Đoi”. Căn cứ vào các ngày "Đoi vào" và sự chuyển dịch của các ngày đó mà người ta phân biệt các tháng, các ngày trong một năm.

 

 Lịch Đoi người Mường làm trên chất liệu 12 thanh tre, có chiều dài mỗi thanh khoảng 20 cm, rộng chừng 3 cm, thể hiện 12 tháng trong năm. Cùng với những vạch khắc trên đó, người Mường xưa đã đúc kết được những ngày, tháng trong một năm theo quy luật tự nhiên. Trong những tháng đó có ngày làm ăn thua lỗ, có những ngày đi săn bắn được nhiều thú rừng và có những ngày mưa, bão...

 

Theo quan niệm của người Mường thì một tháng được tính theo 3 tuần trăng, mỗi tuần là mười vạch khắc trên một thanh tre thể hiện mười ngày trong tháng. Thượng tuần (mười ngày đầu) gọi là ngày kây, những ngày này hay được người Mường tổ chức cưới xin, khánh thành, xây nhà mới… Mười ngày cuối tháng (hạ tuần) là những ngày hết trăng, người Mường thường không làm một công việc gì hết trong những ngày này, nếu làm sẽ bị thua lỗ hoặc công việc sẽ không được suôn sẻ. Trung tuần (mười ngày giữa tháng được vạch khắc ngược sống tre, khác chiều với ngày kây và ngày hết trăng) được người Mường gọi là ngày loồng, là ngày có trăng nếu đẻ vào ngày này trẻ con sẽ được sáng dạ, thông minh...

         

Bắt đầu một năm mới tính theo lịch của người Mường vào tháng tư lịch Đoi. Lịch Đoi được người Mường coi là lịch vạn sự, tính ngày lành, tháng tốt để bắt đầu một công việc gì đó như: Làm mùa kây tha, làm nhà kây trong (làm mùa thường làm vào kây tha là tháng Một, tháng Chạp Mường ) làm ăn tháng này thuận lợi, suôn sẻ, còn làm nhà vào ngày kây trong tức tháng Ba Mường sẽ được kín đáo và chắc chắn. Lịch Đoi cũng được dùng trong ngày đi săn thú, bắt cá hoặc đi đường: Thướm tha được cái may thú/ Thướm trong được cái may cá/ Khóa hổ được giờ đi đường/ Thướm ngàng may cơm may rượu. Ngày Thướm tha, tháng mười đi săn thú gặp nhiều may mắn, ngày Thướm trong vào tháng tư và Khóa hổ, tháng bảy, Thướng ngàng tháng Giêng. Do thay đổi khí hậu nên cách tính  lịch Đoi có nhiều thay đổi. 

                                                                                   Việt Lâm

 

Các tin khác

Đây là một đêm chơi cồng chỉ thấy các bậc lão làng, luôn thiếu vắng bóng dáng đám trai trẻ.
Không có hình ảnh
Không có hình ảnh
Không có hình ảnh

Báo Đảng đến với vùng cao

(HBĐT) - Nhớ lại lần đầu tiên cầm tờ báo Hòa Bình trên tay, anh Xa Văn Thánh ở xóm Diều Bồ xã Tân Minh huyện Đà Bắc vẫn còn cảm giác lâng lâng khó tả. Bởi lẽ ngày đó có từ báo đọc là “oai” lắm.

Táo quân có bị... tắc đường?

Năm nào cũng vậy, Hãng phim VFC luôn có kế hoạch thực hiện một số phim truyện và chương trình giải trí đặc biệt để phát sóng trong những ngày xuân với mong muốn đem đến cho khán giả những phút giây thực sự thư giãn, vui vẻ. Chúng tôi đã trao đổi với đạo diễn Đỗ Thanh Hải - Giám đốc Hãng phim VFC về những chương trình này.

Phim nào cho 1.000 năm Thăng Long - Hà Nội?

Với những gì đang có của điện ảnh Việt Nam, việc thực hiện một dự án phim lịch sử có tầm vóc không hề đơn giản, nếu không muốn nói là sẽ mất rất nhiều thời gian, công sức, tiền của cũng như hạn chế về khả năng sáng tạo

Nhà văn Ngô Tất Tố bàn về "Thuế ngày Tết" và tệ tham nhũng

Ngày nay xác định tham nhũng là loại tội phạm nguy hiểm, là giặc nội xâm. Tham nhũng diễn ra trên nhiều lĩnh vực và có nguyên nhân sâu xa. Khi làm bổn phận "thư ký của thời đại, một thời chưa xa lắm", Ngô Tất Tố đã đề cập tới những biểu hiện của nạn hối lộ trong cuộc sống đời thường và các cách ngăn chặn tệ tham nhũng.

Hội Tem Việt Nam thực hiện Cuộc vận động "Học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh"

Ngay từ giữa năm 2007, Hội tem Việt Nam (HTVN) đã xây dựng kế hoạch và triển khai trong các chi hội, các đơn vị thực hiện Cuộc vận động "Học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh". Ba năm qua, Hội tem Việt Nam tổ chức nhiều diễn đàn tại các Chi hội, CLB tem cả nước và trên Tạp chí Tem Việt Nam, sáng tạo hình thức "Kể chuyện tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh", kết hợp nghiên cứu sách "Bác Hồ với ngành thông tin và truyền thông".

Lý giải hiện tượng Hungary “bội thu” giải thưởng Nobel

Chỉ vỏn vẹn 10 triệu dân nhưng đến nay Hungary có trên 15 người đoạt giải Nobel. Đây cũng là quốc gia có bình quân đầu người đoạt giải Nobel cao nhất thế giới.

Xem các tin đã đưa ngày:
Tin trong: Chuyên mục này Mọi chuyên mục