Việc xây dựng không phép đã ngang nhiên diễn ra tại khu vực quy hoạch là đất thương mại - dịch vụ, cơ quan (xóm 8, xã Sủ Ngòi, TP Hòa Bình).
Ngay sau đó, 5 hộ dân xin chuyển đổi từ đất nông nghiệp, nuôi trồng thuỷ sản sang đất ở 1.885,26 m2 và 598,1 m2 là đất trồng cây lâu năm. Hồ sơ của các hộ dân đã nhanh chóng được UBND TP Hoà Bình chấp thuận và giải quyết. Những bất thường trong việc cấp giấy CNQSD đất "thần tốc” khiến dân cư trên địa bàn dị nghị, bất bình và hàng loạt đơn, thư khiếu nại, kiến nghị, phản ánh đã được gửi đến các cơ quan có thẩm quyền.
Theo quy hoạch xây dựng, khu đất trên là đất thương mại - dịch vụ, cơ quan và đã được UBND tỉnh đã chấp thuận chủ trương cho Chi nhánh Công ty CP bảo hiểm Viễn Đông tại Hoà Bình thuê để xây dựng toà nhà hỗn hợp văn phòng thương mại và nhà ở với diện tích 4.500 m2. Tại Quyết định số 626/QĐ-UBND ngày 1/3/2011, UBND TP Hoà Bình đã thu hồi 1.915,2 m2 đất do hộ gia đình cá nhân và UBND xã Sủ Ngòi quản lý (đất 5%) và phê duyệt phương án bồi thường hỗ trợ giải phóng mặt bằng (GPMB) tại Quyết định số 1002/QĐ-UBND, ngày 22/4/2011. Các hộ bị thu hồi đất đã nhận tiền bồi thường GPMB theo phương án phê duyệt. Đối với diện tích đất còn lại 2.604,8 m2 do các hộ gia đình cá nhân và UBND xã Sủ Ngòi quản lý, UBND thành phố chưa thực hiện thu hồi đất GPMB. Tháng 3/2016, Công ty CP bảo hiểm Viễn Đông đã có văn bản đề nghị không thực hiện dự án tại khu đất trên. Ngày 15/4/2016, UBND tỉnh có Văn bản số 330/UBND-NNTN đồng ý chấm dứt chủ trương cho Công ty CP bảo hiểm Viễn Đông thuê đất. Đối với diện tích đất nông nghiệp đã thu hồi GPMB giao UBND xã Sủ Ngòi quản lý theo quy định.
Ngày 11/5/2016, UBND TP Hoà Bình ban hành Quyết định số 627/QĐ-UBND giao đất, cấp giấy CNQSD đất nông nghiệp cho 9 hộ với tổng diện tích 3.850,92 m2. Trong đó, có 1.915,2 m2 đã quyết định thu hồi đất, GPMB để Chi nhánh Công ty CP bảo hiểm Viễn Đông Hoà Bình thuê đất. Cụ thể, cấp giấy CNQSD đất nông nghiệp cho 5 hộ, diện tích 2.449,8 m2 theo hình thức công nhận quyền sử dụng đất như giao đất không thu tiền sử dụng đất. Giao đất, cấp giấy CNQSD đất nông nghiệp cho 4 hộ, diện tích 1.401,12 m2. Sau khi được UBND TP Hoà Bình giao đất và cấp giấy CNQSD đất nông nghiệp, các hộ đều không sử dụng đất đúng mục đích để sản xuất nông nghiệp và nuôi trồng thủy sản theo quy định. Cá biệt, có 2 hộ là gia đình ông Nguyễn Văn Thành và Nguyễn Văn Định đã bán trao tay cho bà Bùi Thị Dung ở tổ 1, phường Đồng Tiến để thu lợi. Một số hộ dân đã lập hồ sơ đề nghị UBND thành phố cho phép chuyển đổi diện tích đất được giao sang đất ở và đất trồng cây lâu năm. Theo đó, Phòng TN&MT thành phố đã tiếp nhận hồ sơ, thẩm định và trình UBND thành phố xem xét, quyết định. Chủ tịch UBND thành phố đồng ý cho phép 5 hộ chuyển đổi mục đích sử dụng từ đất nông nghiệp, nuôi trồng thuỷ sản sang đất ở là 1.885,26 m2 và đất trồng cây lâu năm 598,1 m2.
Việc cấp giấy CNQSD đất được gọi là "thần tốc”, bởi thời gian thực hiện các công việc liên quan đến việc cấp giấy CNQSD đất của UBND TP Hoà Bình nhanh bất thường. Đơn cử như hồ sơ của bà Nguyễn Thị Thinh, kể từ khi có đơn đề nghị đến khi được cấp giấy CNQSD đất chỉ có 9 ngày làm việc. Cá biệt, hồ sơ của bà Nguyễn Thị Vi, thời gian thực hiện chỉ có 4 ngày làm việc. Các hồ sơ còn lại cũng chỉ mất khoảng 10 - 15 ngày làm việc là được cấp giấy CNQSD đất.
Trên hồ sơ cấp giấy CNQSD đất cho 5 hộ trên, cán bộ Phòng TN&MT TP Hoà Bình đều trực tiếp xuống địa phương kiểm tra thực địa và lập biên bản kiểm tra hồ sơ xin chuyển đổi mục đích sử dụng đất. Trong các biên bản thẩm tra đều có nội dung: "Vị trí, diện tích khu đất ông/bà... xin chuyển mục đích sử dụng đất phù hợp theo quy hoạch sử dụng đất đến năm 2020, kế hoạch sử dụng đất 5 năm kỳ đầu (2011-2015) của TP Hoà Bình đã được UBND tỉnh phê duyệt tại Quyết định số 1354/QĐ-UBND ngày 3/8/2011. Vị trí đất đã được Sở Xây dựng chấp thuận điều chỉnh cục bộ quy hoạch khu đất tại xóm 8, xã Sủ Ngòi, TP Hoà Bình tại Văn bản số 385/SXD - QLHTKT&PTĐT, ngày 23/3/2016”. Tuy nhiên, theo đồ án điều chỉnh quy hoạch chung xây dựng TP Hòa Bình đã được UBND tỉnh phê duyệt tại Quyết định số 1354/QĐ-UBND, ngày 3/8/2011 thì toàn bộ khu đất này nằm trong lô đất được quy hoạch có chức năng là đất cơ quan. Văn bản số 385/SXD - QLHTKT& PTĐT, ngày 23/3/2016 của Sở Xây dựng chỉ có nội dung đề nghị, đề xuất với UBND tỉnh phương án giải quyết sự việc, không có thẩm quyền quyết định điều chỉnh quy hoạch. Theo đó, UBND TP Hòa Bình đã không tuân thủ Quyết định số 1354/QĐ-UBND ngày 3/8/2011 và viện dẫn Văn bản số 385 của Sở Xây dựng để thực hiện việc chuyển mục đích sử dụng đất sang đất ở cho các hộ dân là không có cơ sở.
Sau khi được UBND thành phố cho phép chuyển mục đích, bà Bùi Thị Dung đã tự ý xây dựng 5 ngôi nhà 1 tầng lợp mái tôn và 1 ngôi nhà 3 tầng kiên cố trên phần đất đã được cấp giấy CNQSD đất. Toàn bộ diện tích xây dựng này chưa được cơ quan có thẩm quyền cấp giấy phép xây dựng. Ngày 29/6/2017, UBND xã Sủ Ngòi đã lập biên bản và ra quyết định xử phạt vi phạm hành chính 3 triệu đồng, đình chỉ thi công xây dựng trật tự đô thị, yêu cầu bà Dung tự tháo dỡ một phần công trình vi phạm và xin cơ quan có thẩm quyền cấp giấy phép xây dựng theo quy định. Tuy nhiên, sau khi nộp phạt, bà Dung tiếp tục xây dựng và hoàn thiện công trình mà không xin cơ quan có thẩm quyền cấp phép. Ngôi nhà 3 tầng hiện bà Dung sử dụng làm Văn phòng giao dịch bất động sản, 5 ngôi nhà còn lại bà Dung cho thuê làm nơi kinh doanh, buôn bán.
Từ thực trạng trên, ngày 21/11/2017, UBND tỉnh đã có văn bản yêu cầu UBND thành phố giữ nguyên hiện trạng, không để các tổ chức, hộ gia đình, cá nhân làm thay đổi hiện trường khu đất (san lấp, cơi nới, xây dựng...). Thực hiện thủ tục thu hồi giấy CNQSD đất đã cấp đối với những trường hợp cấp không đúng quy định của pháp luật. Tổ chức kiểm điểm trách nhiệm tập thể và cá nhân trong việc giao đất, cấp giấy CNQSD đất nông nghiệp, cho phép chuyển mục đích sử dụng đất sang đất ở, đất trồng cây lâu năm không đúng các quy định của pháp luật về đất đai tại khu vực đất trên. Xem xét hoặc đề nghị xử lý các sai phạm theo quy định. Giao Sở TN&MT chỉ đạo Văn phòng đăng ký đất đai không thực hiện các thủ tục chuyển quyền sử dụng đất cho các trường hợp được cấp giấy CNQSD đất nêu trên.
Tại Báo cáo số 197/UBND-NV, ngày 25/1/2018, UBND TP Hoà Bình đã báo cáo kết quả kiểm điểm, kỷ luật, gồm: khiển trách các ông: Nguyễn Văn Phương, nguyên công chức Phòng TN&MT; Nguyễn Huy Luyến, Chủ tịch UBND xã Sủ Ngòi; Trần Hiếu và Đinh Thế Hưng, nguyên công chức Địa chính - Xây dựng xã Sủ Ngòi; tự kiểm điểm rút kinh nghiệm sâu sắc đối với ông Trần Văn Huy, viên chức tăng cường của Phòng TN&MT.
Từ những nội dung trên cho thấy, công tác quản lý đất đai, quản lý xây dựng ở TP Hòa Bình đã và đang bị buông lỏng. Đặc biệt việc UBND TP Hòa Bình đã giao, cấp giấy CNQSD đất nông nghiệp và từ đất nông nghiệp, nuôi trồng thủy sản sang đất ở và đất trồng cây lâu năm cho 9 hộ không chỉ vi phạm nghiêm trọng Điều 52, Luật Đất đai năm 2013 mà còn gây thiệt hại nghiêm trọng cho NSNN. Việc xử lý kiểm điểm, kỷ luật cá nhân sai phạm mới chỉ thực hiện đối với một số công chức, viên chức xã Sủ Ngòi, Phòng TN&MT làm nhiệm vụ tham mưu cho lãnh đạo Phòng TN&MT và UBND thành phố mà chưa thực hiện việc kiểm điểm, xử lý trách nhiệm người đứng đầu trong công tác chỉ đạo, tổ chức thực hiện tại Phòng TN&MT và UBND thành phố.
Dư luận mong muốn các cấp có thẩm quyền tiếp tục làm rõ và xử lý kiên quyết, triệt để những tập thể, cá nhân sai phạm, nhất là trách nhiệm người đứng đầu để củng cố niềm tin của nhân dân đối với chính quyền TP Hòa Bình.
Đ.P