Dịp Quốc khánh hàng năm, cụ Lê Thị Tâm (bên phải) lại cùng những người bạn cao niên ở tổ 13B, phường Phương Lâm (TP Hòa Bình) ôn lại ký ức lịch sử những tháng ngày hào hùng kháng chiến chống Pháp, thành lập chính quyền tại Hòa Bình.
Tháng 11/1947, chi bộ Đảng Hiền Lương ra đời khẳng định sự phát triển vượt bậc trong phong trào cách mạng của địa phương. Từ Hiền Lương, phong trào đã lan rộng ra các vùng lân cận. Lo ngại trước sự lớn mạnh của phong trào cách mạng, người đứng đầu "Xứ Mường tự trị” đã treo giải thưởng 400 đồng Đông Dương cho những ai bắt được Lê Thị Tâm – nữ Bí thư chi bộ đầu tiên của châu Mai Đà.
Hơn 70 năm đã trôi qua, nhưng cụ Tâm vẫn còn nhớ vẹn nguyên việc mình bị treo thưởng với cái "giá” 400 đồng Đông Dương. Kể về ký ức đó, cụ Tâm cười móm mém: "Hào Tráng lúc đó là vùng tạm chiếm; giặc Pháp tiến hành bắt phu, bắt lính rất gay gắt, chúng bắt đồng bào ta phải nộp lương thực, thực phẩm; đồng thời kiểm soát chặt chẽ việc đi lại của nhân dân; mua chuộc, dụ dỗ nhân dân bằng nhiều hình thức. Đặc biệt, chúng treo thưởng rất cao việc bắt được tôi. Nhưng nhờ sự che chở, đùm bọc của đồng bào các dân tộc, tôi vẫn có điều kiện hoạt động ngay trong lòng địch, bám sát cơ sở từng ngày, từng giờ để gây dựng phong trào”.
Năm nay đã bước sang tuổi 96 nhưng cụ Tâm vẫn còn rất minh mẫn. Kỷ vật trong cuộc đời tham gia cách mạng, tư liệu về lịch sử đảng bộ các địa phương vẫn được cụ lưu trữ rất cẩn thận, ngăn nắp và khoa học. Là người quê gốc ở làng Bát Tràng, xã Bát Tràng, huyện Gia Lâm, TP Hà Nội. Do cuộc sống đói khổ, năm 1937, gia đình cụ Tâm chuyển lên Hòa Bình sinh sống. Lúc này mới 14 tuổi nhưng hàng ngày, cụ Tâm phải chứng kiến cảnh các đoàn tù chính trị bị giặc Pháp trói, dẫn giải từ nhà tù Hỏa Lò (Hà Nội) ngược lên giam giữ ở nhà tù Sơn La và mỗi khi đến khu vực Phương Lâm, thị xã Hòa Bình (nay là TP Hòa Bình), bọn cai đội, binh lính cho phạm nhân nghỉ chân và ngủ lại. Cụ Lê Thị Tâm đã tìm cách để tiếp cận, giúp đỡ những tù chính trị bị đàn áp thông qua việc quyên góp quần áo, thuốc chữa bệnh, quà bánh… vận động nhiều người đến nghe tù chính trị diễn thuyết, bảo vệ tù nhân, phản đối tội ác của giặc Pháp. Chính ở nơi này, cụ đã được những người tù Cộng sản giác ngộ đi theo con đường cách mạng giải phóng dân tộc. Cụ tự nguyện tham gia Hội Cứu tế do các tiểu thương chợ Phương Lâm thành lập, làm Tổ trưởng Tổ Phụ nữ Cứu quốc thị xã Hòa Bình, tham gia Đội Tự vệ đỏ, tham gia học lớp huấn luyện quân sự đầu tiên...
Sau Cách mạng tháng Tám, cụ Lê Thị Tâm được giao nhiều trọng trách của tỉnh và thị xã như: Bí thư Phụ nữ Cứu quốc, giáo viên bình dân học vụ, ủy viên ủy ban Hành chính kiêm Bí thư Phụ nữ thị xã… Tháng 11/1946, cụ được kết nạp vào Đảng Cộng sản Đông Dương. Do yêu cầu nhiệm vụ, đến tháng 2/1947, cụ được Tỉnh ủy cử vào huyện Đà Bắc làm Bí thư Phụ nữ, trực tiếp phụ trách xây dựng Đảng ở 4 xã: Hiền Lương, Tu Lý, Hào Tráng và Toàn Sơn.
Cụ Tâm nhớ lại: "Tại đây, tôi đã bám cơ sở, tìm hiểu và thực hiện việc phát triển đảng viên. Quan điểm là kết nạp những đối tượng con nhà nghèo vào Đảng, đầu tiên là đồng chí Xa Quý Thanh. Sau đó tôi mạnh dạn tiếp cận, vận động, rèn luyện và kết nạp đảng viên thứ 2 là Xa Quý Thượng (con Chánh Tổng) vào Đảng. Để gây dựng cơ sở cách mạng ở địa phương, chúng tôi đã xuống từng xóm, chỉ đạo các đoàn thể vận động nhân dân tích cực sản xuất, trồng thêm rau màu, lương thực, đồng thời tìm hiểu khó khăn của bà con. Khi nhân dân thiếu muối, vải, dầu..., tôi bàn với 2 đồng chí Thanh, Thượng sang Hoàng Xá (Phú Thọ) mua hàng về bán rẻ cho nhân dân. Từ những nỗ lực nhỏ như vậy, chi bộ Đảng Hiền Lương đã có những bước phát triển ổn định, vững chắc. Để phát triển đảng ở các vùng lân cận, tôi đã cử đồng chí Thanh vào Ban chỉ huy lực lượng vũ trang và củng cố các đoàn thể cứu quốc ở địa bàn Hiền Lương; cử đồng chí Thượng vào làm Thư ký Uỷ ban Hành chính và phụ trách củng cố các đoàn thể cứu quốc ở địa bàn xã Tu Lý. Để đẩy mạnh kháng chiến, tôi cùng chính quyền cách mạng tổ chức hàng chục lớp huấn luyện cán bộ ngắn ngày. Với sự lớn mạnh của phong trào cách mạng và dưới sự lãnh đạo của chi bộ Đảng, ủy ban Hành chính ở Hiền Lương, Hào Tráng, Toàn Sơn, Tu Lý đã nhanh chóng được thành lập dưới sự chỉ đạo của chi bộ Đảng xã Hiền Lương. Đến năm 1949, 4 chi bộ (Hiền Lương, Tu Lý, Hào Tráng, Toàn Sơn) đã được tách riêng và có đủ điều kiện lãnh đạo cuộc kháng chiến chống Pháp, từng bước đưa cách mạng đi đến thắng lợi. Sau này, còn trải qua rất nhiều cương vị công tác nhưng có lẽ quãng thời gian đưa Đảng về Mai Đà là đặc biệt và đáng nhớ nhất trong cuộc đời tôi.”
NGUYỄN PHI LONG
Phát triển bởi ICT GROUP.
