Thiếu nữ bên rừng xuân. Ảnh: Quốc Dũng (T.T.V)
(HBĐT) - Dường như mùa xuân đang lặng lẽ đi qua. Đâu chỉ nhờ vào những vạt nắng vàng nhàn nhạt loang lổ ven rừng, dưới những chân đồi thấp thoải xuống những bản làng Mường - mà còn là những cây lá trong vườn nhà cho tôi cảm giác đó. Dẫu không phải là trang trại hàng chục ha đồi, chỉ với vài ngàn mét vuông đất dốc do cha ông để lại cũng có một khu vườn với nhiều loài cây, đủ loại: cây cảnh, cây ăn quả và cây lấy gỗ. Mùa nào cũng hoa, cũng quả trong vườn đã trở thành nhu cầu không thể thiếu đối với tôi từ bao giờ không nhớ nữa.
Mùa nào cũng có hoa nhưng chỉ mùa xuân là nhiều hoa nhất. Hoa xoan tím nhạt trước gió lay phơ phất cuối vườn. Cây lau, cây chung (cây lau đá), cây ngả (cây chít) là thứ cây thân cỏ nên đời cây chỉ với một mùa hoa. Hoa nở trắng lốp như đuôi thỏ, đuôi chồn, đuôi sóc… ven vườn nhà, sau mấy tháng trời rồi tàn lụi, trong đó, cây chít được mệnh danh là cây “sống chết vì người”. Lá chít xanh mơn mởn dùng gói bánh ốc để “ông mờ” (ông mối) làm quà đi “nòm” (đặt vấn đề) với nhà gái. Bông chít bện chổi vừa mềm mại, vừa bền chặt, góp phần làm cho sạch bụi quanh mỗi người, mỗi nhà. Ngày nay, dọc QL6 rất nhiều cơ sở sản xuất chổi chít xuất khẩu mọc lên với hàng trăm lao động, thu hút nguồn bông chít cả vùng Tây Bắc nước ta. Nhưng dường như con người tin rằng cây chít “sống chết vì người” nên đến nay chưa có tài liệu nào nêu trữ lượng bông chít của bất cứ địa phương, vùng đất nào và chưa có quy hoạch trồng, chăm sóc nó? Công nhân từ các cơ sở công nghiệp bị đình đốn sản xuất và số nông nhàn được cuốn hút vào các cơ sở chổi chít nói trên lên đến hàng ngàn người - như một cứu cánh cho vấn đề giải quyết việc làm trong thập niên đầu của thế kỷ 21 đối với vùng đất này.
Trên đây là đôi nét về những cây ra hoa vào mùa xuân nơi ven vườn nhà . Song có lẽ đa sắc, đa hương là những cây ăn quả trong vườn. Hoa bưởi trắng trong như nổ ngô, hoa thơm ngào ngạt, thanh khiết làm ngây ngất cả người. Cây bồ quân, cây bởi như người làm ruộng đang phải chạy đua với thời tiết, mùa màng nên vừa ra hoa, vừa thay lá mới - lá già xen lẫn lá non. Chẳng nhẩn nha, tuần tự như cây lộc vừng kia - phải dũ sạch lá già mới bung nở lá non mơn mởn như cây nấm khổng lồ trồi lên mặt đất sau cơn mưa. Phải rồi - hoa cây lộc vừng sau vài ngày buông rèm hoa quanh gốc, hoa sẽ tàn như xác pháo - ra hoa chẳng cần kết trái! Vầng hoa cây xoài, cây hồng bì, cây nhãn bồng bềnh vượt lên khỏi tán lá như mâm xôi vò, xôi gấc. Cũng ra hoa, kết trái như bưởi, như cau nhưng hoa chẳng có hương thì bù lại hoa mấy cây này vượt lên mà khoe sắc, mà đón nắng ấm đang về!. Cũng như kiếp người thôi mấy ai có được cả hương lẫn sắc.
Trở lại với cây bồ quân nói trên, đây là cây ăn quả có tuổi thọ cao nhất trong vùng Mường chăng? Nếu còn trên đời này, bố mẹ tôi đã trên trăm tuổi, thế mà thuở nhỏ các cụ đã từng trèo cây bồ quân hái quả. Những năm tháng của thế kỷ trước, chị em chúng tôi còn theo học phổ thông, mẹ tôi ở tuổi trên 60, lưng đeo ớp (giỏ) đã nhiều lần leo trèo những ngọn vươn, cành lả mà hái từng quả bồ quân chín. Những xâu bồ quân chín như chuỗi tràng hạt được bày bán ở các chợ Cò, Đồn, Pheo, Phương… Cùng với những buồng cau, chùm hồng bì, bó lá trầu không… là những xâu hồng bì ấy đã tích cóp tiền nuôi chị em chúng tôi ăn học thành người. Bố tôi có lần trầm ngâm nói: “ruộng ít, của nả chẳng có gì, bố mẹ cho các con học lấy cái chữ để mà làm người!”. Hoa cây bồ quân trăng trắng, nhỏ xíu như khuy bấm, “áo cài khuy bấm em làm khổ tôi” (Nguyễn Bính) khiêm nhường nép mình sau tán lá, quả lớn dần và chuyển từ màu xanh lơ sang màu nâu hồng và màu tím thẫm. Đã mấy lần các “cò cây cảnh” gạ mua đưa về xuôi, chiều lòng khách tôi nói vui: Mình còn chưa định giá nổi nên chưa thể bán được. Nói vậy thôi, cứ ra hoa kết trái đi hỡi đại thụ bồ quân - cây là chứng nhân cho mảnh vườn này, cho gia tộc này với những năm tháng khốn khó của mấy đời người - làm sao mà bán được!
Mùa xuân năm ngoái, mùa xuân năm nay và còn những mùa xuân sau, mặc cho “bao người đã ra đi, bao người còn ở lại” thì hoa trong vườn cứ nở. Sau lần trẩy hội thơ nguyên tiêu ở Văn Miếu - Quốc Tử Giám, lên núi Ba Vành vãn cảnh chùa, lên đỉnh thiêng Yên Tử thắp hương, chiêm bái Phật Hoàng Trần Nhân Tông, tôi lại trở về tha thẩn trong vườn nhà. Hoá ra mùa xuân đâu chỉ ở nơi lễ hội “ngựa xe như nước, áo quần như nêm” (Nguyễn Du) - mà mùa xuân đang ở quanh ta, ngay trong ta. Hoa cứ nở cho con ong, con bướm, con chim tìm về. Con chim thì bắt sâu, con ong thì hút mật, còn con bớm trắng như đồng bạc hoa xoè cứ bay đi bay lại như thêu hoa, dệt nắng, như nói với chủ nhân của khu vườn: trong khu vườn này đang là mùa xuân - mùa hoa.
Phát triển bởi ICT GROUP.
.jpg)